Volgens de Amerikaanse politicoloog professor John Mearsheimer is sinds de komst van Donald Trump in 2017 de machtsbalans tussen de Verenigde Staten en China wezenlijk verschoven. Hoewel Washington nog steeds de dominante wereldmacht is, sluit Beijing snel de kloof. Dit leidt volgens hem tot “moordende angst” bij Amerikanen dat China de leiding zal nemen in geavanceerde technologieën, met verstrekkende economische en militaire gevolgen.
Mearsheimer benadrukt dat economische groei vrijwel automatisch vertaalt in militaire macht. China bouwt niet alleen regionale capaciteiten in Oost-Azië, maar werkt ook aan een “blue-water navy” die wereldwijd kan opereren, gekoppeld aan het Belt and Road-initiatief. Daarmee kopieert Beijing de Amerikaanse strategie van mondiale machtsprojectie, iets wat volgens hem de VS ernstig verontrust.
Hij stelt dat internationale politiek een “zelfhulpsysteem” is: landen moeten zichzelf beschermen in een anarchische wereldorde zonder hogere autoriteit. Zwakte leidt onvermijdelijk tot vernedering, zoals China tussen 1840 en 1940 ervoer. Daarom, zegt Mearsheimer, wil geen enkele staat zich in een positie van afhankelijkheid bevinden. “Overleven is altijd het primaire doel. Zonder overleven is er geen welvaart.”
In Oost-Azië verwacht Mearsheimer dat een veiligheidscompetitie onvermijdelijk is. China streeft naar regionale hegemonie, terwijl de VS dit koste wat kost wil voorkomen, net zoals het in de 20e eeuw deed tegen Duitsland, Japan en de Sovjet-Unie. Daarbij spelen ook bondgenoten zoals Japan, Australië en Zuid-Korea een sleutelrol.
Tot slot wijst hij erop dat de oorlog in Oekraïne de Amerikaanse strategie bemoeilijkt. Het conflict houdt Washington in Europa vast en drijft Rusland dichter naar China. Volgens Mearsheimer ondermijnt dit de Amerikaanse positie in Azië, precies op het moment dat China militair sterker wordt.