In het weekeinde van 19 t/m 21 februari 2021, hebben de Saamaka in het dorp Semoisie in het Boven-Suriname ressort een Lio-Kuutu (Volksraadpleging) gehouden. De aanleiding daartoe hield in het bijzonder verband met het leven en welzijn van de Saamaka, sinds het heengaan van Granman Songo Aboikoni als Groot-Opperhoofd van deze stam in 2003. Binnen de Matjaw familie die in de cultuurhistorie van de stam der Saamaka opvolger van de overleden Granman moet voordragen, ontvlamde een interne machtsstrijd die met ondersteuning van hoofdkapitein Albert Aboikoni uit de Matjawfamilie in het voordeel van zijn broer Belvon Aboikoni werd beslist. Echter na die machtsgreep is noch van overheidswege noch van de zijde van het Saamaka gezag enige poging gewaagd om een oplossing te vinden voor dit familieconflict en voor herstel van de hierdoor ontstane slechte communicatie en intermenselijke verhoudingen binnen het stamgebied. Na de dood van Granman Belvon Aboikoni in 2014 laaide dat opvolgingsgeschil weer op, nu niet alleen bij de Saamaka, maar dat ook andere Lo’s die in de cultuurhistorie en de traditie van de stam geen kandidaat voordroegen voor het Granmanschap, serieuze pogingen daartoe hebben ondernomen. Daartegenover staat dat de Saamaka in nog geen week na de begrafenis van Granman Belvon Aboikoni werd opgeschrikt door pogingen van dezelfde hoofdkapitein Albert Aboikoni die, nadat hij eerder zijn broer Belvon Aboikoni in het zadel heeft geholpen, op instructies van buitenaf zijn neef Johan Pansa maakte tot waarnemende Granman om hem vervolgens te benoemde tot Granman. Het zou echter blijken dat die instructies van buitenaf onderdeel waren van een scenario die moesten leiden tot de creatie van Albert Aboikoni tot de nieuwe Granman der Saamaka.
In de beschouwing van die affiniteit met Albert Aboikoni blijkt dat de toenmalige president Bouterse daarmee voldoende garanties hoopte in te bouwen voor een eclatante overwinning van de verkiezingen van 2020 voor zijn partij in het Saamaka gebied. Die keuze heeft ongeacht de politieke winst voor de heer Bouterse, een vrijwel onherstelbare schade gebracht aan de cultuurtraditie, de gezagsstructuur, de mensverhoudingen en de ontwikkeling van het stamgebied.
In de overweging tot deze Lio-Kuutu stond daarom centraal: de correctie van de dwaling die de regering Bouterse heeft gepleegd tegenover het Marronbestuurssysteem en de Marroncultuurgemeenschap in Suriname. Voor deze Lio-Kuutu is daarom opgeroepen tot bezinning en een diepgaande en fundamentele discussie over de problemen die de Saamaka beknellen en die mede oorzaak zijn van de verstoring van de eenheid, de orde en rust en de ontwikkeling van het woongebied. De Lio-kuutu is in Semoisie onder de directe leiding van de Hoofdkapitein Konoe Ameetje Pavion, de fungerende waarnemende Granman der Saamaka en onder grote belangstelling van de Saamaka omdat de residentie van het stamhoofd thans wordt bezet gehouden door het door Bouterse gecreëerde stamhoofd en zijn aanhangers.
De Lio-kuutu is van oordeel dat vanwege het politieke etiket dat Albert Aboikoni is opgeplakt, hij geen respect geniet als Granman en dat nu Bouterse geen deel meer uitmaakt van de leiding van het land het meer dan geoorloofd is dat hij zijn creatie en rommel daar opruimt. Albert Aboikoni is hoofdkapitein en geen Granman. Daarom heeft de Matjaw familie en anderen op 06 maart 2017 te Dangogo de culturele inwijding en installatie van Naze Amina als de opvolger van de overleden Gran man Belvon Aboikoni een bijzondere kleur gegeven. De heer Naze Amina is ook op de juiste traditionele wijze aangewezen, benoemd en ingewijd tot Graanman. Dit is bevestigd op de Gaan Kuutu te Diitabiki in 2018, op Langatabiki in 2019 en op Pusugrunu in 2020. De Lio-Kuutu te Semoisie heeft dit wederom bevestigd. De Lio-Kuutu heeft in een schrijven aan de regering gevraagd de benoeming van Albert Aboikoni door Bouterse met de meeste voortvarendheid ongedaan te maken en dat ook de kapiteins en basia’s die Albert onrechtmatig heeft benoemd nietig te verklaren. Het zijn deze nieuwe categorie gezagsdragers die hem helpen kabaal te maken en via de sociale media mensen met de dood bedreigen.
Het is nu de hoogste tijd om de Saamaka te bevrijden van het juk die het heeft gekregen met de benoeming van de heer Albert Aboikoni tot Granman door de vorige regering, omdat de Saamaka in een vrije val terecht is gekomen, want de overige Marronstammen geven duidelijke signalen dat zij de heer Albert Aboikoni niet accepteren als Saamaka Granman. De heer Naze Amina moet nu eindelijk per beschikking worden benoemd door de huidige regering tot Granman der Saamaka. De Matjaw Lo zal acceptatie van de heer Albert Aboikoni tot Granman blijven bestrijden en afwijzen. Daarnaast zal de Matjaw Lo bij de regering blijven aandringen op de acceptatie en benoeming van de heer Naze Amina tot Granman der Saamaka.
We willen ten slotte benadrukken dat het pertinent niet waar is dat dit opvolgingsgeschil een dispuut is tussen Amina en Aboikoni, maar dat ieder binnen de Matjawfamilie die weet heeft van de wandaad van Albert Aboikoni door buiten de orde van de stam-lo het Granmanschap met ondersteuning van Bouterse toe te eigenen en ook weet heeft dat het Granmanschap nu toekomt aan de Amina-Wosudendu accepteert Albert Aboikoni niet als de Granman van de Saamaka.
w.g.
Kapitein Sonzef Aboikoni (Dangogo)
Kapitein Alosa Aboikoni (Dangogo/Asindo-opo
