De regering Santokhi wil een Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) opzetten, zoiets als in Nederland. De Nederlandse FIOD is een beetje de schrik van de belastingsjoemelaars, want hij valt vroeg in de ochtend onverwachts een verdacht kantoor binnen en neemt de hele administratie en boekhouding mee voor onderzoek naar onregelmatigheden en belastingfraude. Met haar voornemen zegt de Surinaamse regering dus dat ze streng zal optreden tegen fiscale fraudeurs. Belastingontduikers mogen hun borst maar natmaken, vooral als de verjaringstermijn van fiscale misdrijven zal worden gesteld op 10 of 15 jaar. Maar eerst moet de Surinaamse FIOD nog van toeters en bellen worden voorzien. Er hangt een prijskaartje aan. Belastingontduikers zijn slimme jongens (en meisjes) die zich snel verplaatsen en de beste advocaten kunnen betalen. Met aftandse materialen en middelmatige deskundigen zal de overheid ze niet kunnen pakken.
Niemand betaalt graag belasting. Maar het is een plicht. Iedereen moet naar eigen draagkracht bijdragen om de samenleving draaiende te houden. En een goede controle hierop is nodig. Met belastinggeld worden wegen, schoolgebouwen, openbare voorzieningen en zo aangelegd en onderhouden. Leraren, politieagenten, militairen, andere ambtenaren kunnen alleen maar worden betaald met belastinggeld.
De belastingmoraal verloedert wanneer een land wordt geregeerd door dieven en boeven. Want burgers kijken om zich heen en zien rommel, rommel, rommel, terwijl een kleine kliek snel rijker wordt. Ze zijn dan minder bereid om belasting te betalen. De belastingmoraal neemt toe wanneer betrouwbare personen het land leiden en mensen zien dat hun omgeving langzaam maar zeker leefbaarder wordt.
Suriname komt net uit een ‘parlementloos’ en semi-dictatoriaal decennium. Er waren veel meldingen of sterke vermoedens van geknoei, witwasserij en belastingontduiking, waartegen ‘ja’ werd geknikt. Sinds een paar maanden voelen veel Surinamers zich moreel bevrijd (maar nog lang niet financieel). Het land is verarmd en zit met een staatsschuld van ruim 4 miljard Amerikaanse dollars opgescheept. Iedereen moet de schouders er onder zetten om de economie weer omhoog te krijgen. De regering is druk bezig om de financieel-economische chaos van de vorige regering te bedwingen. Dit zal een paar jaar duren. Een van de maatregelen is een FIOD.
Kapitaalvlucht en belastingontduiking zijn belangrijke oorzaken van armoede en moeten worden aangepakt. Miljarden zijn reeds weggestroomd. Het is net een open kraan. Het geld verdwijnt en komt niet in de schatkist of in de economie. Het is erger dan corruptie, want het verlies voor het land is groter.
Een deel van het verdwenen geld draait rond als een carrousel: het gaat naar het buitenland, komt onder het mom van buitenlandse investeringen opnieuw het land binnen, waardoor belastingvoordelen en subsidies worden verkregen voor de ‘eigenaren’, die misschien wel in het land wonen, en gaat weer naar het buitenland. Een deel van het vluchtkapitaal verlaat permanent het land, en komt ten goede aan de rijke westerse landen. De kapitaalvlucht en belastingontduiking beroven en verarmen land en volk. De regering wordt dan afhankelijk van buitenlandse leningen en dure aflossingen van schulden.
Voor het ontwijken of ontduiken van belasting worden belastingparadijzen gebruikt. Er is een verschil. Belastingontwijking is misschien niet netjes, maar het is niet strafbaar. Men maakt dankbaar gebruik van de gaten in de wet. Belastingontduiking is een misdrijf. Hierbij worden inkomsten en vermogens opzettelijk niet opgegeven of vervalst of verkeerd voorgesteld. Zwart geld verkregen via illegale handel, smokkel, corruptie, et cetera, probeert met verborgen te houden en via allerlei ingewikkelde constructies en sluiproutes wit te wassen of te beleggen in roerend en onroerend goed. Bij grote projecten wordt corruptiegeld in het buitenland uitbetaald, zoals het smeergeld dat is betaald voor de brug over de Suriname rivier. De eigenaren van dat geld houden zo hun werkelijke vermogen onzichtbaar, zodat ze hier minder belasting betalen. Belastingontduikers worden exponentieel sneller rijker dan anderen. Het volk betaalt de prijs.
Wie geen vreemde is in het politieke Jeruzalem, weet dat (ook) in Suriname belastingontduiking een way of life is. Er lopen miljonairs rond die aan een FIOD niet voldoende zouden kunnen verklaren hoe ze aan hun vermogen zijn gekomen. De kans is dan groot dat omkoping of belastingontduiking of andere criminaliteit de bron is van hun vermogen, en dit is moeilijker te bewijzen naargelang ze het zwart geld hebben kunnen witten. Het zijn ‘nette’ mensen die eigenlijk in de gevangenis thuishoren.
Bij de FIOD zal je dus met een goed verhaal moeten komen, hoe je je vermogen hebt vergaard. “Ja meneer de fiscale rechercheur, ik heb vroeger flink gehosseld en zo ben ik rijk geworden.” “Maar waar komt het geld vandaan waarmee je contant een villa hebt gekocht, en hoe kom je daarna aan zo’n groot bedrag op je rekening?” “Eh, ik heb speciale talenten om aan geld te komen, meneer de rechercheur.” “O ja, welke dan?” “Ik kan mooie sprookjes vertellen en mensen zijn zo dankbaar dat ze me veel geld geven.” De rechercheur glimlacht cynisch. “Het geld komt zeker uit je uitgang aan de achterkant”, denkt hij. Hij hangt de man een proces-verbaal aan zijn broek vanwege zwart geld en belastingontduiking.
Het ontduiken van belastingen is bijzonder lucratief als de kans om gesnapt te worden bijna nul is. Een grote pakkans daarentegen zal de meeste deugnieten ervan weerhouden om belastingfraude te plegen. Een competente FIOD kan dus een mentaliteitsverandering teweegbrengen. Als een speurhond zal hij snuffelen of er ergens een `luchtje’ aan zit. De straffen voor overtreders mogen ook niet mals zijn. Wie weigert mee te werken, mag voor vele maanden gaan logeren in Santo Boma of een fikse boete betalen, zodat men er geen pap meer van zal lusten.
De Staat loopt veel inkomsten mis door belastingfraude. Fraudeurs zadelen hun landgenoten, die wel betalen, op met de negatieve gevolgen. Dit is het bestaansrecht van de FIOD: ervoor zorgen dat een ieder betaalt wat hij moet betalen. De FIOD zal kunnen rekenen op veel tipgevers, die zelf steeds netjes belasting betalen en zich ergeren aan anderen die dik verdienen aan belastingontduiking.
De FIOD is een must. Het geeft een land fatsoen.
D. Balraadjsing
