Woensdag j.l heeft de bekende Surinaamse juriste Lilian Gonçalves Ho Kang You in haar hoedanigheid als voorzitter van een Adviescommissie van de Raad voor Cultuur aan de Nederlandse minister Van Engelshoven van Cultuur een adviesrapport aangeboden waarin centraal staat dat de Nederlandse regering de in de koloniale tijd door haar onderdanen gestolen kunstschatten teruggeeft aan de landen van herkomst, met name aan Suriname.
Schoolvoorbeeld van repararies
De Nationale Reparatie Commissie Suriname, NRCS en haar werkarm Het Kennisinstituut voor Onderzoek naar Genocide en Reparaties ziet de voortstellen van de Adviesommissie Ho Kang Yuo als een schoolvoorbeeld van reparaties (in het klein). Reparaties houdt namelijk vanuit het perspectief van de Caricom-lidlanden in dat de ex-koloniale landen goedmaken/herstellen/repareren, wat zij in het koloniale verleden behoorlijk verkeerd in hun koloniёn hebben gehandeld. In dit specifieke geval hebben hun onderdanen talrijke kunstschatten uit de door hun gekoloniseerde landen geroofd en in hun musea of kunstmagazijnen weggezet. Zo stelt de Adviescommissie in haar rapport:’Historisch onrecht dat in het koloniale verleden heeft plaatsgevonden, kan niet ongedaan worden gemaakt. Maar wel kan het herstel van onrecht een bijdrage worden geleverd door bij de omgang met koloniale objecten verantwoordelijkheid voor dat verleden te nemen’
Aan de andere kant hadden de Surinaamse beleidsvoerders van na de staatkundige onafhankelijkheid van Suriname al vanaf 1975 de eis van de teruggave van gestolen kunstwerken aan de vroegere koloniale landen moeten stellen. De tweede kans die de Surinaamse politici ook voorbij hebben laten gaan was toen Ambassadeur Wim Udenhout namens de toenmalige Surinaamse regering in 2001 in Durban-Zuid Afrika reparaties van de ex-kolonisator reparties heeft geёist. Ook toen is er helaas niets gebeurd. De huidige situatie is dat het ethisch en moreel kompas van de ex-kolonisator nu zodanig is ontwikkeld dat de kunnstvoorwerpen nu zelf worden aangeboden.
Voorwaarden voor teruggave
Het bestuur van de NRCS zal binnenkort in een gesprek met de ministers van Buitenlandse Zaken, International Business en Ontwikkelingssamenwerking en Onderwijs en Cultuur haar opinie en advies geven over dit in het kader van reparaties (Reparotary Justice) gerezen vraagstuk. De opinie en het advies bij deze derde kans zullen er in een groot stappenplan als volgt uitzien:
- Laat het adviesrapport van de commissie Gonçlaves Ho Kang You op korte termijn door een adviesgroep va Surinaamse terzake deskundigen bestuderen en rapporteren naar de eerder genoemde ministers;
- Laat de Nederlandse minister van Cultuur binnen twee weken weten dat Suriname de door Nederlanders in de koloniale tijd gestolen kunstschatten terug wenst te krijgen;
- Informeer de Caricom Regeringsleiders en Staatshoofden over deze materie en trek als Caricom-lidlanden gezamenlijk op tegen de ex-koloniale landen Frankrijk, Engeland, Nederland, Zweden, Denemarken, Duitsland. Spanje en Protugal;
- Laat de regeringen van de ex-koloniale landen gedigitaliseerde en beschreven bestanden maken van de honderd duizenden kunstschatten die in de koloniale tijd zijn gestolen;
- Stel duidelijke deadlines aan de ex-koloniale landen voor de geïdentificeerde processen om de gestolen kunstwerken terug te krijgen;
- Dring aan bij de ex-koloniale landen dat in het kader van reparaties in de landen waar veel artefacten gestolen zijn musea en professionele opslagruimten worden opgezet om de kunstschatten, nu en voor de komnde generaties op professionele wijze op te slaan en te beheren.
Welnu er zijn grote uitdagingen weggelegd voor de Surinaamse en andere bestuurders in de Caricom-lidlanden om de geroofde kunstschatten terug te krijgen..
Directeur van het Kennisinstituut voor onderzoek naar Genocide en Reparaties;
Voorzitter van de Nationale Reparatie Commissie Suriname;
Armand Zunder.
