ISLAM QALA, Afghanistan – Geen avondwandelingen meer. Geen supermarktbezoeken. Geen school meer.
Terwijl drie Afghaanse zussen vorige week terugkeerden naar Afghanistan, werd pijnlijk duidelijk hoeveel vrijheid ze waren kwijtgeraakt. In plaats van hun oude leven, werden ze verwelkomd door streng religieus toezicht, kledingeisen en straffen voor ongepast gedrag.
“Afghanistan is als een kooi voor vrouwen, en we keren nu terug naar die kooi,” zei de 17-jarige Khurshid, een van de drie zussen, die voorheen een opleiding volgde in Iran.
De massale deportatie van meer dan 1,4 miljoen Afghanen uit Iran dit jaar heeft de dromen van veel vrouwen en meisjes verbrijzeld. Sommigen werden teruggestuurd na jaren van studie of werk. Velen, zoals Khurshid, kenden alleen vrijheid in Iran.
Onder het Talibanbewind gelden strenge beperkingen voor vrouwen: geen onderwijs boven groep 6, geen werk, geen toegang tot parken of lange reizen zonder mannelijke begeleider.
De meeste teruggekeerde vrouwen zijn alleenstaande moeders, weduwen of jonge meisjes. Sommigen vluchtten voor huiselijk geweld of dwanghuwelijken. Velen vertellen over mishandeling door Iraanse verhuurders of werkgevers.
Toen Talibanbewakers Khurshid bij de grens vroegen om een hoofddoek te dragen, weigerde ze. “Ik draag wat ik wil,” zei ze. Toch moest ze later een lange jurk en hoofddoek aantrekken om zichzelf te bedekken.
Haar zus Marwa zei: “We willen hen niet zeggen wat hen te wachten staat, maar wel dat ze zich moeten voorbereiden.” Ze verwees naar de verplichte kleding, beperkte bewegingsvrijheid en sociale controle die vrouwen in Afghanistan ondergaan.
In Iran kregen sommige vrouwen afwijzing of racistisch gedrag te verduren. Een moeder vertelde dat haar baby geen melk kreeg bij de apotheek omdat ze Afghaans was. Een ander werd aangevallen met een mes toen ze haar zoon van school wilde ophalen.
Vrouwen die in Iran werkten, zullen in Afghanistan weinig kansen vinden. Bijna 90% van de vrouwelijke Afghanen die in Iran werkten, zijn nu werkloos, aldus een rapport van de VN.
Shabnam Ashrafi, een weduwe die groenten verkocht in Iran, vreest de toekomst. Haar dochter Shamila, 13, vroeg: “Wat hebben we al die jaren verkeerd gedaan?” Ashrafi had geen antwoord.
“We waren aan het opbouwen, en nu is alles weer ingestort,” zei ze verdrietig.