Uit een recent onderzoek op Spitsbergen, in het Noordpoolgebied, zou blijken dat zich daar kwik uit Suriname bevindt. Maar, in hoeverre dat feitelijk is aangetoond, is onduidelijk. Is het gewoon een niet onderbouwde aanname van twee Nederlandse onderzoekers, wetenschappers? Het lijkt erop, nadat de redactie van Dagblad Suriname de nodige andere onderzoeken en mediaberichten over kwik in Noord- en Zuidpoolgebieden heeft gelezen waarin nauwelijks tot niet wordt gerept over kleinschalige goudwinning en Suriname. Ook in het Zuidpoolgebied is kwik aanwezig.
Deze zomer voer het onderzoeksschip Ortelius, van Oceanwide Expeditions, gebouwd in 1989 in Polen, met 50 onderzoekers aan boord uit naar Spitsbergen om daar klimaat- en milieuonderzoek te doen. Het Arctische landschap blijkt echter vervuild te zijn, met zichtbaar en onzichtbaar plastic, maar ook met kwik. In het poolgebied blijkt aanzienlijk meer kwik in de bodem te zitten dan je op basis van de geringe menselijke activiteiten daar zou verwachten.
Milieutoxicoloog Nico van den Brink van Wageningen Universiteit en milieukundige Frits Steenhuisen van het Arctisch Centrum van de Universiteit van Groningen leggen op msn.com uit hoe dat kan. “Kwik is een vrij vluchtig metaal. Het zit van nature in plantenmateriaal en daardoor ook in een meer geconcentreerde hoeveelheid in steenkool. Wanneer steenkool wordt verbrand, komt het in de lucht. En net als water dat het eerst op een koud raam condenseert, slaat het kwik ook vooral neer op koude plekken. Aan de beide polen”, aldus Van den Brink in de Nederlandse krant Trouw.
Uit eerder onderzoek (waar op 19 december 2017 de website OneWorld over berichtte is al bekend dat gasvormig kwik, uitgestoten door de verbranding van kolen, mijnbouw en andere industriële processen in de geïndustrialiseerde wereld, via de atmosfeer duizenden kilometers verderop in het Arctisch gebied neerslaat.
In het artikel op OneWorld staat onder andere: “(…) In het Noordpoolgebied zijn er hoge niveaus van kwikvervuiling aangetroffen in witte dolfijnen, ijsberen, zeehonden, vissen, zeearenden en andere vogels. Dit betekent dat ook mensen getroffen zijn, met name de Inuit, de lokale bevolking die grotendeels afhankelijk is van de jacht en de visvangst. Wie lange tijd wordt blootgesteld aan kwik heeft meer kans op neurologische aandoeningen en hart- en vaatziekten. (…)”
Het atmosferische kwik wordt net als CO2 door de bladeren van planten uit de lucht opgenomen. Als de bladeren afvallen, of de planten sterven, komt het kwik in de bodem terecht. Vandaaruit wordt het meegevoerd naar de oceanen en zo belandt er jaarlijks 50 tot 85 ton kwik in de arctische wateren. In het water wordt het kwik omgezet in een zeer giftige vorm van organisch kwik en via zeedieren komt dat in de voedselketen terecht.
Kleinschalige goudwinning
De voornaamste bronnen van kwikemissie zijn kolengestookte elektriciteitscentrales én kleinschalige, ambachtelijke goudwinning in landen als Suriname en Ghana. Steenhuizen wist te achterhalen dat naar schatting 40% van alle kwik dat door de mens de lucht in wordt gebracht (in 2015 2 miljoen kilo puur kwik) uit die goudwinning afkomstig is. “Gezeefd goud uit bijvoorbeeld rivieren wordt door de goudzoekers geconcentreerd door het aan kwik te binden”, aldus Steenhuisen. “Die goud-kwikverbinding wordt vervolgens onder een gasbrander of boven een houtvuurtje op een lepel verbrand. Het kwik vliegt de lucht in en het pure goud blijft achter.” Sinds de jaren ’90 is duidelijk dat kwik schadelijk is voor mensen. Wie lange tijd wordt blootgesteld aan kwik heeft meer kans op neurologische aandoeningen en hart- en vaatziekten. Toch is de hoeveelheid uitgestoten kwik sinds die tijd nauwelijks afgenomen. Er blijkt ‘een levendige handel’ te zijn in kleine flesjes kwik. Zogenaamd voor tandartsen.
Suriname blijkt een grote importeur van ’tandartsenkwik’. Zoveel zelfs, dat “iedere Surinamer jaarlijks 25 vullingen kan laten zetten. Dit kwik gaat dus in werkelijkheid naar de gouddelvers en komt uiteindelijk in gebieden zoals hier op Spitsbergen terecht, stelt onderzoeker Steenhuisen.
Andere landen…
Maar, hoe is het gesteld met andere landen op het Latijns-Amerikaans continent waar kwik wordt geïmporteerd en gebruikt in de kleinschalige goudwinning, zoals Colombia, Venezuela en Brazilië? Het kwik in het Poolgebied kan toch ook uit andere landen, dan Suriname, haar oorsprong hebben?
De Nederlandse omroep NOS berichtte op 20 juli ook al over het onderzoek op Spitsbergen onder de kop ‘Spitsbergen-expeditie meet luchtvervuiling, kwikvergiftiging in Poolgebied’, maar met geen woord wordt Suriname genoemd.
De aanwezigheid van kwik in het Noordpoolgebied is overigens, zo bleek Dagblad Suriname, niet iets van vandaag of gisteren. Al in 2013 publiceerde de Britse krant The Guardian: “In de jaren zeventig begon een populatie poolvossen op een eiland in de Beringzee op mysterieuze wijze af te nemen. De dieren waren mager en schurftig, en bijna alle welpen stierven. Tegenwoordig zijn er nog maar ongeveer 100 vossen over.
De dieren zijn niet geveld door een besmettelijke ziekte, suggereert een PLOS ONE-studie. In plaats daarvan leden de vossen waarschijnlijk aan een hoge blootstelling aan kwik als gevolg van het eten van zeevogels en andere zeedieren. (…)”
Zuidpool
Maar, ook in het Zuidpoolgebied is door diverse wetenschappers kwik aangetroffen. Medio 2016 verschenen er publicaties over de ontdekking door Australische onderzoekers die kwik ontdekten in het Zuidpoolgebied. Zij maakten deel uit van een team van zo’n 50 wetenschappers uit 9 landen (SIPEX II). “Er zijn hoge niveaus van methylkwik in onze ecosystemen, vooral in het mariene milieu, maar we weten niet hoe het wordt geproduceerd,” zei Caitlin Gionfriddo van de Universiteit van Melbourne. “We zien dat het zich ophoopt in het voedselweb en het meeste komt waarschijnlijk door atmosferische afzetting van kwik op zeewater.” Kwik werd onder aangetroffen in de veren van pinguins.
Op de website ScienceDirect verscheen op 10 juni van dit jaar nog een groot onderzoeksartikel onder de kop: ‘Klimaatverandering en kwik in het Noordpoolgebied: abiotische interacties’. Ook in dit artikel geen letter over kleinschalige goudwinning en Suriname.
Geen verband tussen kwik in Poolgebied en Suriname
Geen enkel onderzoek heeft een verband gelegd tussen de aanwezigheid van kwik in de Poolgebieden en bijvoorbeeld kleinschalige goudwinning elders in de wereld, laat staan Suriname.
De redactie van Dagblad Suriname heeft voor een reactie contact gezocht met beide Nederlandse onderzoekers Van den Brink en Steenhuisen, maar vooralsnog geen reactie mogen ontvangen. Uiteraard is de belangrijkste vraag, is er bewijs voor de stelling dat kwik uit Suriname aanwezig is in het Noordpoolgebied of is het slechts een aanname? Het heeft alle schijn van een aanname….
PK
