Koti 1863-2022
”Bestaat er een verband tussen de oprichting van Dagblad Suriname op 6 juni 2020 en de Lalla Rookh die op 5 juni 1873 met de eerst Britse-Indische contractarbeiders aanboort, aanmeerde in Suriname? Dagblad Suriname behoort toe aan de familie Pierkhan, nakomelingen van contractarbeiders. Vandaar dat in deze aflevering van Keti Koti 1863-2022 aandacht wordt besteed aan het mediagebeuren in Suriname.
De stem van het volk
Dagblad Suriname stapte binnen bij een trouwe lezer van de krant en sprak de oude heer aan met ‘goeroe’. Te oordelen naar zijn reactie stond deze aanspreektitel hem niet aan: “Niemand is belangrijker dan de andere. Ik ben slechts een stem van het volk. Dat uw krant zich de stem van het volk noemt straalt dezelfde gedachte uit.”
Het buitenland
De geschiedenis van de Surinaamse media (Pers) is te verdelen in drie periodes. 1774 tot 1863, van 1865 tot 1933 en van 1933 tot heden. Het karakter van de nieuwsvoorziening was vooral in de eerste twee periodes op het buitenland gericht. Wat binnenlandse aangelegenheden betrof trad het aspect van belangenbehartiging van bepaalde groepen op de voorgrond
Op de vingers getikt
In de oudste tijd werd veelal het belang van de planters gediend tegen al te Holland gezinde gouverneurs. Redacteuren werden op de vingers getikt en gedurende enige tijd was er sprake van censuur. In de tweede periode voerde het aspect van de binnenlandse klassenstrijd tegen de Europese-elite de boventoon. De laatste periode gaat het vooral over de emancipatie van de verschillende bevolkingsgroepen.
Groepsbelangen
De krant (Pers) heeft een hoofdrol gespeelt bij de emancipatie van alle bevolkingsgroepen en bij het opklimmen van de maatschappelijke ladder. Doordat de Pers in Suriname altijd groepsbelangen heeft verdedigd, bleven andere kwaliteiten van de kranten op de achtergrond. Hierdoor trad er vervlakking van de media op.
Focus
Destijds werd er gepubliceerd voor een kleine bevoorrechte groep. De Baas in Eigen Huis Beweging en de daarmee gepaard gaande mobilisatie van het volk, de politieke bewustwording van de creolen, Hindoestanen, Javanen verlegden het focus. De ambtenarij kwam spoedig in handen van de laatstgenoemden.
Wereldpers
De eerste Europese drukkerij werd rond het begin van de kolonisatie van de ’Nieuwe Wereld’ opgezet in Aalst en Leuven (België). De eerste gedrukte kranten verschenen in 1618 in Nederland die toen het enige land in Europa was waar er persvrijheid heerste.
Eerste dagblad
De eerste krant in Suriname: ‘De Weeklijksche Woensdaagsche Courant’ onder redactie van Wolphert Beeldsnijder Matroos verscheen op 10 augustus 1774 voor het eerst. Buitenlandse berichten vormden de hoofdschotel. In 1848 werd het Koloniaal Nieuwsblad opgericht. In de loop van de jaren verschenen er tal van publicaties die voor korte of langere tijd hebben bestaan. In 1863 verscheen de West-Indiër, het eerste Dagblad in Suriname. In 1865 werd de vrijheid van drukpers ingevoerd.
Lokaal nieuws
In de tweede helft van de negentiende eeuw vanaf de afschaffing van de slavernij begon het lokaal nieuws op te komen. Men ging zich meer bezighouden met de binnenlandse politiek. Veel lezers waren er niet. Het overgrote deel van de bevolking (niet alleen de slaven), konden lezen noch schrijven.
Verschillende facties
Vanaf de koloniale tijd wordt Suriname verscheurd door verschillende facties, die werden gevormd door: Hollanders, Engelsen, Portugezen, Moravische Broeders, joden, hervormden, katholieken, kleurlingen, plantage-eigenaren, plantagedirecteuren en gouvernementsemployees.
Geharrewar
De oppositie stelde zich openlijk vijandig op tegen alle gouverneurs, die in het behartigen van de belangen van de Geoctrooieerde Sociëteit te ver gingen. Dit geharrewar frustreerde de ontwikkeling van de kolonie danig. Kot’ odo, woordspelingen met een provocerend karakter groeiden in de donkere dagen van de kolonie snel uit tot vijandigheden.
Politieke rol
De Pers vervulde een actieve politieke rol. Tijdens de woelige periode onder het bewind van gouverneur Lohman droegen de kranten een steentje bij tot het aanwakkeren van de conflicten tussen de gouverneur en de Koloniale Staten. De West-Indiër was de spreekbuis van de planters en de Joden. De Volksbode was de krant van de kleurlingen en steunde de gouverneur. Ik 1891 en in 1892 werden de redacteuren van de Volksbode vanwege opruiing vervolgd.
Dictator Kielstra
Tijdens de strijd tegen de dictatuur van de latere gouverneur Kielstra (1933-1944) nam het Dagblad De West het op voor de tegenstanders van de gouverneur en moest zich voor de rechter verantwoorden. Tijdens de woelige jaren 1968, 1973 en 1975 werden meerdere redacties voor het gerecht gesleept.
Misdaad
Tijdens de militaire dictatuur vierden onderdrukking en censuur hoogtij. Meerdere journalisten werden gemarteld en vermoord. Mediagebouwen werden in brand geschoten. Dit zijn slechts enkele van de misdaden die tegen land en volk werden gepleegd.
Nieuwsproducenten
Tijdens de militaire dictatuur was persvrijheid het middelpunt van spanningen en discussies. Voorstanders van het militair bewind ‘progressieve journalisten’ gingen ervan uit, dat niet alleen de eigenaren van mediahuizen, directie en redactie het gezicht van het medium en het nieuws bepalen en maken. De administratie, de technici, kortom het voltallig personeel tot aan de schoonmakers en de colporteurs toe, werden gezien als de producenten van het mediagebeuren. Het mediabedrijf werd vergeleken met het menselijk lichaam.
Collectief
Het menselijk lichaam bestaat uit lichaamsdelen die om naar behoren te kunnen functioneren op elkaar afgesteld zijn en samen werken. Meerdere lichaamsdelen en organen vormen samen een systeem. Het is en collectief. De wonderlijke organisatie van het lichaam stelt de mens in staat om allerlei handelingen te plegen.
Vereniging van mediawerkers
Een mediabedrijf is een collectief, een lichaam. Als er wat hapert aan een onderdeel van de organisatie gaat veel mis. Vanuit deze redenering werd voorgesteld om niet alleen verslaggevers toe te laten tot organisaties van journalisten. Het werd vollediger, beter geacht om in plaats van Journalistenvereniging te spreken van Vereniging van Mediawerkers.
Coup
Dit streven van de revolutionairen werd door zowel mediaeigenaren als journalisten gezien als een couppoging. Suriname als klein land kende een klein aantal journalisten waarvan menigeen zich kritisch opstelde tegen het militair bewind. De militairen werden ervan verdacht, dat met het toelaten van Jan en alleman tot de beroepsorganisatie van journalisten, werd getracht om de meerderheid van stemmen binnen de vereniging te verkrijgen.
Wordt vervolgd.
HD
