Het begin van seketi gaat door tot de marronage. Het gaat om liefde, saamhorigheid, uiten van gevoelens. Seketi gaat altijd gepaard met plezier. De seketi is een dans uitgevoerd met de knieën licht gebogen uit elkaar, waarbij met de voeten op sublieme wijze verschillende vormen worden gemaakt met een elegante en dynamische ondersteuning van de armen.
Seketi ku don (vocaal gebracht en begeleid op drums) en seketi ku maw (vocaal gebracht en begeleid met handgeklap). De laatste vorm wordt vaak uitgevoerd door vrouwen en meisjes. De vrouwen staan meestal licht naar voren gebogen in een kring en klappen met gedempt klank. Deze is dan ook de meest voorkomende vorm van seketi.
Mannen en jongens dansen bij de seketi ku don een solo of duo, tegenover elkaar, waarbij ze op inspirerende wijze blijdschap met elkaar delen. Bij seketidans horen liederen die meestal bezingen wat actueel in de gemeenschap leeft: ruzies, liefdesaffaires, heldendaden en andere gebeurtenissen.
De aanleiding is vaak nog minder dan een anekdote: iemand gaat naar de stad en heeft iemand anders gegroet. Het plezier van een woordcombinatie is soms al genoeg om een nieuwe seketi te zingen, maar evengoed kunnen ze giftig commentaar bevatten. Ze worden continu opnieuw gemaakt en zijn vaak extreem kort, soms ook in de vorm van een dialoog; de langere worden bij speciale gelegenheden gezongen, bijvoorbeeld bij de installatie van een nieuwe Gaama (grootopperhoofd). Dit gebeurt al eeuwenlang zo.
Vrouwen aangelegenheid
Seketi is eigenlijk iets van de vrouwen en meisjes, zij doen de begeleiding. Mannen dansen en zingen meestal. Er is meestal geen vaste groep. Iemand kan bij een activiteit een seketi lied ten gehore brengen en mensen kunnen spontaan daarop reageren.
Seketi mag overal en altijd opgevoerd worden, de enige bij de Saramaccaners. Godo, Kambaloea, Manlobi, Pikin slee, Guyaba, Kayapati en Amakakonde zijn de dorpen bovenwaarts (Sipaliwini) waar seketi nog voorkomt. Benedenwaarts (Brokopondo) zijn het Balingsoela en Wakibasoe (Brownsweg).
Bekende seketi artiesten zijn Norine (Kayapati), Medai (Amakakonde), Malei (Kambaloea) Asombo (Godo, Akisiamau) en Mattii (Godo).
Djombo seketi
Elke dans en elke discipline kent ook zijn specialisten. Dat geldt bijvoorbeeld voor de djombo seketi die alleen door enkele meesters wordt gedanst. Het gaat om een zeer nauwkeurig voorbereide dans van een mannelijke solist met drumbegeleiding, die bijvoorbeeld wordt opgevoerd wanneer bezoekers uit een ander dorp voor een begrafenisritueel aanwezig zijn. Tjombo seketi wordt alleen door mannen gedanst. Het lijkt meer op awasa dans. Wordt niet regelmatig gedanst. De dans geeft een afwisseling van stampen en zeer lichte, volledig gecontroleerde bewegingen. Ook niet in alle dorpen wordt het gedanst. Wordt alleen bij speciale gelegenheden gedanst. Pikinslee is de basis van de djombo seketi.
VP
