Wij leven in het land Suriname dat bekend staat als het gebied alwaar mensen van verschillende komaf elkaar niet naar het leven staan. Vredig in de zin van niet de spanningen tussen etnische groepen zoals die op verschillende plaatsen in de wereld voorkomen. En als er momenten zijn waarop die rust onder druk komt te staan, is dat niet het gevolg van religieuze of mogelijk andere spanningen maar louter als gevolg van ongezonde verhoudingen tussen politieke partijen. Waar de ene partijprominent hier en nu de eenheid onder de bevolkingsgroepen tot zijn of haar speerpunt maakt en onderscheid naar ras afwijst, is het dezelfde persoon die in andere hoedanigheid diens voorliefde voor de eigen soortgenoten laat merken. Wanneer je als burger in de veronderstelling leeft dat het met de verkondiger van de heilsboodschap wel goed komt dan moet je erop voorbereid zijn dat ook hier de schijn kan bedriegen. Dat de verbondenheid met de eigen groep zich steeds weer zal doen gelden. Dat het uitgesproken woord kan misleiden, weten wij wel. De gedachten bij het begrip ‘verbindend leiderschap’ gaan al gauw uit naar de goede relaties en verhoudingen tussen mensen en groepen in organisaties of in leefgemeenschappen. Verbinding leggen tussen werkelijk doen en wat eerder gezegd is, lijkt geen aantrekkelijke kost. Bedrijfsleiders moeten hun eenmaal gegeven woord of belofte gestand doen. Dat wil zeggen dat onvoorspelbaar gedrag van deze topman (of vrouw) zijn organisatie tot kind van de rekening maakt.
Wanneer het toegelaten worden tot het politieke ambt of tot de hoge ambtelijke functie gepaard gaat met de belofte van trouw jegens land en volk moet zonder meer staat gemaakt kunnen worden op de integriteit van betrokken personen. Des te meer geldt deze regel wanneer daarbij ook de naam van de Almachtige wordt aangehaald: “Zo waarlijk helpe mij God Almachtig”. Hoe ontheiligend het eraan kan toegaan in de praktijk, weten wij als burgers van eigen land best wel. Wanneer politici en ordehandhavers zichzelf naderhand doen kennen als onbetrouwbaar moeten zij de laatsten zijn die een woordje willen meepraten over jeugdcriminaliteit. De invloed die ontrouw jegens de samenleving met zich meebrengt op het gedrag van de jongeren wordt heel opvallend nooit betrokken bij het zoeken naar de oorzaken van slecht gedrag bij degenen die juist als voorbeeldfiguren worden aangemerkt. Zoals in het geldverkeer verwarring in de politiek of chaotische toestanden in de maatschappij de wisselkoersen in een reeds ontregelde economie omhoog stuwen, wordt ook de criminaliteit aangewakkerd en door deze negatieve ontwikkelingen verder gestimuleerd.
Integriteit staat voor “onontkoopbaarheid ‘’. Voor : “niet omgekocht kunnen worden”. Voor “onkreukbaarheid”. Het lastige met dit begrip, is dat je niet kunt zeggen dat je deels integer bent, deels weer niet. Je bent het of je bent het niet. De Surinaamse politiek plaatst zelfs integere personen met veel politieke macht voortdurend in een spagaat: steeds weer besluiten moeten nemen in een klimaat van belangentegenstellingen. Daarom zal coalitievorming in de politiek nooit goed werken omdat belangengroepen elkaar bestrijden en de objectiviteit in het politieke bedrijf daardoor ondermijnen. Verbindend leiderschap zit vooral in de leider van het land dat diversiteit als kenmerk heeft. Vooral in een land als Suriname alwaar vogels van verschilende pluimage het denkwerk moeten verrichten. Het versimpelen van de communicatie met de gemeenschap, zoals dat ook nu weer het geval is, is de toegangskaart naar de mislukking. In gevleugelde taal trachten uit te leggen wat de nabije toekomst de gemeenschap zal brengen is de verbindende leider onbekend. Bij hem of haar is van belang dat communiceren met het volk geschiedt op een manier die het meeste effect sorteert. De huidige regeringsleider blundert door in het vooruitzicht te stellen dat over acht, negen of tien maanden de Surinaamse economie weer op de rails zit. Spreek duidelijke taal en bereid de gemeenschap voor op bizarre tijden die volgen. Trek het land in en zeg eerlijk wat er concreet aan de hand is in plaats van de vertroostende boodschap dat alles spoedig wel in orde komt.
Managers van grote ondernemingen zijn niet erg geïnteresseerd in het lezen van boeken over management en leiderschap. Ook niet in businessboeken. En als ze die aanschaffen, staan zij als pronkstuk in de boekenkast. Interessante voordrachten, presentaties en discussies , daar zijn ze gevoeliger voor dan het doorvorsen van droge theorieën. Als de huidige Surinaamse president zijn informatie-orgaan zijn naam geeft en daarbij aanhaalt dat het nu om interactieve communicatie zal gaan is het van belang duidelijk te maken wat daarmee werkelijk bedoeld wordt. Maar hoe dan ook, je mag als burger er dan toch vanuit gaan dat interactieve communicatie de nadruk legt op het tweerichtingsverkeer? Op informatie verschaffen, maar ook toegankelijk en gevoelig zijn voor informatie van buitenaf?
Goed leiderschap blijft het hardnekkig probleem in de besturing van ons land. Kijken wij naar het soort leiderschap dat wij nu behoeven in vergelijking met tien of twintig jaar geleden, dan betreft het niet meer de bekende aangelegenheden als gedegen kennis van de economie of van wereldomvattende economische processen of van technologische kennis. Het gaat nu vooral om veel meer burgers die, elk op hun manier, leiderschap verschaffen aan de samenleving. Precies zoals in de grotere ondernemingen een medewerker op lager niveau prijzenswaardig werk als leider verricht. De recente opmerking van de president dat hij samen met de vicepresident en de ministers het land leidt, is daarom misplaatst. Reeds in het mulo-onderwijs in ons land, maar ook daarna moet leiderschap een vast onderdeel van het vakkenpakket zijn. Progressieve politici onderschrijven dit stellig wel.
Stanley Westerborg
Organisatieanalist
