De benoeming van een procureur-generaal is een zorgvuldig proces dat verankerd is in de Grondwet, wet-en regelgeving en adviezen van het Hof van Justitie. Dit is bepalend voor de persoon die deze cruciale positie in ons rechtsbestel mag bekleden.
Het onderwerp is deze dagen weer actueel. Daarom biedt het artikel enige inzicht in het proces van benoeming van een PG in Suriname.
De procureurâgeneraal wordt in Suriname benoemd door de Regering en geniet benoeming voor het leven, zoals vastgelegd in artikel 141 van de Grondwet. De rechtspositie van magistraten is in 2024 aanvullend versterkt met de Wet Rechtspositie Rechterlijke Macht (S.B. 2024 no. 158). Dit waarborgt de onafhankelijkheid van het Openbaar Ministerie (OM) als onderdeel van de Rechterlijke Macht. Politieke âwisselkoortsâ, zoals in 2017 en 2023, botst met wettelijke regelingen. De PG kan niet naar politieke willekeur worden vervangen; disciplinaire of personele kwesties lopen via in de wet geregelde procedures en met betrokkenheid van het Hof van Justitie.
Het is volgens de Grondwet ook niet mogelijk dat de PG kan worden ontslagen door een willekeurige regering.
Taken van de procureur-generaal en het Openbaar Ministerie (OM)
Het OM, ook wel het Parket van de procureur-generaal genoemd, is belast met de opsporing en vervolging van strafbare feiten en werkt aan de uitvoering van rechterlijke uitspraken. De PG geeft richting aan de vervolgingsstrategie, stelt prioriteiten en waakt over de wettelijke kwaliteit en onafhankelijkheid binnen het OM.
Het wettelijk kader voor benoembaarheid
Grondwet art. 141: bepaalt de basisvereisten voor benoeming tot lid van de Rechterlijke Macht en tot PG, en bevestigt de benoeming door de regering (de president, Vvcepresident en de Raad van Ministers)
Rechterlijke Macht: omvat het Hof van Justitie, de PG en het verdere OM. De PG vertegenwoordigt de Staat in rechte en geeft leiding aan het OM.
De wet van 29 november 2024, houdende vaststelling van de rechtpositie voor leden van de rechterlijke macht (Wet Rechtspositie Rechterlijke Macht S.B. 2024 no. 158) regelt de rechtspositie, waarborgen en voorzieningen voor magistraten; deze wet verstevigt institutionele en financiĂ«le onafhankelijkheid. De procedure voor de benoeming wordt in artikel 2 lid 2 van de Wet Rechtspositie Rechterlijke Macht aangegeven: âDe Procureur-generaal wordt na voordracht vanuit het Openbaar Ministerie, gevolgd door een daartoe strekkend advies van het Hof van Justitie, in vast dienstverband voor het leven benoemdâ.
Het Hof van Justitie brengt een doorslaggevend advies uit; uiteindelijk benoemt de regering.
Belangrijk gevolg: âvoor het levenâ betekent dat een zittende PG niet kan worden gewipt na een coalitiewissel. Ontslag, schorsing of disciplinaire maatregelen kennen strikte wettelijke gronden en procedures, en kunnen niet worden gebaseerd op onvrede met concrete vervolgingsbeslissingen
Politieke druk versus onafhankelijkheid
In 2017 uitte de Surinaamse Orde van Advocaten scherpe zorgen over politieke inmenging toen werd gespeculeerd over het âopzeggen van vertrouwenâ in de toenmalige PG, mr. Roy Baidjnath-Panday. Ook in 2023, rond de definitieve benoeming van de huidige PG, mr. Garcia Ramcharan-Paragsingh, laaide het publieke debat op, over bevoegdheden, procedures en de rol van de regering.
Gevestigde juristen onderstrepen dat de scheiding der machten vereist dat het OM en de PG zonder enige politieke inmenging dienen te functioneren. Inmenging in de rechtsstaat moet ten stelligste worden afgewezen. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is een van de belangrijkste pijlers van de rechtsstaat.