Discriminatie maakt mensen kapot

Onder discriminatie wordt verstaan het, zonder rechtvaardiging, anders behandelen van mensen vanwege bijvoorbeeld afkomst, politieke of religieuze overtuigingen, sociale gewoonten, sekseseksuele geaardheid, taal, handicap enz. Discriminatie staat haaks op het grondbeginsel dat alle mensen gelijkwaardig zijn. Discriminatie is niet nieuw, het bestaat al zolang er mensen bestaan, maar de laatste tijd is het weer heel erg in het nieuws door de moord op een zwarte Amerikaan door een blanke agent. Toch vind ik dat het woord discriminatie te snel in de mond wordt genomen. Als iemand bijvoorbeeld zou zeggen dat hij liever niet ziet dat Russen of Brazilianen het land worden binnen gehaald, dan  hoeft dat nog geen discriminatie te zijn. Zijn wens zou gebaseerd kunnen zijn op heel andere redenen. Als mensen denken en praten over discriminatie gaan hun gedachten algauw uit naar blank discrimineert zwart, terwijl er zoveel vormen van discriminatie zijn. Bijvoorbeeld homo’s worden niet gemakkelijk geaccepteerd, mensen met een hogere status kijken neer op mensen van lage afkomst enz. Ook taal gebruik en sociale vaardigheden hebben invloed op discriminerend gedrag. Niemand wil gediscrimineerd worden. Toch komt discriminatie overal voor; op school, op het werk of bij de sportvereniging. Het lastige is dat iedereen discriminatie anders ervaart. Wat jij als grap bedoelt, is voor een ander soms kwetsend en ook pesten wordt soms vertaald als discriminatie. Mensen kunnen verschillende redenen hebben, bewust of onbewust, om te discrimineren. Waarschijnlijk hebben angst voor het onbekende en onzekerheid hier veel mee te maken. Sommige mensen ervaren andere groepen, die bijvoorbeeld een andere huidskleur, religie of cultuur hebben dan zijzelf, als een bedreiging. Of ze zien andere groepen als concurrentie, bijvoorbeeld bij het vinden van een baan, een woning of een opleiding. Onze hersenen werken met vooroordelen en stereotypen om snel informatie en indrukken te kunnen ordenen. Neem bijvoorbeeld de mistoestanden bij de belastingdienst in Nederland. De ambtenaren hebben mensen geselecteerd op basis van hun buitenlands klinkende naam en ze beoordeeld als fraudeur. Vooroordelen en stereotypen helpen je dus om snel te selecteren, maar dat heeft risico’s. Want zijn je vooroordelen gebaseerd op kenmerken zoals afkomst, geslacht, seksuele voorkeur, een vreemd klinkende naam of geloof, dan selecteer je op kenmerken die er in principe niet toe doen. Discriminatie is vaak het gevolg van onbewuste stereotypering. En stereotypen en vooroordelen worden vaak gebruikt om discriminerende acties te rechtvaardigen. Veel mensen beweren dat er niet wordt geoordeeld op basis van huidskleur en ras. Ze beweren dat wit zich niet superieur voelt, dat alle mensen gelijk zijn. Die overtuiging is niet alleen een grove ontkenning van de zichtbare sociale werkelijkheid: de obscene ongelijkheid in kwaliteit van leven en levenskansen wereldwijd, die grotendeels langs etnische lijnen loopt. Voor wie zwart is, zijn de kansen op goed onderwijs, medische zorg en werk aanmerkelijk kleiner dan voor wie blank is, en de kans om slachtoffer te worden van geweld, waaronder willekeurig politiegeweld, juist veel groter. Bij het zien van een donkere huidskleur denkt men algauw negatief: ’Hij zal wel een dief of drugsdealer zijn of hij zal wel niet geschoold en lui zijn.’ Ik was er vaak getuige van dat een passagier in de tram haar tas steviger vasthield omdat er een kleurling naast haar kwam zitten. Ook hecht men weinig waarde aan het leven van een zwarte. Als een blanke wordt vermoord is dat een vreselijke misdaad, maar waarom halen zowel blank als zwart onverschillig de schouders op als negers elkaar in de getto vermoorden of tot drugsverslaafde maken? Beide kleuren zijn toch mensen? Veel mensen denken dat antiracisme betekent kleurenblind worden. Dat zou inderdaad een goed idee zijn als het mogelijk was geen onderscheid te maken tussen mensen op grond van hun huidskleur. Maar kleur blijkt taaier dan velen van ons wel zouden willen. Zelfs bij kleurlingen onderling wordt er gediscrimineerd. Degene wiens huidskleur een beetje lichterbruin is, kijkt neer op de mens met de zwarte huidskleur. We leven helemaal niet in een post-raciale wereld. Witte mensen spreken angstvallig niet over ras, dat wil zeggen: ze hebben het weg verklaard. Maar door het te verzwijgen verdwijnt een probleem meestal niet, het gaat dan eerder woekeren en proberen om een andere, meestal gewelddadige, uitweg te vinden. De objecten van dat geweld zijn precies de mensen die toch al gemarginaliseerd worden. Na de opleving van het zwartprotest wereldwijd, pretendeerden veel witte mensen dat ze kleurenblind zijn en niet discrimineren. Het lastige van een blinde vlek is echter dat je het zelf niet ziet, maar onbewust kijk je wel neer op de ander. Ik heb me vaak afgevraagd wat erger is, openlijke discriminatie of bedekte. Mensen roepen zo hard dat ze niet discrimineren en alle kleuren in de samenleving accepteren, maar dan komen plots incidenten aan het licht zoals uitzendbureaus die eerder een baan geven aan een blanke dan aan een kleurling, stagiaire plaatsen worden kleurlingen onthouden enz. Dan laait de discussie en het protest weer even op en houdt men zich daarna voor een poosje weer koest totdat er weer een incident de samenleving wakker schudt.

Discriminatie komt vaak voort uit onverdraagzaamheid, een vooroordeel wordt in een daad omgezet. In Suriname hoor ik zo vaak hoe de Hindoestaan door de creool wordt gediscrimineerd en omgekeerd en hoe op de zwarte mens wordt neergekeken door de mens met een iets lichtere huidskleur. Discriminatie kan als persoonlijke en als geïnstitutionaliseerde discriminatie voorkomen. De kiem van discriminatie is hoe hoog voel jij je verheven boven de ander wat betreft geloof, ras, baan, sekse enz. Vrouwen zijn bijvoorbeeld heel lang gediscrimineerd, ze moesten accepteren dat de man op alle fronten boven ze stond en daarom beter werd behandeld. Door studie en hard werken is het de vrouw gelukt om zich van dit vooroordeel te ontdoen. Jammer genoeg is dit nog niet in alle landen gelukt. Het was een lange frustrerende weg. De vrouw heeft bewezen dat ze zich niet laat discrimineren en haar omgeving heeft het langzamerhand geaccepteerd dat ze haar plaats in de maatschappij opeist. Op dezelfde manier kunnen mensen zich op alle fronten van dat juk van discriminatie ontdoen. Zwart hoeft niet meer wit als superieur te accepteren, de homo hoeft zich niet meer in de kast te verstoppen, geen enkele godsdienst hoeft meer onder te doen voor de andere, de Jood hoeft zijn jood zijn niet meer te bedekken, agenten hoeven niet meer te vrezen voor discriminatie op de werkvloer enz. Dit te realiseren vraagt om strijd maar dan zonder geweld. Het vraagt om standvastigheid, overtuigingskracht en doorzettingsvermogen.

Discriminatie bestaat al decennialang en het maakt mensen kapot, dat is een feit. Dus beste mensen, laten we elkaar niet voor de gek houden en accepteren dat dit fenomeen (bedekt of zichtbaar) nooit zal verdwijnen. Het zal misschien af en toe voor een poosje met de mantel der liefde worden bedekt en dan zal het lijken alsof de omgeving ervan verschoond is. Het zal echter nooit helemaal verdwijnen, daar mensen het nu eenmaal moeilijk vinden om een mening, gedrag, ras, geloof seksuele aard van een ander te respecteren. Mensen willen zich superieur voelen en elkaar hun wil opleggen en eisen dat de ander zich aan hen moet aanpassen. Toch denk ik dat met wat wederzijds begrip en goede wil we samen een leefbare wereld kunnen scheppen.

Discriminatie is de hofleverancier van de pijn en het verdriet in onze samenleving.”

Josta Vaseur

error: Kopiëren mag niet!