Inleiding
Thomas Jefferson betoogde dat Grondwetten moeten elke generatie worden herschreven, immers de “doden mogen de levenden niet regeren.” De meeste constituties sterven jong, en slechts een handjevol gaan langer dan vijftig jaar mee.
Onderzoek naar nationale staatsgeschiedenissen laat een grote diversiteit aan patronen zien, waarbij sommige landen en regio’s grote instabiliteit vertonen, en andere, grote stabiliteit. Deze patronen kunnen in de loop van de tijd variëren binnen een bepaald land.
Waarom hebben bijvoorbeeld de Brazilianen sinds 1824 zeven versies van hun Grondwet gehad, terwijl de naburige Argentijnen het sinds 1853 met dezelfde Grondwet moeten doen, zij het met ingrijpende hervormingen in 1994? Waarom bestaat de logge Indiase Grondwet sinds 1948, terwijl buurland Pakistan er drie heeft geschreven , die allemaal werden opgeschort door een militaire staatsgreep? Waarom, in het kort, houden sommige Grondwetten stand, terwijl andere falen?
De Grondwet van de Verenigde Staten is meer dan 220 jaar oud en bevat een clausule die voorziet in een proces hoe de Grondwet te wijzigen en het is dan ook 27 keer gewijzigd. Alhoewel de meeste landen een Grondwet bezitten zijn ze in meerderheid toch geen constitutionele democratieën. De Grondwet wordt in deze landen gebruikt als windowdressing, de volkssoevereiniteit wordt in die landen geschonden. Suriname behoort ook tot die categorie van landen.
Een Grondwet is een permanente work in progress, het heeft altijd aanpassingen aan gewijzigde lange termijn omstandigheden en inzichten nodig. Het is moeilijker om een constitutionele democratie te ontwikkelen dan om een Grondwet te schrijven. Er is een elkaar beïnvloedende, wederzijds afhankelijke relatie tussen economische ontwikkeling en constitutionele democratie.
Een goed functionerende constitutionele democratie voldoet aan de volgende criteria:
1. Er is een degelijke Grondwet die wordt gevolgd in plaats van dat het genegeerd wordt.
2. De Grondwet is gebaseerd op de scheiding der machten en ondersteunt de rechtsstaat.
3. Er zijn vrije en eerlijke verkiezingen volgens het principe van one men one vote one value.
4. Er zijn twee of meer concurrerende partijen.
5. Er vindt vreedzame machtsoverdracht plaats tussen concurrerende partijen, of tussen significant verschillende partijen coalities, als gevolg van het vrije verkiezingsproces.
Prealabele onderwerpen
Thans hebben we bijkans een halve eeuw ervaring met de bestaande Grondwet en kunnen we leren van de ervaringen elders in de wereld. Of gaan wij het wiel opnieuw uitvinden. Er is een gigantische hoeveelheid aan literatuur en data beschikbaar op het gebied van bestuurssystemen, regeersystemen, en kiessystemen. Bij het bereiken van een leeftijd van 50 jaar is het goed om de Grondwet en het kiesstelsel grondig te evalueren. Het is immers genoegzaam bekend dat de zuivere parlementaire democratie de beste garantie biedt voor sociale en politieke stabiliteit en voor sociaaleconomische ontwikkeling. Ideologische en etnische polarisatie is normaal in de presidentiële democratieën.
Voorafgaande aan het ontwerpen van een Grondwet is het gewenst aandacht te besteden aan de filosofie welke ten grondslag ligt aan het ontwerp. Tot de filosofie behoren die zaken welke de grondbeginselen zijn waarop de Grondwet rust. Hoe de Grondwet gestalte gaat geven aan een multi-etnische en multiculturele samenleving is fundamenteel. Verder moet verklaard worden waarom gekozen wordt voor een zuivere parlementaire democratie, de zogenaamde Westminster democratie, dan wel voor een presidentiële democratie of voor een tussenvorm welke tussen beiden hangt. De huidige Grondwet ontbeert een toelichting welke een verklaring biedt voor de inhoud van de Grondwet.
Welke zijn de ideologische concepten waarmee men denkt welvaart en welzijn te realiseren. Met zoveel woorden de Grondwet dient uit te stippelen de fundamenten van de economie, en van de sociaaleconomische inrichting van de maatschappij. Gaat de Grondwet ondersteuning geven aan een markteconomie, dan wel aan een centralistisch geplande economie of aan een gemengde economie. Het is een feit dat alle economieën tenderen naar een gemengde economie, de zuivere vormen komen zelden voor.
Bij gemis van een bestaande politieke cultuur vallen gemeenschappen terug op de bouwstenen van hun gemeenschap. In Afrika heeft dat geleid tot een afbraak van het parlementair systeem omdat het niet paste in hun politieke cultuur. Het zijn op papier natiestaten maar de bouwstenen zijn en blijven stammen. Gezinnen families clans stammen zijn allemaal gebaseerd op bloedverwantschap. Europa heeft ook veel stammen gekend, ik heb in Oslo Noorwegen in het Vikingenmuseum de talrijke stamgebieden op een kaart getekend gezien. Maar de stammen zijn compleet verdwenen met de komst van de natiestaat. In de organisatie van gemeenschappen is een natiestaat superieur omdat het diverse culturen en volken binnen haar soevereine grenzen, in zich verenigt. In ons land hebben wij een substantieel deel van de bevolking die nog een gedrag vertoont welke beheerst wordt door tribale culturen en instincten. De roep om een zogenaamde sterke man die met een toverstaf orde en vooruitgang gaat brengen is daar groot. Dit deel van de bevolking is dus voorstander van een sterke man, van een presidentiële democratie. De ervaring van de afgelopen 50 jaar bewijst dat de sterke man niet bestaat.
Mandaat
Alle regeringen, presidenten, premiers leggen uit aan de samenleving dat ze regeren namens hun dus met toestemming en de instemming van de samenleving dus van het volk. Immers de hoogste autoriteit in een democratie is de soevereine wil van de samenleving. De volkssoevereiniteit is het hoogste gezag.
Elke politicus zegt dus te regeren namens het volk, maar dat is vaak boerenbedrog. De politiek beschikt over mandaat omdat de samenleving en de kiezer, de politicus, de partij gesteund heeft en het eens is met de voorstellen en doelstellingen van de persoon en de partij. Naast de steun van de samenleving aan de politiek is het de verantwoordelijkheid van de politiek om verantwoording af te leggen aan de samenleving. Mandaat is dus een tweesnijdend zwaard. Het hebben van mandaat is dus essentieel en cruciaal voor een politicus in een democratie. Mandaatverlening wordt bewerkstelligd door het verlenen van een stem op de politicus of partij.
Een ander heikel punt is de vraag of wij een personendemocratie willen dan wel een partij democratie willen of een zogenaamde consensus democratie willen. Wij hebben met betrekking tot Grondwet en kiesstelsel keuzes gemaakt sinds 1987, als een kip zonder kop, geleid door zogenaamde politieke leiders die ook intellectuele minkukels waren zonder dat ons het gehele spectrum aan mogelijkheden en onmogelijkheden werd voorgehouden. Echte politieke leiders houden hun aanhang voor wat de voor en nadelen zijn van elke keuze die ze maken en zorgen daardoor ervoor dat verstandige keuzes worden gemaakt. Die politieke leiders hebben wij niet daarom gaan wij van crisis naar crisis.
Richard B Kalloe
