Onderminister Daniëlle Beeldsnijder-van Windt (Sociale Zaken en Volkshuisvesting) heeft benadrukt dat huurders in Suriname hun huur in Surinaamse dollars (SRD) moeten betalen, in plaats van in vreemde valuta zoals de Amerikaanse dollar of euro.
De regering benadrukt dat binnenlandse transacties, zoals huurbetalingen, in de Surinaamse dollar (SRD) moeten worden gedaan om de nationale munt te versterken. Dit standpunt is gebaseerd op de Wet op Controle Valutaverkeer en Transactiekantoren (2020), die onder president Bouterse is ingevoerd en betalingen in buitenlandse valuta voor binnenlandse transacties verbiedt.
Onderminister Beeldsnijder-van Windt stelt dat de wet duidelijk is: het gebruik van de SRD bevordert het vertrouwen en de stabiliteit van de Surinaamse economie.
Toch is dit geen nieuw geluid. Al in 2012 klonk er vanuit De Nationale Assemblee een oproep om huur in vreemde valuta te verbieden – iets dat toen als “uit den boze” werd bestempeld.
Parlementariërs zoals André Misiekaba (NDP) en Carl Breeveld (DOE) vonden het destijds ongehoord dat burgers gedwongen werden hun huishuur in dollars of euro’s te voldoen, wat maandelijks voor veel gezinnen een gevecht opleverde om voldoende vreemde valuta te bemachtigen.
Uiteindelijk werd medio januari 2020 de Huurwet Woonruimte 2020 aangenomen, een initiatief van toenmalig parlementsvoorzitter Jennifer Simons (NDP) c.s., waarin expliciet is vastgelegd dat het niet langer is toegestaan woningen in vreemde valuta te verhuren – behalve in uitzonderingsgevallen zoals aan ambassades of expats.
Parallel daaraan werd ook de zogeheten Valutawet aangenomen die alle binnenlandse betalingen in SRD voorschreef.
Voormalig president Bouterse verdedigde deze maatregel destijds fel: de wet zou vooral “in het voordeel van de kleine man” zijn, omdat die dan huishuur en andere verplichtingen in SRD kon voldoen, waardoor de jacht op schaarse dollars zou afnemen
Eerdere pogingen en gemiste kansen.
Hoewel de regelgeving dus al bestaat, bleek de praktijk weerbarstig. Direct na invoering van de Valutawet in 2020 protesteerden veel ondernemers hevig tegen het verbod op vreemde valuta
De wisselkoers van de SRD was instabiel, hetgeen naleving bemoeilijkte en uiteindelijk leidde tot een (tijdelijke) opschorting van de wet via de rechterlijke macht In de daaropvolgende jaren is er onder nieuwe regeringen nauwelijks effectief opgetreden tegen de wijdverspreide gewoonte om huurprijzen in USD of euro te rekenen. Zo constateerde Dagblad Suriname in 2023 dat, ondanks de Huurwet, verhuur in buitenlandse valuta aan de orde van de dag is. “Er is totaal geen handhaving. Huurders van woningen zijn overgeleverd aan de grillen van verhuurders. De Huurwet blijkt niets meer en niets minder te zijn dan een papieren tijger”, schreef de krant scherp.
Anno 2023 bieden talloze verhuurders openlijk woningen te huur aan in euro’s of dollars via social media, zonder consequenties, omdat toezichthouders niet ingrijpen.
Suriname kampt hier met een handhavingsprobleem, niet per se een gebrek aan wetgeving, zo klinkt het in menige analyse.
Ook eerdere initiatieven om de situatie te reguleren hebben beperkt effect gesorteerd.
De Belastingdienst heeft bijvoorbeeld gepoogd meer grip te krijgen op de particuliere verhuurmarkt, onder meer door registratie van verhuurders en huurcontracten te stimuleren, maar de uitvoering daarvan liet te wensen over.
Dit blijkt ook uit opmerkingen van parlementariër Ronny Asabina (BEP), die erop wees dat de staat veel inkomsten misloopt in de vastgoedsector.
Hij pleitte voor beleid waarbij verhuurders geregistreerd worden en eerlijk bijdragen aan de schatkist
Zulke registraties en controles zouden kunnen helpen bij zowel belastinginning als afdwingen van de SRD-betaalregel, maar alleen als ze daadwerkelijk worden doorgevoerd. Tot nu toe ontbreekt het daaraan.
“Focus op handhaving, niet op herhalen”
In de Surinaamse vastgoedwereld wordt met gemengde gevoelens gereageerd op de oproep van de onderminister.
“Op zich is huren in SRD een loffelijk streven, maar zonder stevige handhaving blijft het een lege boodschap”, zegt een ervaren makelaar uit Paramaribo.
Hij wijst erop dat een onderminister wel een standpunt kan verkondigen, maar dat het beleid uiteindelijk door de minister en de regering bepaald en uitgevoerd moet worden.
“Beleid maak je niet met uitspraken alleen – en zeker niet op dit niveau. We hebben deze boodschap al vaker gehoord. Het probleem is niet dat het niet mag; het probleem is dat iedereen het desondanks doet”, aldus de vastgoedexpert, refererend aan het feit dat er al een wettelijk verbod bestaat op huur in valuta.
Volgens de makelaar kiezen verhuurders voor harde valuta vanwege de voortdurende waardedaling van de SRD. “Niemand wil eind van het jaar met een waardeloze berg SRD’s zitten. Verhuurders dekken zich in door de huur te koppelen aan de dollar of euro”, legt hij uit.
Zolang de lokale munt zwak en volatiel is, zullen many huurcontracten effectief geĂŻndexeerd blijven aan de dagkoers van de dollar of euro, ongeacht in welke munt er formeel betaald wordt.
“Geef mij maar de tegenwaarde in SRD volgens de koers van die dag”, is dan ook vaak de houding van verhuurders – met andere woorden, voor de huurder wordt het niet echt goedkoper, alleen de manier van betalen verandert.
Deze praktijk wordt bevestigd door het feit dat diverse huuradvertenties expliciet vermelden dat betaling in SRD tegen dagkoers mogelijk is, wat neerkomt op een vertaalslag van de buitenlandse munt naar de lokale munt zonder verlies voor de verhuurder.
De vastgoedexpert benadrukt dat de kern van het probleem ligt bij de uitvoering: “Suriname heeft geen nieuwe huurregels nodig, Suriname heeft naleving nodig.” Hij pleit ervoor dat de regering concrete maatregelen treft om de bestaande wetten te handhaven. Bijvoorbeeld gerichte controles en sancties voor verhuurders die toch in vreemde valuta adverteren of transacties eisen.
“Zonder handhavingsmodel blijft het bij mooie woorden”, zegt de makelaar.
“Huurders hebben niets aan beloftes op papier. Ze hebben baat bij acties die ervoor zorgen dat de regels die er al zijn, ook echt worden nageleefd.”
Vooralsnog blijft het wachten op concrete stappen. Critici – waaronder huurders en marktkenners – hopen dat de overheid deze keer doorpakt.
“Het is hoog tijd dat er niet alleen gepraat, maar ook gehandhaafd wordt”, aldus de makelaar. “Anders blijven we in dezelfde cirkel draaien en wordt de SRD er niet sterker op.”