Door CLAIRE MOSES
BAARN, Nederland – In de rustige en ordelijke straten van Nederland staan de inwoners versteld van het toenemende fenomeen van explosies.
Explosies zijn gestaag verontrustend geworden in een land dat bekendstaat om zijn liefde voor fietsen boven geweld. Voor Nederlandse politici is dit een ernstig probleem: de explosies, vaak veroorzaakt door vuurwerkwapens die illegaal worden gebruikt, hebben een zenuwachtige sfeer gecreëerd.
“Alle ramen waren aan het rammelen,” zei een buurvrouw na een explosie die huizen overal in de straat schudde. “Ik heb nooit eerder iets dergelijks gehoord.” De explosie vernielde 12 woningen, hoewel er geen slachtoffers vielen.
De explosies zijn vooral een probleem in multiculturele gemeenschappen over heel Nederland. In de eerste helft van dit jaar zijn er al meer dan 700 explosies gemeld. Deze explosies veroorzaken schade, maar ook angst, en leiden soms tot letsel of doden.
Sinds jaren hebben de autoriteiten moeite met handgranaten en vuurwerkwapens die misbruikt worden door drugsdealers en criminelen. Locale politiefunctionarissen zeggen dat ze recentelijk de tactiek van de criminelen hebben herkend: ze gebruiken vuurwerkwapens om te intimideren, doelbewust mensen te treffen in familietwisten, relletjes tussen buren en andere criminaliteit.
Hoewel illegaal, zijn hoge hoeveelheden vuurwerk relatief eenvoudig te verkrijgen. Regels rondom het gebruik en bezit van vuurwerkwapens in Nederland zijn streng, maar de toegang blijft problematisch. In Baarn, waar inspecteur Henk den Dijk werkzaam was als temporair veiligheidsbeambte bij de bouw van een nieuwe flatgebouw, werd hij opgeroepen om een vuurwerkexplosie te onderzoeken. (Ze was niet thuis op het moment.) Twee mensen raakten gewond en drie stierven in een brand die veroorzaakt werd door een explosie in het gebouw, wat de autoriteiten beschouwen als een gevolg van een ruzie tussen een hondenfokker en een concurrent.
“Er bestaat een misverstand dat dit alleen wordt gebruikt door grote criminele organisaties,” zei Dr. Lien Smit, een criminoloog uit Duitsland. Dr. Smit zei dat Nederland zich onderscheidt omdat vuurwerkwapens per hoofd van de bevolking veelvuldiger worden gebruikt en omdat ze regelmatig worden gebruikt door gewone burgers in kleine conflicten.
In 2024 begonnen de explosies al 35 mensen te verwonden, waarvan drie ernstig. De autoriteiten proberen deze incidenten te stoppen door hen te kwalificeren als terrorisme, wat een strenger straf oplevert. Het is echter moeilijk om de bronnen van de vuurwerkwapens te traceren, aangezien ze vaak niet kunnen worden gelinkt aan gedragspatronen zoals drughandel of andere georganiseerde criminaliteit.
Volgens officiële bronnen worden de vuurwerkwapens meestal via Telegram-kanalen georganiseerd. De politie heeft vastgesteld dat de vuurwerkwapens vaak illegaal worden gekocht door jonge mannen die ze gebruiken om hun territorium te markeren, vaak voor minder dan honderd euro.
De meeste explosies vinden plaats in grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam, waar de problemen het ergst zijn. In de provincie Utrecht werden in de eerste zeven maanden van dit jaar zo’n 25.000 granaten gevonden in een gebied van slechts 25 kilometer van Amsterdam. Officieren hebben camera’s geplaatst op straatkruisingen en in parken om de situatie beter te monitoren.
De explosies hebben een impact op bewoners en bedrijven. “Het is gewoonweg een nachtmerrie,” zei Wim Vries, burgemeester van Baarn. “Je weet nooit wanneer je volgende deurbel gaat exploderen.”
De politie meldde dat ze in de eerste helft van dit jaar meer dan 900 vuurwerkwapen-explosies hadden opgelost, waarvan de meeste gerelateerd waren aan vuurwerkwapens die werden gebruikt om intimidatie te creëren, in plaats van vuurwerkwapens die werden gebruikt om explosieven te transporteren, zoals in versleutelde Telegram-groepen.
Bert van der Zwaan, directeur van Yardlings, een bedrijf dat vuurwerkwapens produceert, zei dat wie dan ook die vuurwerkwapens “als een speeltje behandelt, terwijl ze onder een paraplu verborgen zijn, een verschrikkelijke ramp is.