Landen hebben âstrikte verplichtingen om het klimaatsysteem te beschermenâ en om klimaatschade te voorkomen. Dat heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag woensdag beslist in een baanbrekende zaak over de klimaatverplichtingen.
Volgens het Internationaal Gerechtshof is âhet mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam milieu essentieelâ om ook van andere mensenrechten te kunnen genieten. âLanden moeten daarom maatregelen nemen om het klimaatsysteem te beschermenâ, zo klinkt het. Die verplichting heeft bovendien ook betrekking op toekomstige generaties.
Concreet wijst het ICJ erop dat de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen en droogte, een enorm effect op mensenrechten kunnen hebben.
âHet beĂŻnvloedt de gezondheid en toegang tot water en voedselâ, zegt voorzitter Yuji Iwasawa. âHet kan ertoe leiden dat mensen vluchten naar andere landen of niet meer naar huis kunnen.â
De zaak was aangespannen door Vanuatu, een kleine eilandstaat in de Stille Oceaan dat zich bedreigd voelt door de klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel. De Verenigde Naties had daarop twee vragen gesteld aan de rechters van ICJ. Er moest worden nagegaan welke verplichtingen landen volgens het internationaal recht hebben om de aarde te beschermen tegen de uitstoot van broeikasgassen. Daarna moesten ook de juridische gevolgen van die verplichtingen onderzocht worden.
In totaal hebben vertegenwoordigers van 98 landen en twaalf organisaties hun standpunten toegelicht bij het ICJ. Het ging zowel om kwetsbare eilandstaten, zoals Fiji en Vanuatu, maar ook om de drie grootste uitstoters ter wereld (China, VS en India), de organisatie van olieproducerende landen (OPEC) en de Europese Unie.
De uitspraak van het ICJ, het belangrijkste gerechtelijke binnen de VN, is niet bindend maar wel âzwaarwegendâ. Het advies kan bijvoorbeeld door rechters aangegrepen worden tijdens de beoordeling van klimaatzaken.  Â