Fatsoen, staat voor fatsoenlijk, hoe mensen met elkaar om gaan. Het is niet iets dat in de winkel verkrijgbaar is onder een bepaalde streepjescode. Fatsoen kan worden gezien als een groot aantal sociale conventies, die worden bijgebracht aan een kind tijdens de opvoeding door de ouders. Je kan het blijven vasthouden en in de praktijk laten zien of je kan het onderweg verliezen en als je het niet hebt, kan je het leren.
Sommige mensen hebben het wel met de opvoeding meegekregen, maar ze blokkeren het of gebruiken het niet. Het ziet er steeds meer naar uit dat het geen vanzelfsprekendheid meer is, om elkander met fatsoen te bejegenen. Niet alleen binnenshuis, maar ook daar buiten is, bij velen het fatsoen ver te zoeken. Respect en fatsoen zijn met elkaar verweven. Als een mens geen fatsoen heeft kan hij geen respect geven.
Opvallend is dat men vaak meer aandacht heeft voor fatsoen aan de buitenkant. (netjes gekleed en gekapt, geen piercings of tatoeages enz.) Maar hoe zit het met innerlijk fatsoen? Onze dagelijkse keuzes aangaande de kleding die we dragen, de woorden die we spreken, de gedachten die we koesteren, de beelden die we bekijken, de muziek die we tot ons nemen, de media die we in ons verstand en hart toelaten, en ons gedrag in het openbaar en in het verborgene, dat alles moet getuigen van fatsoen. Better good manners than good looks.
Men gaat er vaak vanuit dat iemand in een hoge positie of iemand die rijk is, automatisch fatsoen heeft. Dat dat niet zo is, heeft Trump recent bewezen in een gesprek met president Zelensky. Het ging niet om de inhoud van dat gesprek maar puur om het gedrag dat niet getuigde van fatsoen. Trump liet Zelensky niet uitpraten, overschreeuwde de man en zat steeds met zijn wijsvinger in het gezicht van Zelensky te zwaaien alsof hij een stout kind de les las. Een volwassen man werd publiekelijk als een kleine jongen behandeld, ‘je doet wat ik zeg en daarmee basta.’ De man had nog het lef om te zeggen dat Zelensky geen respect voor hem toonde. Hij vergat gemakshalve dat niemand zomaar respect krijgt, respect moet verdiend worden en Trump verdiende het op dat moment absoluut niet. Hij kon juist een voorbeeld nemen aan Zelensky die rustig bleef, niet zijn stem verhief en niet schold. Trump dacht dat hij Zelensky vernederde en hij genoot van dat machtsgevoel, maar eigenlijk degradeerde hij zichzelf met dat onbeschofte gedrag. Gedrag is namelijk de spiegel waarin iedereen zijn innerlijk laat zien. Wat Trump niet beseft is dat onbeschoftheid de imitatie is van kracht door een zwakke man.
Trump weet dat Zelensky en de Europese landen Amerika nodig hebben dus grijpt hij zijn kans om zijn macht te demonstreren. Goede manieren openen deuren die de beste posities niet kunnen. Deuren zullen niet gemakkelijk voor Trump open gaan daar hij vanaf zijn benoeming heeft uitgestraald,’ ik heb de macht, en iedereen zal doen wat ik wil. Veroordeelde vandalen, werden uit de gevangenis gehaald, verdragen werden geschonden en daarmee bespotte hij de rechtsstaat.
Vele mensen die plots macht in de schoot geworpen krijgen, weten niet met die macht om te gaan. Ze bedreigen, intimideren en lappen elk fatsoen aan hun laarzen en maken zich bewust of onbewust schuldig aan vele vormen van wangedrag zoals onwaarheden rondstrooien, knoeien met de verkiezingsuitslagen, over anderen oordelen of hoogmoedig of opschepperig zijn, zich grof of ongepast in het openbaar gedragen. Die eigenschappen en gedragingen tonen ook een gebrek aan nederigheid.
Ook in Suriname hebben we dit gedrag gedemonstreerd gezien. Bouterse liet direct na zijn benoeming zijn gebrek aan fatsoen en integriteit zien. Hij waande zichzelf onaantastbaar en toonde duidelijk het gemis aan respect voor het volk en de rechtsstaat door zijn zoon uit de gevangenis te halen en voor zichzelf een amnestie wet door te drukken. Tijdens zijn regeerperiode beledigde hij vaak de mensen om zich heen, schoffeerde en degradeerde de DNA en maakte de oppositie publiekelijk monddood. Brunswijk toonde en toont nog steeds hetzelfde gedrag. Hij is continu bezig zijn macht te demonstreren, uit dreigende taal, en probeert te intimideren. Het zou raadzaam zijn als zulke mensen eerst een cursus volgden van’ hoe moet ik me in het openbaar fatsoenlijk gedragen,’ alvorens ze een functie aanvaarden waarin ze een voorbeeldfiguur moeten zijn.
Gelukkig zijn er nog figuren in ons parlement die wel weten wat fatsoen is en het ook uitstralen. Een goed voorbeeld is Cedric van Samson, hij heeft altijd laten zien dat fatsoen hem met de paplepel is ingegoten. Zowel in- als buiten het parlement behandelt hij collegae en mensen met respect. Hij geeft zijn mening luid en duidelijk maar aan de manier waarop, kunnen velen een voorbeeld nemen. Beleefdheid en consideratie voor anderen is als het investeren van centen en het terugkrijgen van dollars. Mensen kunnen harde woorden en onwaarheden vergeten, maar mensen zullen nooit vergeten welk gevoel je ze gaf als je ze vernederde.
Zo zal Zelensky nooit het vernederende gevoel vergeten dat Trump hem gaf. Cedric van Samson behandelt iedereen met respect en dat geeft een goed gevoel. Dat goede gevoel zullen mensen nooit vergeten.
“Attitude is a little thing that makes a big difference.”(Winston Churchill)
Josta Vaseur
