Inleiding
We hebben gezien dat betrekkelijk weinig landen uit de derde wereld zich hebben kunnen opwerpen tot de status van ontwikkelde landen. De hoofdoorzaak is gelegen in de aanwezigheid van competent en hoog ontwikkeld leiderschap.
“Een kudde ezels geleid door een leeuw wint het van een kudde leeuwen geleid door een ezel”, deze bekende wijsheid onderstreept het belang van degelijk leiderschap.
De noodzaak van transformatief leiderschap is groot.
- In de eerste plaats zal men deskundig moeten zijn op een aantal gebieden. Primair daarbij is een goed besef van processen en mechanismen voor het realiseren van economische ontwikkeling, uitmondende in een strategie voor economische ontwikkeling die men aan de gemeenschap kan presenteren en haar van de juistheid ervan kan overtuigen. Daarnaast zal men over een visie moeten beschikken met betrekking tot belangrijke beleidsissues als werkgelegenheidsbeleid, scholingsbeleid, inkomensbeleid, volkshuisvestingsbeleid, handelsbeleid, industriebeleid en agrarisch beleid. Degene die leiding geeft aan de natie, mag niet primair afgaan op wat adviseurs hem of haar voorhouden. Hij of zij moet zelf tot een oordeel in staat zijn. Bovendien vereist leidinggeven de beschikking over superieure know how, anders wordt de leider geleid in plaats van dat hij leidt. Kennis van relevante beleidszaken is een van de voorwaarden om erkenning te krijgen als leider.
- Een effectief en deugdelijk politiek leiderschap moet in staat zijn tot mobilisatie en inspiratie van allen (kader, NGO’s, vakbonden, bedrijfsleven) achter de gestelde ontwikkelingsdoelstellingen;
- De leider moet over analytisch vermogen beschikken en in staat zijn complexe zaken terug te brengen tot hun essentiële proporties. Het kunnen omgaan met cognitieve complexiteit is essentieel. Hoe meer ervaring met zware intellectuele belasting hoe beter. Hij of zij moet intellectueel en emotioneel voldoen aan een grote mate van stressbestendigheid.
- Motiverend vermogen, sociale vaardigheden en overtuigingskracht worden aanwezig verondersteld. Zonder de beschikking over capaciteiten op het vlak van management, planning, strategieformulering en organisatie, is de leider tot geen enkele prestatie in staat. Nadere toelichting is overbodig.
- Een leider moet niet de indruk wekken onfeilbaar te zijn. Toegeven van tekortkomingen en van fouten is geen teken van zwakte, maar eerder van mentale sterkte. Wie de toestand meester is, hoeft zich niet nadrukkelijk te manifesteren. Zij hoeven niet voortdurend hun positie, hun macht, te bewijzen.
- Ondeskundige leiders maken zich voortdurend zorgen om hun positie, omdat ze die positie niet bekleden op basis van hun kennis en vaardigheden, maar omdat ze er zitten. Ze dwingen geen erkenning af door hun visie en handelen. Zij proberen erkenning af te dwingen op basis van “sterkte”. Hun sterkte is hun grootste zwakte. Ze zijn “sterk” waar ze met toegeven, flexibiliteit of invoelingsvermogen en begrip meer respect zouden afdwingen.
- Goede leiders presteren in de praktijk en op de televisie beter. Goed overkomen op televisie is kennelijk een vaardigheid op zich. In de politiek is televisie het belangrijkste medium geworden om de beeldvorming van kiezers te beïnvloeden. Soms krijg ik de indruk dat sommige politici alleen maar op hun positie zijn gekomen omdat ze over de juiste vaardigheden beschikken om het op televisie goed te doen. De inhoud lijkt volstrekt ondergeschikt aan het beeld. Ministers roepen stoere dingen die ze absoluut niet kunnen waarmaken. De boodschap maakt indruk, raakt een gevoelige snaar bij de kiezer. De minister roept wat kiezers willen horen. Het vervolg komt zelden in beeld. Punt gescoord, en geen vervolg. In mijn ogen is dit een wel heel armzalige soort leiderschap.
Richard B Kalloe
