Het lijkt wel een nieuwe hype in de samenleving. Jong en oud nemen steeds vaker het woord discriminatie in de mond. Men spreekt van discriminatie als er onterecht verschil wordt gemaakt in de behandeling van mensen. Maar verschil in behandeling is niet altijd gebaseerd op discriminatie daarom spreken enkelen terecht over voorkeursbehandeling. Een werkgever kan bijvoorbeeld voor een baan een voorkeur hebben voor een creool, javaan of hindoestaan, dan is dat nog geen discriminatie. Maar als hij wordt afgewezen omdat hij homo is, dan is dat wel discriminatie.
Vooroordelen en stereotypen zijn ideeën in de hoofden van mensen, maar discriminatie gaat verder: discriminatie komt altijd tot uiting in een handeling. Discriminatie kan persoonlijk zijn, maar ook institutioneel. Persoonlijke discriminatie betreft meestal het gedrag van een enkel persoon of een groep, een bedrijf of een school. Institutionele discriminatie is de onrechtvaardige of ongelijke behandeling die zit ‘ingebakken’ in een sociale structuur. En je hoeft niet tot een minderheidsgroep te behoren om te worden gediscrimineerd. Ook als lid van een meerderheidsgroep kun je worden uitgescholden vanwege je afkomst of seksuele geaardheid, religie of geslacht, dus iedereen kan met discriminatie te maken krijgen.
Opvallend in onze samenleving is dat men steeds vaker, te pas en te onpas, het woord discriminatie in de mond neemt. Het is alsof men het woord als een soort wapen gebruikt om hun zin te krijgen, alsof men zich verschuilt achter het woord. Als zij de baan niet krijgt waarop ze had gesolliciteerd, wordt het waarom direct geschoven op racisme. Hij of zij neemt niet de moeite om bij zichzelf te rade te gaan of er wel een andere reden kan zijn waarom hij voor die functie is afgewezen. Men is niet eerlijk tegen zichzelf en kruipt te snel in de slachtofferrol. Het is namelijk veel gemakkelijker om het op racisme te gooien. Ik sluit mijn ogen niet voor het feit dat het nog steeds voorkomt dat mensen op etnische gronden worden binnengehaald. Daar is Combee markt een goed voorbeeld van. Het personeel bestaat daar alleen uit Hindoestanen. En het personeel van Lamara bestaat uit creolen. Dat hoeft echter nog niet te betekenen dat beide bedrijven discrimineren. Soms werken mensen liever met een bepaald ras omdat ze daar goede ervaringen mee hebben, maar dat wil niet automatisch zeggen dat ze de andere rassen haten. Opvallend is wel dat die discriminatie verdwijnt als jij kan laten zien dat je veel werkervaring hebt. Dan ziet men plots geen kleur of ras meer maar wil men graag gebruik maken van jouw ervaring. Daarom denk ik dat het enige wapen om het tegen discriminatie op te nemen, je scholing is. Je moet bereid zijn om een vak te leren en je te ontwikkelen. Daardoor groeit jouw gevoel van eigen waarde. Iemand met zelfrespect zal nooit denken dat hij wordt gediscrimineerd en zich ook niet laten discrimineren. Die zal de hand in eigen boezem steken en eerlijk onderzoeken waar de schoen wringt en er iets aan doen om de volgende keer beter beslagen ter ijs te komen. Iemand die echter geen gevoel van eigen waarde heeft, zal de oorzaak van zijn falen bij een ander zoeken en roepen: ”Ik word gediscrimineerd.” Mensen zijn hier gevoelig voor. Velen willen niet het etiket opgeplakt krijgen dat ze discrimineren, dus geven ze toe aan deze vorm van chantage. Nou dan heeft dat zogenaamde slachtoffer jou precies waar hij je hebben wilt. Nog erger is het dat dit geroep anderen kan aansteken. Zodra men door heeft dat deze truc werkt, zullen velen in de slachtofferrol kruipen en hier misbruik van maken. Raadzaamheid is geboden om hier niet in te trappen. Van belang is dat jouw geweten rein is, je weet dat je niet discrimineert, dus laat ze maar lekker roepen. Mensen die zichzelf niet respecteren, dwingen ook geen respect af. Wil je gerespecteerd worden, dan moet je eerst jezelf respecteren. Studeer, werk, maak iets van je leven, dan oogst je respect. Education is the key. Als je voor een dubbeltje geboren bent in een arme wijk, hoef je geen dubbeltje te blijven, je kan beslist een kwartje worden met wat eigen inzet. Achtergrond en de omstandigheden zijn niet alles bepalend. Er gaat ongetwijfeld een invloed van uit, maar je kunt je ertegen verzetten omdat elk mens iets heel belangrijks bezit en dat is de vrije wil.”
Dit laatste is waar en toch laat hetgeen ik dagelijks zie in vele landen, mij vaak op twee gedachten hinken. Het is waar dat een mens met wat eigen inzet van een dubbeltje, een kwartje kan worden en respect kan oogsten. Maar aan de andere kant is het een feit dat er in vele landen veel meer geld wordt gepompt in de ontwikkeling van blanke wijken dan in zwarte. De blanken krijgen een handreiking en dat maakt vooruitgang voor hen gemakkelijker. De mens met een donkere huidskleur daarentegen krijgt zelden een handreiking en moet zich vaak op eigen houtje zien te redden. Velen redden dat niet en kiezen daarom voor de gemakkelijkste weg van drugs dealen om aan het snelle geld te komen, stelen of verslaafd raken. En wie eenmaal verslaafd is, zinkt steeds dieper weg in dat deprimerende donkere gat. En de kleine groep die toch probeert om met eigen inzet vooruit te komen, wordt te vaak over een kam geschoren met zijn mislukte broeders en zusters en heeft het daarom dubbel zo zwaar. De zwarte mens blijft zo het stigma behouden van werkeloos, komt niet vooruit, is een dief en drugsdealer en krijgt dus nooit respect. Een goed voorbeeld hiervan in eigen land is dat er altijd geld is gepompt in Paramaribo en omstreken. De mensen die in die streken woonden, kwamen sneller vooruit dan die in de binnenlanden. De boslandcreolen en inheemsen kregen geen of weinig handreiking. Die moesten zichzelf zien te redden en werden zo jarenlang achtergesteld in scholing. De boslandcreolen stonden op een gegeven moment berucht om hun berovingen en overvallen en gaven daardoor de hele groep een slechte naam. Ze zijn zich echter gaan scholen en eisen nu hun plek in de samenleving op. Deze groep heeft bewezen dat men met eigen inzet van een dubbeltje een kwartje kan worden.
Racisme is niet aangeboren, het is een kwestie van macht verkrijgen over een ander. Als iemand ervoor kiest om jou te discrimineren, is dat zijn keuze waar hij mee moet leven. Maar als jij hem de macht geeft om jou te discrimineren, wordt het jouw probleem waar jij mee zal moeten dealen. Iemand kan jou alleen je zelfrespect afnemen, als je het hem geeft. Dus als je denkt dat je wordt gediscrimineerd, heb jijzelf die ander die macht over jou gegeven. Als je een verandering wilt, werk dan aan jezelf, kijk waar het fout zit bij jezelf en doe er wat aan. Beste mensen iedereen kan werken en iets van zijn leven maken. Je hoeft niet perse universitair geschoold te zijn om te kunnen werken. Het enige wat je nodig hebt, is geloof in jezelf en doorzettingsvermogen. Verschuil je niet achter de kreet ‘ik word gediscrimineerd.’
“Every exit has an entry somewhere. Every end has a new beginning. Every dark cloud has a silver lining.”
Josta Vaseur
