De toetsing van artikel 9 in samenhang met artikel 24 van de Kiesregeling door het Constitutioneel Hof vond vrijdagochtend 5 augustus plaats. Het besluit van het Hof komt erop neer, dat de artikelen 9 tot 24 van de Kiesregeling in strijd zijn met de artikelen 8 en 55 van de Grondwet, 25 sub b en 26 IVBPR (Internationaal Verdrag Burger en Politieke Rechten) en artikel 1 jo. 23 jo. 24 AVRM (Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens).
Fractievoorzitter in de Assemblee van de VHP Asiskumar Gajadien sprak in dit kader met Dagblad Suriname over het proces waarvan de gesprekken vanaf 2015 serieus zijn gestart onder de diverse politieke partijen. Al 35 jaar lang wordt er gesproken over een wijziging van het kiesstelsel. De samenleving heeft steeds aangegeven dat er sprake is van een onrechtvaardig kiesstelsel.
Gajadien zegt dat na 1987, zeker in de jaren ‘90, die discussie begon dat het kiesstelsel aangepast moest worden. Echter is er een aantal volkstellingen geweest die een reeks verschuivingen aangaven. Deze gaven aan, dat er een groei was van die samenleving. “We zagen een groei van bijna 51%, die niet evenredig verliep naar alle de districten zoals Wanica, Para, Commewijne die exponentieel zijn gegroeid. Die discussie werd heftiger totdat we een situatie kregen in 2020 bij het verkiezingsprogramma, dat het kiesstelsel en de Grondwet aangepast zouden worden”.
“Verandering kiesstelsel dynamisch proces”
“Aanpassing van een kiesstelsel is altijd een dynamisch proces. Terwijl je bezig bent het land te besturen doen situaties zich voor zoals het machts vraagstuk en economische situaties waardoor sommige dingen verschoven worden.” Volgens de fractievoorzitter waren er zelfs voorstellen gedaan tijdens de vorige regering, totdat de regerende partij toen, de NDP, stelde dat zij niets ging wijzigen, alleen de wet op combinatieverbond. Dat was echter buiten de afspraken om. “Dat is ook een zaak waarbij we zien, dat wanneer afspraken gemaakt worden en het partijen niet goed uitkomt, men geen veranderingen wenst aan te brengen. Had men eerder aan dit proces gewerkt konden er al wat verschuivingen zijn gekomen in het proces.”
Stemming in de Assemblee
Volgens de Grondwet zal de stemming via het parlement plaatsvinden. Daarvoor heb je twee derde meerderheid nodig. De VHP heeft twee voorstellen, waaronder de invoering van een aangepast districtenstelsel. Het districtenstelsel heeft voor- en nadelen. “Uitgaande van de voordelen kunnen we het districtenstelsel handhaven. Echter krijg je te maken met een discrepantie want dan zouden bijvoorbeeld de inwoners uit Coronie met 3.000 inwoners minimaal 1 zetel krijgen. Wat wil zeggen dat met een land met 550.000 inwoners je ruim 183.000 zetels moet hebben. Of er zou sprake moeten zijn van een herverdeling van zetels waarbij de grote districten met meer inwoners meer zetels krijgen en de kleinere districten met minder inwoners meer zetels zouden moeten afstaan. Dan nog zou je een grote discrepantie krijgen tussen Coronie en de rest. Misschien zouden we de districtsgrenzen ook kunnen aanpassen. We zouden Wageningen en Coronie samen kunnen nemen waardoor je 6.000 inwoners krijgt.”
“Een tweede voorstel is de landelijke evenredigheid. Een kiesstelsel waarbij vrijwel alle uitgebrachte stemmen meetellen voor de uiteindelijke verhoudingen in de zetelverdeling.”
“Discussie moet nationaal gevoerd worden”
“Ik denk dat de discussies nationaal gevoerd moet worden”, zegt Gajadien. “Er kunnen geen nieuwe verkiezingen gehouden worden zonder een Kiesregeling. Iedereen zou moeten participeren vanuit de gedachte een zo rechtvaardig mogelijke Kiesregeling te hebben. Het is dus geen kwestie van mi no wani of mi no lobi joe. Door de essentiële wijzigingen door te voeren, kunnen we het halen voor de verkiezingen deze wijzigingen rond te krijgen. Andere wijzigingen zoals het bestuur, hoe het bestuur te hervormen, het al dan niet afschaffen van regionale organen kunnen liever voor het volgende traject gelaten worden”, aldus VHP’er Gajadien.
Klik op deze link om het gehele interview te kunnen zien en beluisteren.
NK
