Tot begin jaren tachtig konden politici zich relatief gemakkelijk verschuilen achter halve waarheden en ongecontroleerde beweringen. Informatie verspreidde zich traag, en voor de doorsnee burger was het haast onmogelijk om feiten te verifiëren. Met de komst van internet en later sociale media veranderde dat radicaal.
Elk archief, krantenartikel of parlementaire toespraak is tegenwoordig met enkele klikken terug te vinden. De opmars van kunstmatige intelligentie maakt deze transparantie nog completer: algoritmen spitten razendsnel door documenten en laten onwaarheden blootleggen.
Toch lijkt het sommigen niet te deren dat ze worden betrapt. Volgens politiek analist Anand Ramdjan speelt schaamte nauwelijks meer een rol in een gepolariseerde samenleving. “Politici weten dat hun achterban vaak niet op zoek is naar waarheid, maar naar bevestiging. Als een leider wordt ontmaskerd, interpreteren volgers dit als een aanval van de tegenpartij. De leugen wordt zo een wapen in plaats van een zwakte.”
Daarnaast is er een strategie van “overload”: zoveel tegenstrijdige boodschappen de wereld insturen dat de kiezer murw wordt en de grens tussen feit en fictie vervaagt.
Het resultaat: ondanks ongekende mogelijkheden om onwaarheden te ontmaskeren, blijft de politieke leugen hardnekkig overeind — niet door onwetendheid, maar door berekende onverschilligheid.