Tijdens de kerstpreek vandaag in het St. Petrus en Paulus Basiliek heeft bisschop Karel Choennie het gehad over het innerlijk gebed. Hieronder de kerstpreek van de bisschop:
Kerstpreek 25 december 2020:
Innerlijke gebed
Lc.2,19: Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en overwoog ze bij zichzelf.
Dierbare zusters en broeders,
Nu wij noodgedwongen door de COVID-19-pandemie niet kunnen samenkomen om in een stampvolle kerk het kerstfeest met alle pracht en praal te vieren, zouden wij van de nood een deugd moeten maken en ons meer moeten richten op het innerlijke gebed. Wanneer ik spreek van innerlijk gebed bedoel ik wat ook meditatief of contemplatief gebed genoemd wordt. Met kerst staat de menswording van God centraal. Alleen door contemplatie is een mysterie als de menswording van God in de schoot van Maria toegankelijk voor ons, want met ons verstand kunnen we er niet bij.
Stilte
Het innerlijke gebed wil via de meditatie komen tot de kern van ons hart. Ik vroeg onlangs aan iemand of die wel bad. “O ja”, zei die, “ik praat de hele dag met God.” Ik kon het niet laten om te zeggen: “Het is beter uw mond te houden en te luisteren naar God”. Om te kunnen luisteren naar God moet het stil zijn in ons hart. Om het stil te maken, moeten wij het lawaai van buiten ontvluchten en als dat ons gelukt is, moeten we het lawaai van binnen tot rust brengen. Het lawaai van binnen zijn onze voortdurende gedachten die als apen in een boom heen en weer slingeren. We krijgen daar moeilijk vat op en het lijkt onmogelijk om die vluchtige gedachten stil te leggen. Probeert u het maar eens om aan niets te denken. Het lukt niet zomaar. De woestijnvaders, dat zijn kluizenaars die zich al heel vroeg in onze jaartelling in de woestijn hadden teruggetrokken, geven als advies een leermeester uit te kiezen die ons de kunst van het mediteren leert. Alleen zullen we vlug de moed verliezen en ermee stoppen. Vervolgens raden ze aan om een ‘formula’ (Latijn) te gebruiken. In de hindoetraditie wordt het mantra genoemd. De mantra is meestal een vers uit de Bijbel of een enkel woord, bijvoorbeeld: Heer Jezus, Zoon van David, heb medelijden met mij, of maranatha. Erg geliefd als mantra is de naam Jezus. De meditatie begint door de ademhaling te controleren en de mantra te herhalen. Door een dagelijkse discipline groeien wij en komen we steeds dichter bij het moment waarop wij de stilte binnengaan. Dat is het innerlijke gebed. Het maakt ons stil. Het is niet de stilte van een diepe slaap, maar eerder een verheven bewustzijn. Het ultieme doel van het innerlijke gebed is om één te worden met jezelf, de medemens, de schepping en God. Stil zijn lijkt evenwel een onmogelijke opdracht voor de moderne mens.
Maria als voorbeeld
Maria is de gelovige bij uitstek die ons het innerlijke gebed leert. Al de wonderlijke woorden die over Jezus gezegd worden, bewaart ze in haar hart en ze overweegt die (Lc. 2,19). Het woord bewaren in het Grieks dat hier gebruikt wordt, betekent schatten bewaren. Het hart in de Bijbel is de plaats waar God rechtstreeks tot ons spreekt. Dat overwegen kost tijd en moeite. Het is als het ware een voortdurend herkauwen tot God zich aan ons openbaart.
Bidden en lijden
Voordat Maria Jezus in haar schoot heeft ontvangen, heeft ze Jezus in haar hart ontvangen. Dat deed ze door te geloven in het woord van God dat tot haar gesproken werd door de engel Gabriel. Dit alles wil niet zeggen dat Maria het niet moeilijk had om de tegenspraak van de beloften over haar Zoon en de werkelijkheid met elkaar te verzoenen. Terwijl anderen haar Zoon voor gek verklaarden, bleef ze in Hem geloven. Terwijl Hij gemarteld werd en stierf aan het kruis, bleef ze in Hem geloven. Bij alle mooie woorden over Jezus krijgt ze ook te horen dat haar eigen hart door een zwaard doorboord zal worden. Zij raakt er niet van uit balans. Een mens van gebed zijn wil niet zeggen dat het leed ons gespaard zal blijven.
Bidden en verantwoordelijkheid dragen
De gebeden die ik deze dagen vaak hoor, komen er eigenlijk op neer dat God ons op miraculeuze wijze zou bevrijden van de gevolgen van COVID-19 of op even wonderlijke wijze de kasreserves van de staat zal aanvullen. Bidden ontslaat ons niet van de plicht om solidair te zijn met de lijdende mens zoals Maria tot onder het kruis bij Jezus is gebleven. Evenmin ontslaat bidden ons van de plicht om door hard werken en prudent beleid de vernietigde Surinaamse economie weer op orde te krijgen. Het innerlijke gebed helpt wel om alles wat ons overkomt te plaatsen in Gods reddende hand.
Bidden zonder woorden
Het valt mij verder op dat het tegenwoordig in is om met veel omhaal van woorden en luid te bidden, terwijl Jezus dit nadrukkelijk afwijst. Ga naar uw binnenkamer. Gebruik bij het bidden geen omhaal van woorden zoals de heidenen, want die menen dat ze vanwege hun talrijke woorden verhoord zullen worden. Neem daar geen voorbeeld aan, want jullie Vader weet wat je nodig hebt, voordat je het Hem vraagt ( Mt 6,7-8 ). Ik zie ook steeds minder mensen de stilte van de kerk opzoeken om alleen zonder woorden te bidden. Psalm 46,11 zegt: Wees stil en weet ik ben uw God. Thuis is er bijna nergens nog stilte. De verslaving aan onze mobieltjes brengt het lawaai van de wereld in onze slaapkamers. Geen wonder dat het innerlijke gebed ons niet aanspreekt.
Het innerlijke gebed is minder populair
Mijn overgrootmoeder en later mijn moeder hadden de gewoonte om voor de drukte van het boodschappen doen stil in de kathedraal een kaars aan te steken. De enkele keren dat ik als kleuter met hen mee mocht, hebben diepe indruk op mij gemaakt. De stilte en de schoonheid van de kathedraal waren overweldigend. Ik bleef maar bewonderend kijken naar deze imposante kathedraal, maar zij verstonden de kunst om geheel los te komen van de kathedraal en van de rest van de wereld en stil met de ogen gesloten bij Maria met hun brandende kaars te bidden. Het niet kunnen samenkomen voor het liturgische gebed maakt deze vorm van innerlijk gebed weer actueel. Helaas zie ik bijna niemand God komen bedanken zoals mijn grootmoeder God kwam bedanken voor haar klein pensioentje, waaruit ze ook nog wat pruimen voor ons kocht. Ik zie wel op nog geen 20 meter afstand mensen in lange rijen uren wachten om de tempel van het geld binnen te gaan.
Thuiskomen bij onszelf
Het innerlijke gebed brengt ons op de eerste plaats thuis bij onszelf. Door de COVID-maatregelen is ons luchtruim gesloten en kunnen we niet reizen. De verste en moeilijkste reis die een mens echter moet maken, is de reis naar zijn eigen hart. De reis naar ons hart is mogelijk door het innerlijke gebed. Jezus werd mens om ons van onze zonden te redden. Het woord zonde zegt de moderne mens niets en kan daarom misschien vervangen worden door het woord vervreemding. Door de zonde zijn we vervreemd van onszelf, de medemens, de schepping en God. Door de vervreemding van onszelf weten we niet wie we zijn. We raken gefixeerd op onze beperkingen en eindigheid. We raken gevangen in het individualisme in plaats van de ongelimiteerde mogelijkheden en de eeuwigheid te zien die ook in ons schuilen.
Dualisme
Die vervreemding van onszelf uit zich in ons dualistisch denken. Zo maken we een onderscheid tussen actie en contemplatie, tussen werken en bidden, tussen lichaam en geest, tussen het materiële en het geestelijke, tussen hart en verstand, tussen de mens en de natuur, tussen wij en zij, tussen wij en God. We kunnen moeilijk inclusief en collectief denken. We kunnen ons moeilijk voorstellen dat we tegelijk kunnen bidden en werken. Bidden is voor zondag en werken is voor door de week. Het hart en het verstand hoeven niet tegengesteld aan elkaar te zijn. In feite moet ons verstand in ons hart bewaard worden. Of zoals Paulus het zegt: Alles wat we doen, moet doortrokken zijn van de liefde (1 Kor. 13,13), want wat is kennis zonder de liefde? We kunnen ons moeilijk voorstellen dat God immanent en transcendent is. Dat Hij in ons kan wonen door de Geest (Rom. 8,11) en toch ver verheven boven ons menselijk denken.
Integratie en heelheid
Het innerlijke gebed zorgt voor een integratie en heelheid van de mens. Wanneer we thuiskomen bij onszelf merken we dat we relationele wezens zijn, verbonden met elkaar, de schepping en God. Thuiskomen bij jezelf brengt je tot het besef dat je een schepsel bent met een eigen verantwoordelijkheid voor je medemens en al het geschapene. Het COVID-19-virus heeft ons pijnlijk bewustgemaakt van hoe alles met alles verbonden is. Wie thuis is gekomen bij zichzelf door het innerlijke gebed, ontdekt dat de vervreemding van de medemens en de natuur alles uit balans heeft gebracht. Wij zoeken een nieuw normaal. Maar een nieuw normaal kan niet doorgaan met de uitbuiting van de natuur en de verarming van grote delen van de wereldbevolking. Een nieuw normaal moet streven naar integratie en heelheid van de schepping.
Bidden in kracht van de Geest
Het christelijke, innerlijke gebed is in wezen een ervaring van vervuld zijn van de Heilige Geest. Niet wij zitten achter het stuur bij het gebed, het is geen louter mentale activiteit, maar we geven ons over aan de Geest van God. In Romeinen hoofdstuk 8,26 zegt Paulus: De Geest komt onze zwakheid te hulp. Want wij weten niet eens hoe wij behoren te bidden, maar de Geest zelf pleit voor ons met onuitsprekelijke verzuchtingen.
Iets wonderlijks gebeurt wanneer wij ons overgeven aan de Heilige Geest. We worden als het ware opnieuw geboren in de Heilige Geest. We ervaren de levende kracht van de Heilige Geest van God in ons. Door de kracht van de Geest werkzaam in ons, worden wij ons ervan bewust dat niets voor God onmogelijk is. Als we God toestaan te werken door ons kunnen we deze wereld transformeren naar het ideaal van het koninkrijk van God: een rijk van recht en vrede.
Eenheid
Suriname is een multi-religieuze samenleving waarvan Dobru zegt: Wan Gado, someni fasi fu anbegi. Het innerlijke gebed is echter iets wat in alle godsdiensten terug te vinden is. De gebeden die we citeren kunnen verschillen, de dagen en de uren waarop wij bidden kunnen verschillen, de gebedshoudingen kunnen verschillen, maar het moment waarop we woorden en gedachten verlaten en stilte opzoeken, kunnen we een eenheid en vrede in God ervaren die alle begrip te boven gaan. Het innerlijke gebed brengt ons tot de volle realisatie van ons mens-zijn. Hoe wij volledig mens kunnen zijn en ons menselijk potentieel volledig kunnen realiseren, toont Jezus. Zijn menswording vieren wij vandaag.
Ik wens u toe dat u door het innerlijke gebed uw mens-zijn volledig realiseert.
