Door mr. dr. Lachman Soedamah
4. Mogelijkheden om deze grensgeschillen te beslechten In Latijns-Amerika zijn verschillende mogelijkheden en maatregelen geprobeerd en toegepast om grensgeschillen te beslechten. Verschillende invalshoeken en perspectieven zijn te vinden die bij de mogelijke oplossing van de Surinaamse grensgeschillen een rol kunnen spelen. Emoties kunnen hoog oplopen bij grensconflicten en velen zijn bereid zware offers te brengen voor het vaderland. Aangezien het probleem zo nauw verbonden is met het nationalistische zenuwstelsel van elke natie, kan een regering het te riskant vinden om een eventuele overeenkomst te accepteren die de nationale integriteit en de nationale trots lijkt op te offeren. Daarom doet Suriname er goed aan om een langetermijnvisie te ontwikkelen voor het oplossen van zijn grenskwesties. Bij het ontwikkelen van deze visie of grenspolitiek zou Suriname initiatieven kunnen stimuleren van āburgerdiplomatieā.
Als eerst aan beide kanten door burgerdiplomatie een breed gedragen consensus kan worden opgebouwd voor een wederzijds voordelige overeenkomst , dan is het voor leiders eenvoudiger om risicoās te aanvaarden. Het grensgeschil tussen Suriname en zijn buurlanden is al meer dan een eeuw een telkens terugkerend probleem voor de regio. Maar door het maatschappelijk middenveld en de leiders van grotere gemeenschappen steeds meer erbij te betrekken via integrale communicatie en door meer oog te hebben voor wederzijdse behoeften en belangen, kan de basis worden gelegd voor het ontwikkelen van consensus over de aanpak van de problemen. Dit maakt het voor regeringen eenvoudiger om consensus onder de bevolking te krijgen over oplossingen waar in beide landen draagvlak voor is. Oorlogvoering is geen optie voor Suriname om zijn grensgeschillen te beslechten. Oorlogvoering en/of het gebruikmaken van geweld is een wijze waarop grondgebied effectief bezet kan worden. In de negentiende eeuw vonden op deze manier tal van grenswijzigingen plaats, waarbij sommige landen territorium verloren en andere landen profiteerden van gebiedsuitbreiding. In de loop der tijd is de overtuiging ontstaan dat geschillen niet moeten worden beslecht door oorlog, maar op een vreedzame manier via dialoog.
Hoewel kleine verschillen over de afbakening van grenzen er altijd zullen blijven, is de nadruk op de integriteit van de nationale grenzen, die in het verleden zoān belangrijke rol speelden in nationalistische politiek, zo goed als verdwenen. Het kan heel goed zijn dat de nationale regeringen in Latijns-Amerika in toenemende mate gaan samenwerken om ongecontroleerde en vaak criminele politieke en economische activiteiten in grensregioās te onderdrukken. In het VN-Handvest wordt bepaald dat voor vrede en veiligheid het gebruik van geweld tussen staten verboden is. Artikel 2 lid 3 bepaalt dat de leden hun internationale geschillen ālangs vreedzame weg tot een oplossing brengen op zodanige wijze dat de internationale vrede en veiligheid en de gerechtigheid niet in gevaar worden gebrachtā. Gebruik van geweld is geen optie om geschillen op te lossen; in plaats daarvan moeten staten gebruikmaken van vreedzame methoden voor geschillenbeslechting. Bij grensgeschillen komt het vaak voor dat de ene staat alles in het werk stelt om te benadrukken dat sprake is van een grensgeschil en daarvoor oplossingen zoekt terwijl de andere staat volhoudt dat er geen sprake is van een grensconflict, zodat enige vorm van toenadering tussen de twee landen vrijwel onmogelijk is. Door deze patstelling laten oplossingen van het geschil lang op zich wachten en besluiten landen zaken op hun beloop te laten.
Suriname zou zijn grensgeschillen op hun beloop kunnen laten en de weg van het niets doen kunnen bewandelen, maar dit zou nadelig voor Suriname kunnen uitpakken. Op grond van een aantal grondslagen aan de hand waarvan de titel van grondgebied in het internationaal recht kan worden vastgesteld zou Suriname zijn aanspraken kunnen verspelen indien het zijn grensgeschillen op hun beloop laat en de weg van het helemaal niets doen bewandelt. Wil Suriname zijn aanspraken op de betwiste grensgebieden niet verspelen dan zal het binnen afzienbare tijd met deskundigen een aantal maatregelen dienen te nemen om de verschillende grensgeschillen op te lossen. Als bilaterale oplossingen falen, zou elk van de overheden de kwestie moeten voorleggen aan een internationaal tribunaal dat bestaande regels van formeel en materiƫel recht zal volgen. Bij de Zuid-Amerikaanse grensgeschillen zijn methoden van conflictbeslechting toegepast. Na het mislukken van diverse methoden van diplomatieke conflictbeslechting werd een geschil vervolgens vaak onderworpen aan arbitrage en/of rechtspraak.
Tot de diplomatieke methoden van conflictbeslechting behoren onderhandelingen, goede diensten, bemiddeling, feitenonderzoek en conciliatie. Deze methoden kunnen worden vergeleken met methoden die in het nationaal recht veelal worden aangeduid als alternatieve geschillenbeslechting. Om zijn grensproblemen op te lossen, zal Suriname gebruik dienen te maken van deze verschillende methoden van geschillenbeslechting. In de jaren tachtig van de vorige eeuw hebben diverse diplomatieke methoden van conflictbeslechting, zoals onderhandelingen, niet het gewenste resultaat gehad. Suriname heeft de nog bestaande grensgeschillen nimmer onderworpen aan gerechtelijke geschillenregeling en/of arbitrage. De Surinaamse grensgeschillen zijn nooit voorgelegd aan het Internationaal Gerechtshof. Suriname zal een breder, dieper en meer geavanceerd inzicht dienen te ontwikkelen in de belangrijkste methoden voor het beslechten van zijn grensgeschillen en van de gevolgen daarvan in termen van definitieve oplossing, acceptatie, kosten, tijd en kwaliteit in samenhang met de kosten en baten die waarschijnlijk ontstaan voor de betrokken partijen. Indien grens- en territoriale geschillen geĆÆsoleerd en niet in het kader van de langetermijnbelangen van een land worden behandeld, zullen geschillen blijven voortduren en zullen bilaterale betrekkingen waarschijnlijk verder verslechteren.
Grens- en territoriale geschillen worden in Suriname doorgaans geregeld als onderdeel van het buitenlands beleid. Suriname dient een duidelijk grensbeleid te ontwikkelen dat slepende grensconflicten aanpakt waardoor zijn bilaterale betrekkingen niet verslechteren maar verbeteren. In het belang van de effectieve ontwikkeling van Suriname zullen grenskwesties niet langer op hun beloop gelaten moeten worden. Om zijn grenskwesties te bestuderen, beleid te ontwikkelen en te bewaken zou Suriname een Grens Instituut dienen op te richten en dit orgaan met deze taken moeten belasten. Het conflict tussen de Guyanaās sleept zich al decennia lang voort en heeft al die tijd niets of nauwelijks iets opgeleverd. Bilaterale economische relaties tussen de buurlanden worden gehinderd door het grensconflict. Tegen de achtergrond van de politiek-economische verschuivingen in een snel veranderende wereld en het besef dat ze evenmin in staat zullen zijn om op eigen kracht antwoord te geven aan de uitdagingen van de huidige internationale tendensen, zullen de Guyanaās hun samenwerkingsverbanden dienen te intensiveren en verder dienen uit te breiden.
Naast mileuproblematiek, economische samenwerking en economische integratie moet de individuele bereidheid van de presidenten van de Guyanaās bij de voortgang van de besprekingen voor de oplossing van het grensconflict niet worden onderschat. De persoonlijke kwaliteiten van de regeringsleiders kunnen grote invloed uitoefenen bij de totstandkoming van een akkoord. Bij het oplossen van zijn grenskwesties zal Suriname het initiatief moeten nemen. Van een onafhankelijke staat mag worden verwacht dat het alles in het werk stelt om zijn grondgebied van duidelijke grenzen te voorzien. Immers, dan is Suriname, dat op 25 november 1975 een soevereine staat werd, compleet!
*Curriculum vitae Lachman Soedamah is geboren in het district Nickerie, Suriname. Hij vertrok in 1974 naar Paramaribo. Hier slaagde hij in 1977 voor het eindexamen vwo aan het Mr. Dr. J.C. de Miranda Lyceum. Vervolgens studeerde hij Nederlands recht. Eerst in Paramaribo, later in Amsterdam. In 1987 voltooide hij zijn examen Nederlands recht aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studie richtte hij samen met andere studenten de Rechtswinkel Migranten te Amsterdam op. Van 1988-1999 is Lachman Soedamah werkzaam geweest als advocaat en procureur te Amsterdam bij het Advocaten kollektief Bijlmermeer. Van 1999 tot heden heeft hij als advocaat en procureur gewerkt bij Soedamah Advocaten te Amsterdam, een algemene rechtspraktijk. Als advocaat is hij betrokken geweest bij vele aandachttrekkende zaken, waaronder de SLM-vliegramp in 1989, de Bijlmerramp in 1992 en de ramp met het toestel van Turkish Airlines in 2009. Lachman Soedamah is actief in verschillende sociaal-maatschappelijke organisaties en is sinds mei 2018 voorzitter van VHP Nederland. Vanaf begin 2009 heeft hij de advocatuur gecombineerd met het promotieonderzoek dat hij als buitenpromovendus heeft verricht aan de Open Universiteit