Ik kwam de winkel uit en liep naar mijn geparkeerde fiets. Terwijl ik bezig was om de gekochte spullen in mijn fietstas op te bergen, hoorde ik achter mij luide stemmen. Ik keek even om en zag een zwarte man en vrouw in een geparkeerde auto zitten. Het raam van de auto stond open dus kon ik duidelijk horen wat er werd gezegd. De vrouw vroeg op boze toon aan de man: “heb je ooit meegemaakt dat koelie, jampa, chinesie of welke bevolkingsgroep dan ook, broko wi sranan kondre?”Mijn nieuwsgierigheid was gewekt, dus draalde ik opzettelijk bij mijn fiets om het antwoord van die man te kunnen horen. De vrouw gaf hem echter geen kans om te antwoorden. Ze gaf zelf antwoord op haar vraag: “nee mi pa, geen van die bevolkingsgroepen heeft zich ooit daaraan schuldig gemaakt. Het waren de mensen die op ons lijken, die landgenoten hebben uitgemoord en de dorpen in het binnenland hebben vernietigd! En zijn ze na hun zogenaamde revo oorlog teruggegaan om te helpen om de dorpen weer op te bouwen? Nee mi pa, ze hebben die mensen laten stikken. Die mensen moesten helemaal zelf hun dorp weer opbouwen. Din blakkaman kies a kans tien jaren lang om het land op te bouwen. Din no bouw a kondre op, din vernietig a kondre,(hier schreeuwde ze nog harder) hebben hun eigen zakken gespekt en toen het zinkende schip verlaten en het aan de volgende regering overgelaten om de rotzooi op te ruimen. Nu hebben we een Hindoestaan als president. Vanaf hun aantreden is deze regering belaagd en tegengewerkt om vooruitgang te belemmeren. En door wie denk je? Door din blakkaman natuurlijk! Zie jij een van die andere bevolkingsgroepen actievoeren en tegen werken? No, no mi pa, die gebruiken liever hun tijd en energie om zich te scholen en op te bouwen. Weer is het de blakkaman die kapot maakt. Blakkaman e`kier blakkaman, zonder zelfs met de ogen te knipperen, ze houden niet van elkaar en ook niet van hun land. Ze willen zichzelf niet opbouwen, houden liever hun handje op en als een ander het land wil opbouwen en regels en fatsoen brengen in dit land, werken ze tegen. Acties en protesten is wat de klok slaat. Man, loekoe mi boen, ik ben zelf blakkaman, maar ik zeg je een blakkaman bouwt niet op, die breekt en maakt kapot, dus no kon taigie mi joe nonsens dat mi moes steun wi egie sma. Als jij op de etnische toer wilt gaan, ga dan vooral je gang, maar mi ne`loekoe etnisch, ik steun wie het land wil opbouwen zodat ik een goed leven kan hebben en ik zeg je mi pa, blakkaman altijd broko wi kondre!” Ik mompelde ‘amen,’ haalde mijn fiets van het slot, sprong erop en fietste snel weg.
Deze laatste zin liet me echter niet los: ”Een blakkaman bouwt niet op, die breekt en maakt kapot.” Zo’n uitspraak is heavy. Ik vroeg me serieus af of die zin uit pure woede was geuit of als er een grond van waarheid in school. Ik denk aan onze kleine, zwarte nazaten. Ik bid en hoop dat geen van hen ooit deze zin zal horen. Kinderen mogen niet opgroeien met het idee dat ze geen opbouwers zijn maar vernielers. In mijn jeugd heb ik wel vaker mensen horen zeggen dat negers lui zijn en dat is blijven hangen. Maar als volwassene geloof ik niet meer in die onzin. Ik denk niet dat luiheid ras gebonden is. Daarom wil ik ook niet geloven dat de zwarte mens kapot maakt. Dit is zo generaliserend. Bovendien komt er nog een vraagstuk om de hoek kijken namelijk wie krijgt het stempel van blakkaman als er gekozen moet worden. De vele rassen in Suriname hebben zich in de loop der jaren met elkaar vermengd en daaruit zijn er vele halfbloedjes geboren. Moeten deze halfbloedjes dan gaan uitzoeken van welk ras ze meer genen in zich hebben om te kunnen bepalen tot welk ras ze willen behoren? Als ze dan horen dat zwarte mensen zich niet opbouwen en vernielers zijn, zullen ze geheid er nooit voor kiezen om tot het negroïde ras te behoren. Voor mij is het een uitgemaakte zaak dat er onder elk ras losers en luilakken zijn. Dus met dat stukje had ik snel afgerekend. Ik piekerde echter over de bewering dat zwarte mensen kapot maken, dat ze altijd destructief bezig zijn en daarom niet vooruitkomen.
Men heeft altijd al geprobeerd de zwarte mens te reduceren tot onderontwikkelde, criminele, arme, luie en gewelddadige onbetrouwbare mensen. Het is velen gelukt om zich aan dit negatief stigma te ontworstelen en zich te bewijzen. Maar nog steeds zijn er zwarten die gebukt gaan onder deze stigma’s en dat veroorzaakt veel schade aan de mentale gezondheid. Ook kleurlingen, die het hebben gemaakt, denken erg negatief over hun rasgenoten. Sommigen denken het maar zeggen het niet hardop en enkelen, zoals die mevrouw in die auto, roepen het luid van de daken. Deze mensen geloven echt dat de zwarte mens lui en gemakzuchtig is, liever zijn handje ophoudt dan zich op te werken, per dag leeft in plaats van te investeren in een toekomst, liever via fraude, diefstal en drugs aan zijn geld komt in plaats van met studie en hard werken, kortom ze denken echt dat de zwarte mens vernielt en kapotmaakt.
Hoe moet men kinderen opvoeden in een vijandige omgeving waarin men constant moet vechten tegen het negatieve zelfbeeld dat zich over zwarten heeft ontwikkeld? Eeuwen gebukt gaan onder zo’n stempel krijg je er niet uit door een black panther groep op te richten, protestacties te houden of een zwarte president op de troon te plaatsen. Veel van wat de zwarte mens wordt verweten, wordt wel geaccepteerd als het afkomstig is van de mensen die op hem lijken, maar niet als het komt uit de mond van de blanken. Moorden, vernielen, frauderen, drugshandel, aan dit alles maakt de blanke zich ook schuldig, maar men rekent het een zwarte veel meer aan. Reken nooit op een ander om hierin verandering in te brengen. Een verandering hierin brengen, kan alleen de zwarte mens zelf. Wil jij respect en van al die vooroordelen af, werk dan bewust aan jezelf. De straat opgaan en protestacties houden, handje ophouden, zal je niet verder helpen.
Tenslotte, zwarte mensen moeten niet aan elkaar en over elkaar zeggen dat ze lui en niet opbouwend zijn en de neiging hebben om kapot te maken, zoals die mevrouw in die auto luid verkondigde. Ze moeten juist elkaar eraan blijven herinneren hoe prachtig ze zijn, hoe ijverig, hoe eerlijk, hoe opbouwend enz. Hoe vaker en hoe luider dit wordt gezegd, hoe meer zij zelf en de omgeving het gaan geloven. Nog geloofwaardiger wordt het, als het met het gedrag wordt gedemonstreerd. Daarom moeten we ons niet blindstaren op die ene blakkaman die het volk heeft uitgemoord, dorpen en gebouwen heeft platgebrand en keer op keer het land financieel kapot heeft gemaakt. Dat was die ene rotte appel tussen al het gave fruit. Die ene rotte appel is nu uit de mand verwijderd, laten we al het resterende gave fruit koesteren en oppoetsen zodat er nooit een vlekje op komt te zitten. “You can always lose something for someone, but try not to lose someone for something. Because life can return something, but not someone
Josta Vaseur
