Latijns-Amerika en het Caribisch gebied zijn de regio’s met de meeste waterbronnen ter wereld, maar ook het meest kwetsbaar voor toenemende klimaatrisico’s. Suriname wordt ook aangemerkt als een land met behoorlijke zoetwaterreserves per hoofd van de bevolking, maar wij moeten ook rekening houden met klimaatverandering. Surinamers gaan ervan uit dat water vanzelfsprekend is en dat ze nooit dorst of tekorten zullen hebben. Er is in Suriname geen cultuur om zuinig om te gaan met water. Suriname heeft weliswaar te maken met droogtes die we eerder niet kenden. Dit komt vaak aan de orde wanneer het gaat om de waterstand in het Brokopondo stuwmeer. Maar hetzelfde stuwmeer krijgt dan ook te maken met wateroverschotten.
Het effect van klimaatverandering is waarschijnlijk al in werking in Suriname. Gaan we in Suriname ooit te maken krijgen met watertekorten? Op welk termijn zal dat gebeuren, in welke gebieden en in welke mate?
Surinamers en hun regeerders hebben niet de gewoonte om zich bezig te houden met problemen die zich over 5 jaar zullen voordoen, laat staan over 10 of 20 jaar. Wanneer het komt dan zien we wel, dat is de redenering en de cultuur in Suriname. Dat is ook de verklaring waarom er geen plannen bestaan in Suriname om het land te beschermen tegen zeespiegelstijging die zeker effecten zal hebben voor Suriname. Er zijn gemeenschappen die de effecten al voelen en hun landbouwgrond verloren hebben zien gaan. Door hun lage ontwikkeling en geletterdheid en/of door politieke loyaliteiten laten ze hun stem niet horen, zoals dat had moeten zijn bij een ‘bestaansprobleem’ een ‘problem of existential nature’: een probleem dat je voortbestaan in een gebied kan bedreigen.
Suriname is rijk aan zoetwater hulpbronnen, wat wordt beschouwd als een zeer waardevolle hulpbron. Deze hulpbronnen worden echter ernstig bedreigd door menselijke activiteiten. Indien de waterbronnen niet onmiddellijk worden behouden en beschermd, zullen deze binnenkort onbruikbaar worden, aldus een passage uit een publicatie van het ABS uit 2012.
Over het algemeen is de kwaliteit van het water goed, maar volgens een evaluatierapport over zoetwaterhulpbronnen in Suriname is de kwaliteit van het oppervlaktewater in zowel stedelijke als plattelandsgebieden onder ernstige druk door mijn- en industriële activiteiten, slechte afvalverwerking en sanitaire voorzieningen. Het SWM laboratorium en de Milieu Controle Dienst van het BOG doen dagelijkse waterkwaliteittesten bij de verschillende distributiepunten.
Ongeveer 91% van de bevolking in urbane gebieden is aangesloten op het openbare waterleidingnet volgens de statistieken van 2012.
Gecontamineerd water kan ziekten veroorzaken. Escherichia Coli (E.coli) en Fecal Coliform (F.coli) zijn een grote groep van verscheidene bacteriën, virussen en parasieten die in drinkwater gevonden kunnen worden. Deze bacteriën zijn een indicatie dat het water is gecontamineerd. Dierlijk- en menselijk afval zijn potentiële bronnen voor gecontamineerd water. De resultaten van de waterkwaliteitstesten bij ziekenhuizen waren in 2012 zeer goed, 98% van de testen waren min of meer negatief.
Volgens een artikel in 2024 is Suriname een van de weinige landen die zoetwater in overmaat herbergt. Maar er zijn risico’s. Water is ook heel gevoelig omdat het vanwege zijn mobiliteit, variërende toegankelijkheid en respectieve kwaliteitsvereisten ook schaars en kostbaar is. Water speelt een uitermate belangrijke rol in het welzijn van alle leven op aarde. Zowel mens, dier als plant, de ecosystemen en de biodiversiteit als geheel hangen af van de beschikbaarheid van voldoende water van de juiste kwaliteit. Schoon zoet water (fresh water) is echter in toenemende mate internationaal een schaars goed; van al het water op aarde is 97 procent ondrinkbaar zout water in de oceanen en slechts ongeveer 3 procent bestaat uit zoet water. Het overgrote deel hiervan is in bevroren toestand waardoor uiteindelijk maar 0,5 procent aanwezig is in aquifers (watervoerende lagen), neerslag, meren, reservoirs en rivieren. Suriname is een van de weinige landen die zoet water in overmaat herbergt.
Kwalitatief water moet gegarandeerd zijn, omdat het onder andere in de industrie en preventieve gezondheidszorg onmisbaar is. Een ‘Geïntegreerd Waterbeheersysteem voor Suriname’ is hierbij cruciaal om een nationaal samenhangend waterbeleid mogelijk te maken.
Suriname bezit 228.000 m3 hernieuwbare zoetwatervoorraden per hoofd van de bevolking met een gemiddelde jaarlijkse neerslag van 2.200 mm. Deze hoeveelheden komen voor in de grotere bron- en regenrivieren en de zoetwaterzwampen.
In sommige Zuid-Amerikaanse landen alsook op eilanden in de Caribische regio heeft men reeds decennialang tekorten aan oppervlaktewater. Dit biedt een humanitair en economisch voordeel waaraan vanuit Suriname invulling kan worden gegeven. De waterkwaliteit moet gecertificeerd worden naar internationale normen, terwijl de impact van grootschalige onttrekking van hoeveelheden water uit de Surinaamse natuurreservoirs kan worden beraamd en naar duurzaamheid ingeschat.
Water is, vanwege bovenstaand, een van de belangrijkste hulpbronnen van Suriname. De kwaliteit van zowel bodem- als oppervlaktewater dient te worden veiliggesteld en dient nauw te worden gemonitord. Hierbij is het in kaart brengen van de bestaande en de planning van nieuwe watervoorraden, het doen van base line studies en het monitoren van kwalitatieve en kwantitatieve parameters van uiterst belang.
De verontreiniging van Surinames watervoorraden is een van de meest dreigende vraagstukken in het ontwikkelingsproces: hier is de vervuiling van waterwegen, zoals rivieren en kreken, vaak door illegale productieactiviteiten, zoals goudwinning, aan de orde. Suriname moet tegen deze achtergrond een goed waterbeleid ontwikkelen, om de eigen bevolking te beschermen en om de wereld dienstbaar te zijn. Daarvoor hebben we waarschijnlijk eerst hulp van buiten nodig, waardoor een win-win-situatie is ontstaan.