Suriname moet investeren in de auditing capaciteit nationaal en deskundigheid inhuren, waardoor we er zeker van zijn dat we niet worden belazerd door ‘innovatieve’ boekhouding van de strategische bedrijven. We zijn bezig om de financiële staatshuishouding op orde te stellen, maar hebben we het kader in huis om na te gaan of alle financiële rapportages die aan d regering worden gepresenteerd wel kloppen? We denken het niet, althans die indruk hebben wij niet. We kijken eerst naar de staatsbedrijven. Kloppen de jaarverslagen wel die door de staatsbedrijven zoals Staatsolie en grote multinationals in de goudsector worden gepresenteerd wel? De vraag rijst dus of de accountantsbureaus die soms ook als afdelingen en franchise van internationale accountantskantoren hier opereren in mooie gebouwen en flashy billboards, wel in staat zijn om financiële cijfers te beoordelen en dat als kredietwaardig te presenteren. Feit is dat we geen gespecialiseerde accountants in het land hebben die specifiek gericht en deskundig zijn op bepaalde type bedrijven of sectoren, zoals telecom, mijnbouw, petroleum, goud, transport, civil aviation, energie, zorgsector etc.. We ontberen deze specifieke accountants in het land. De jaarverslagen die worden gemaakt zijn dus van de algemene accountants die alle bedrijven doen, van de warong tot de goudmultinational. En dat geeft dus de garantie niet dat de staat bijvoorbeeld niet genept wordt met cijfers die niet kloppen. Insiders zijn van oordeel dat de afdrachten van de grote bedrijven, die gebaseerd zijn op de jaarverslagen die worden geproduceerd, aan de magere kant zijn. Het gevolg is dus dat de Staat in haar eigen vet wordt gebakken. De Staat en de natie die eigenaar zijn van de natuurlijke hulpbronnen merken nauwelijks iets van de rijkdommen. De gepresenteerde financiële cijfers van bedrijven worden vrijgegeven door algemene accountants als te zijn betrouwbaar en waarheidsgetrouw, waaraan dus twijfels kleven. Maar dan komt het tweede punt en dat is namelijk of de Staat de auditing capaciteit heeft met sectorspecifieke deskundigheid om de verschillende verslagen te beoordelen en na te gaan of de zaken wel kloppen. Indien niet, dan zijn alle ingredienten aanwezig voor een grootscheepse langdurige benadeling van de staat. Het gevolg is dat de Staat altijd krap zit en niet eens ziekenhuizen goed kan runnen. De regering moet dus om de ten minste de belangrijkste jaarverslagen te lezen, internationale sector gespecialiseerde auditbureaus in de arm nemen om deze te onderzoeken. Een ander minpunt nationaal is ook dat door de kleinschaligheid van de samenleving degene die controleert en degene die gecontroleerd wordt samen ook bij elkaar komen om ‘te feesten’. Daarom moeten externe specifieke auditors in de arm worden genomen. We hebben gezien in andere landen hoe accountants niet volgens de ethische normen van hun beroep cijfers hebben goedgekeurd die bleken niet waarheidsgetrouw te zijn. Het gevolg was dat economieën in problemen kwamen, bedrijven over de kop gingen en strafzaken werden aangespannen tegen CEO’s die verantwoordelijk waren voor het oplichten van de fiscus. En nu we het daarover hebben, hoe moet de Staat weten dat bijvoorbeeld de 30 miljoen USD die een internationale oliemaatschappij (Chevron) aan de Staatsolie (als olievertegenwoordiger van de Staat) heeft betaald, op waarheid berust? En dat het niet meer had moeten zijn? Hoe gaan de locale accountants straks de jaarverslagen van de grote oliebedrijven in de offshore beoordelen en hoe gaat de Staat die verifieren? Hebben wij audits gedaan van wat Suralco bijvoorbeeld exact aan raw materials exporteert? Hebben we dat gedaan met de goudmultinationals? Insiders beweren dat in de aluminiumindustrie op deze wijze geen belastingen zijn betaald. Met de offshore olie zal het zo zijn dat, net als in Guyana, de olie naar boven wordt gehaald en vanuit de internationale wateren zal worden gebunkerd en geleverd aan de kopers van die olie. Hoe zullen we voorkomen dat er onderrapportages plaatsvinden in de jaarverslagen? Suriname heeft de traditie niet om sectorspecifieke deskundigen aan te trekken. Een voorbeeld is de maritieme rechtszaak tussen Suriname en Guyana. De regering heeft een uitdaging voor de toekomst, maar ook de oude verslagen van enkele jaren terug moeten door internationale auditors worden doorgeploegd. Het overkomt ontwikkelingslanden dat ze ondanks natuurlijke hulpbronnen arm blijven, ze worden dubbel en dwars benadeeld door de grote bedrijven die misbruik maken van de audit-zwaktes in het land en van de regeringen. Het is dubbel en dwars omdat de deals in de eerste plaats slecht zijn door slechte zwakke onderhandelaars en corruptie. En daarnaast is er dan oneerlijke rapportage in de jaarverslagen; tot het weinige wat men moet afdragen is men dan ook niet bereid. Zwakke auditing is onderdeel van de resource curse waarvoor landen worden gewaarschuwd. De lessen zijn er van landen die er beter van zijn geworden, maar ook van de landen die door zwakte niet zijn vooruit gegaan. We hebben wetgeving met betrekking tot jaarverslagen, maar de capaciteit ontbreekt om verslagen van high profile sectoren waar zaken zijn afgeschermd te doorploegen. De regering moet in deze sectoren investeren en de deskundigheid inhuren, per saldo is dan sprake van een grotere winst en meer rechtvaardigheid. Indien de Staat is belazerd via ‘innovateve’ auditing dan is de hand daarin ook van Surinamers die hun eigen land hebben benadeeld. Dat is op zich ook een zeer kwalijke zaak.
