De VES heeft tijdens de afgelopen regeerperiode flink kritiek uitgeoefend op de regering. De kritieken waren aanhoudend en ook eens fel, en die hebben zeker bijgedragen aan een afgang bij de stembusgang vorig jaar voor de NDP. De vorige regering bekritiseerde de VES dat die een zekere hang had naar de grootste partij nu in de coalitie. Men tilde niet zwaar aan de conclusies en aanbevelingen van de VES. Nu hebben al meer dan 1 jaar een nieuwe regering en er is een evaluatie van het economisch beleid gekomen vanuit dezelfde VES. Dat rapport zou volgens de eerste berichten in de media niet al te vleiend zijn. We staan even stil bij enkele interessante passages uit het VES-rapport. Opvallend is dat op de cover heel opvallend al wordt vermeld dat de nieuwe regering na 1 jaar regering over de uitvoering van de urgentiefase in het regeerakkoord een 3,5 scoort. Dat is dus een diepe onvoldoende. Op de kaft staat ook een karikatuur van een uitgeperste tube: dat zou het volk uitbeelden. “Neks no de’f kwinsi moro’ is het bijschrift. Daarmee toont de VES sympathie met de massa waar de rek om offers te brengen helemaal al uit moet zijn. Opmerkelijk is dat de VES aangeeft dat men als vereniging een Structureel Aanpassings- of Hervormingsprogramma zou hebben aanbevolen aan de regering welke met ‘IMF stempel’ uitgevoerd moest worden. Daaruit concluderen wij dat VES tot de gehoorde partijen behoort die de regering hebben aanbevolen om naar het IMF te gaan. Opmerkelijk is ook dat de VES de regering heeft aanbevolen om de solidariteitsheffing in te voeren van maximaal 10% over 2 jaar. De aanbeveling van de VES is ook geweest om de rij – en voertuigenbelasting te verhogen, een matregel die nu in voorbereiding is en stuit op enorm veel protest. De VES heeft ook aanbevolen om de government take op brandstof te verhogen zodat de pompprijs iets onder Frans Guyana komt, dat nota bene een Frans Eurogebied is. Ook de government take is een bron van irritatie voor de samenleving nu. En dan denken we aan de uitgeperste tube. De urgentiefase is beoordeeld over 26 punten. Alleen voor 4 punten heeft de regering een 6 gescoord. Een van de is het “op de meest korte termijn een (hopelijk tijdelijke) nieuwe en verantwoorde wijze van samenleven” vaststellen vanwege covid-19. De regering scoort weer een 6 voor maatregelen in het kader van het wisselkoersregime en een 10 voor herstel van de diplomatieke relatie met Nederland. Een 9 scoort de regering over de reorganisatie bij de staatszenders en het herstellen van de overheidscommunicatie. Over 12 punten heeft de regering een ‘wandelstok’ gehad van de VES. Het gaat om maatregelen die te maken hebben met aanpassing wet staatsschuld, onafhankelijk maken van CBvS, onmiddellijk intrekken valutawet, uitvoering anticorruptiewet en wijzigen wet vervolging (voormalige) ambtsdragers. Een 1 is ook gescoord voor een ethische code voor ambtenaren, verbetering van de terugroepwet, herziening van de grondwet, quick scan en oplossing knelpunten ministeries, sanering van staatsfinanciën en inventarisatie van de infrastructurele voorzieningen m.n. energie, water en wegen.
Een objectieve vergelijking van het gerealiseerde beleid van de Regering Santokhi-Brunswijk in het eerste jaar met de eigen beleidsvoornemens in het Regeerakkoord leert dat de realisatie verre van voldoende is. Het gaat daarbij niet zozeer om de score, maar wel om de boodschap die hieruit komt rollen. Van belang is dat wij kritisch kijken naar de gemaakte fouten en daarvan leren en de opgedane kennis inzetten om het tweede jaar veel betere beleidsresultaten te bereiken. Het moet bete ! Dat heeft men beloofd en dat is men verplicht naar de samenleving. De VES-beoordeling heeft een aantal 4 en 5 scores waaruit dus moet blijken dat er wel een begin is gemaakt met het aanpakken van de beloofde actie, maar dat deze niet zijn afgerond of onvolledig zijn uitgevoerd. Opvallend is dat de VES geen oordeel heeft geveld over het niet meenemen van aanbevelingen die door haar zijn gegeven. Opmerkelijke aanbevelingen waren het saneren van het overheidsapparaat, waaronder we begrijpen het ontslaan van een aantal ambtenaren. De VES had een ruim afvloeiingsplan aan de regering aangeboden. Valrepers moesten direct naar huis worden gestuurd. Valrepers kan een verwijzing zijn naar mensen die ‘5 voor 12’ in dienst zijn genomen. De vraag rijst of dat volgens de wet zo kan. Mensen hun arbeidsovereenkomst moest niet verlengd worden en moest geen vaste dienst worden aangeboden. De vraag rijst weer of dat gewoon volgens de wet kan. Een deel van de overtollige ambtenaren moet dat in een ‘labour pool voor (re)training voor private sector of eigen bedrijf’ worden geparkeerd. En weer hier vragen we ons af of dit wettelijk zonder meer uitvoerbaar is. De VES heeft aanbevolen een echte personeelsstop, met alleen ontheffing na publicatie en open interne sollicitatie. De vermogens van toppers en hun directe relaties moeten formeel zijn vastgelegd. Een ander opmerkelijk advies, nog niet uitgevoerd, is het privatiseren/verkopen van parastatalen, geheel of in aandelen. De VES beveelt aan niet-essentiële diensten af te stoten zoals vuilophaal- en verwerking, rijbewijzen, schoonmaak en tuinonderhoud.
