Er is bezorgdheid over de aangekondigde plannen in uitvoering van de minister van Justitie en Politie die nu 2 bewakingsbedrijven zal inzetten voor surveillancewerk ter ondersteuning van de politie. Dat betekent dat de politie vanwege redenen die te maken kunnen hebben met de kwaliteit en de capaciteit van de dienst, niet in staat is om haar grondwettelijke taken uit te voeren. Eerder kwam het voor dat het leger ondersteunende werkzaamheden uitvoerde onder jurisdictie van de politie. De minister wees de medewerkers van de 2 bewakingsbedrijven erop dat ze geen politie zijn en ook geen politie moeten spelen. Maar hij gaf ook aan dat bij betrapping op heterdaad overtreders moeten of kunnen worden aangehouden. In eerste instantie is het de bedoeling dat de politie wordt gealarmeerd. Nu weten we dat op grond van artikel 134 van het Wetboek van Strafvordering dat ook buitengewone agenten van politie (bavp) die als zodanig door de minister van Justitie en Politie zijn aangewezen, met de opsporing van strafbare feiten kunnen worden belast. In Suriname is een aantal mensen bavp, onder andere de mensen die bepaalde wapens mogen dragen. Die moeten naast het beheersen van een wapen ook een proces-verbaal moeten opstellen voor het geval ze hun vuurwapen hebben moeten gebruiken. Bij het gebruiken van het vuurwapen moet men de grenzen van de proportionaliteit en de subsidiariteit niet hebben overschreden. Nu worden de bewakingsbedrijven ingehuurd in een periode waar is geconstateerd dat de criminaliteit is afgenomen. De minister van Justitie en Politie heeft de informatie dat er sprake is van verruwing van de strafbare feiten die worden gepleegd. Toen de militairen zouden worden ingezet voor ondersteuning van de politie rees het vraagstuk van de jurisdictie van de militairen op. Door goede afstemming en het feit dat het leger een staatsactor is en al belast was met de opsporing van bepaalde types strafbare feiten, is dat goed te regelen. Nu uitgeweken wordt naar de private sector, dan bestaat de indruk dat het leger niet meer kan bijstaan. Er is meer geruststelling bij assistentie door het leger, omdat we al ervaring daarmee hebben. De indruk bestaat dat dit zeker heeft gewerkt. In de Wet op het Nationaal Leger wordt uitdrukkelijk als tweede taak vermeld ‘het verlenen van bijstand aan de politie, ingeval zulks ter handhaving van de inwendige veiligheid of de openbare orde door het bevoegde gezag noodzakelijk wordt geacht’. Het inzetten van het leger is dus geen probleem. Zo een wettelijke regeling bestaat voor bewakingsorganisaties niet. Die zijn immers ook niet bij wet geregeld. Het privatiseren of commercialiseren van pure staatstaken waar exclusieve bij wet geregelde bevoegdheden worden gebruikt, is zeer gevoelig. Het komt neer op de creatie van een nieuwe gewapende macht binnen de grondwettelijke structuren. Bovendien rijst de vraag of de minister van Justitie en Politie op deze schaal bavp’s kan inzetten voor vervanging van de politie. Is het wel verantwoord wat de minister aan het doen is. Deze activiteit kan immers ook opgevat worden als uitholling van de rol van de politie in het staatsbestel, door ze vervangbaar te maken. De vraag rijst ook op basis waarvan de 2 bedrijven zijn uitgekozen. Is er een openbare inschrijving geweest op basis van objectieve selectiecriteria? Voldoen de bedrijven qua organisatie en vooral qua training van het personeel wel aan de vereisten. Welke training en vooropleiding gaat er vooraf aan het beëdigd worden tot politie en welke tot security guard? Het wekt bevreemding op dat de korpschef van de politie het geaccepteerd heeft dat private bedrijven worden ingezet ter vervanging of aanvulling van de politie. Sommige security guards hebben de status van buitengewoon agent van politie (bavp). De vraag rijst wel of de opleiding die bedoeld is om benoemd te worden en wapens te dragen, genoeg is om structureel, constant en langdurig politionele taken te doen, dag in dag uit net als de politie. Een bavp heeft vrijwel dezelfde bevoegdheden als de politie wat betreft de opsporing, maar het is meer gericht op incidentele gevallen waar men in nood optreedt. De politie gaat het gevaar tegemoet, dat is inherent aan het werk, maar een bavp’er niet. Die treedt noodgedwongen incidenteel op. Zo kunnen ook burgers (niet-bavp’ers) op verzoek en onder leiding van de politie incidenteel ondersteunende werkzaamheden verrichten. Dat valt onder vervulling van een burgerlijke / wettelijke plicht en is men voor dat optreden gedekt. Maar ook dit is bij hoge uitzondering.
Nu zal het verzorgen van de politietaak meer bestedingen vergen en die worden dan niet besteed aan het politieapparaat zelf. Bijvoorbeeld voor het werven en trainen van politie. De vraag rijst met welke middelen deze 2 bedrijven zullen worden betaald. Een vraag die vaak in DNA wordt gesteld: waren deze bestedingen gepland op de begroting? Hoeveel zal aan de bedrijven betaald worden.
Het is naar ons weten nog niet eerder voorgekomen dat contracten met de particuliere beveiliging worden afgesloten om tegen betaling te surveilleren in het kader van de openbare veiligheid. En dan komt ook nog de antecedenten van de bewakingsbedrijven en de personen die daartoe behoren. Daarover kunnen er ook twijfels bestaan. En dan komt om d hoek kijken een verdergaande infiltratie van het politieapparaat. Daarover wordt al wereldwijd gewaarschuwd in het kader van de handhaving.
Wij zijn van mening dat vooral de oorzaken van het probleem aangepakt moeten worden. Het aanpakken van de maatschappelijke factoren die onveiligheid en criminaliteit bevorderen is een lang traject en vereist een integrale aanpak. Wat wel snel kan gebeuren is ervoor zorgen dat de instituten die voor de veiligheid en criminaliteitsbeheersing moeten zorgen beter gaan functioneren. En dan hebben het in de eerste plaats over het KPS, maar het gaat ook om het OM en de dc’s.
