Chaos binnen het Saramaccaans gezag

Op 12 augustus 2018 heeft ex-president Bouterse samen met zijn adviseurs het advies van vijf granmans en de Saamaka 12 Lo genegeerd en Albert Aboikoni toch tot granman benoemd. Slechts weinigen waren het eens met de gang van zaken. Het benoemen van de granman was doorgestoken kaart van de toenmalige regering Bouterse-Adhin. Maar pas na het overlijden van Granman Belfon Aboikoni barstte de strijd om het granmanschap weer los in 2015. De ex-president haalde alle hoofdkapiteins naar de stad en betaalde ze grote sommen geld om zich afzijdig te houden in het benoemingsproces, zodat hij de kans kon krijgen om zijn eigen beslissing te nemen. Na terugkomst in de dorpen zwegen de kapiteins in alle talen over hun deal met Bouterse.

Grankrutu : Frans Banai

Op 18 juni 2017 organiseerde de Saamaka 12 Lo een grankrutu in Pokigron, waarbij het meerendeel van het Saramaccaanse volk nogmaals heeft bevestigd Frans Banai te willen als opperhoofd. Op de vergadering bracht politiek-hoofdkapitein Carlo Sampi van Nieuw-Aurora naar voren dat Bouterse hem en zijn collega-dorpshoofden naar de stad had gehaald om te vragen zich niet te bemoeien met de benoeming van de granman. Zo lukte het de ex-president om de benoeming van Albert Aboikoni op een slimme manier naar de politieke sfeer te trekken. Vandaar ook dat 98 procent van de Saramakaanse bevolking en de geestenwereld nooit zal accepteren dat Albert Aboikoni hun granman wordt, ook al is hij erkend door het centrale gezag in Paramaribo. Zelfs binnen de Matyau lo in Pikin Rio is er ontevredenheid over de benoeming van Albert. Vooral de Amina-groep heeft gezworen hem nimmer te zullen accepteren als granman. Alleen de familie van Johan Pansa in Bendekonde staat achter hem. De strijd om het granmanschap tussen de twee families binnen de Matyau lo, Amina en Aboikoni, zal voortduren zolang de zetel van de granman niet wordt weggehaald uit Pikin Rio. Deze strijd kun je vergelijken met de Israel-Palestijnse kwestie die eindeloos lijkt te duren. De slinkse manier waarop de Matyau de granman hebben weggehaald bij de Nasi lo heeft een vloek teweeg gebracht die zich blijft wreken onder de Matyau-nakomelingen. Politieke steun uit Paramaribo is niet voldoende om ze daarvan te verlossen. De strijd om het granmanschap is nog lang niet geëindigd. Niet omdat Bouterse zijn politieke kompaan Albert Aboikoni heeft beloond met een granmanschap betekent het dat de strijd voorgoed is geëindigd. Niet omdat de toenmalige overheid de politie en het leger heeft ingezet om de Amina-groep uit Asindohopo te verdrijven, betekent het dat de granman-problematiek is opgelost. Niet omdat Albert Aboikoni zijn granman-uniform heeft aangetrokken en op radio en televisie verschijnt, of op uitnodiging van Bouterse in Paramaribo vergadert,of naar Ghana en China afreist, betekent het dat alles weer normaal is. Niet wanneer je iedereen uitnodigt om in Asidonopo te belonen met een kapitein- of basiatitel, betekent het dat de gemeenschap goed wordt bestuurd. Ondanks het feit dat de strijdende partijen minder zichtbaar zijn in de media en het publieke domein, blijven de vloek en de geestenwereld Albert Aboikoni en zijn aanhangers ondermijnen. De granman is het hoogste gezag in de Saramaccaanse wereld, maar het is tegelijkertijd ook een spirituele functie. De benoeming, installatie of macht van de granman ligt niet alleen in handen van de mens, maar zit dieper verankerd in de geestelijke wereld. De granman heeft bijzondere verplichtingen jegens de voorouders die direct te maken hadden met de bezweringsgod (Soigadu) die de Surinamerivier leefbaar heeft gemaakt voor hun nakomelingen. Als je op een ongepaste manier de granmanzetel bestijgt, zoals in het geval van Albert Aboikoni, zonder toestemming van het volk en de geestelijke wereld, zullen jouw zaken nooit goed lopen. De grote vloek van het Saramakaanse volk en de gesteelijke wereld zullen alles wat je doet laten mislukken. De macht van de granman ligt dieper verankerd in de Saramaccaanse cultuur en traditie dan in de westerse leer (bakaa lei). Daarom lukt het Albert Aboikoni maar niet om sinds zijn benoeming door Bouterse de zegen te krijgen van de bevolkingen door de geestelijke wereld. Wat de granman eerst moet doen voordat hij kan regeren over de Saamaka samenleving (tii lio). Sinds de benoeming van Albert Aboikoni door Bouterse, heeft hij nog niet één van de verplichte rituelen voor een Saramaccaanse granman gedaan. Als je niet op gepaste wijze de granmanzetel bestijgt, krijg je geen enkele medewerking van de traditionele deskundigen omdat die de Matyau-vloeken niet op zich willen nemen. Wanneer de samenleving akkoord gaat met de benoeming van een granman, dan zijn er vijf rituele verplichtingen die hij moet doen voordat zijn normale werkzaamheden kunnen aanvangen:

Ten eerste moet hij naar Daume zodat de Dombi lo hem bij de gebedsplaats (faakapau) van AvoKunguluka kunnen vrijwaren van de grote vloek (puu fiofio). Met dit ritueel wordt voor de granman de weg vrijgemaakt om de overage verplichtingen te doen in andere dorpen.ü

Ten tweede moet hij offers gaan brengen (tuwe wata) voor AvoGbonugbonu van de Abaisa lo te Masiakiiki. Toen Wetiwoyo van de Matyau lo zijn vader Granman Kofi Bonsuma van de Nasilo had behekst (wisi) in 1835 en het granmanschap had gestolen en meenam naar Pikin Rio, was het Avo Gbonugbonu die de Matyau hiervoor had vervloekt (bai helu da Matyau).

Ten derde moet iedereen die de granmanzetel van de Surinamerivier bestijgt naar Pada Lafanti gaan om te offeren voor Granman Kofi Bonsuma. Daar voeren de Nasi speciale Anago-rituelen uit, waarbij ze de vloek bezweren zodat hij zijn werk als granman naar behoren kan doen.

Ten vierde moet hij naar Bendiwata afreizen, alwaar hij lopend op zijn knieën (waka ku kini) vergiffenis dient te vragen bij de bezweringsgod (Soigadu) en om offers te brengen (paka palima) voor de feiten die opeenvolgende Matyau hebben gepleegd bij het overnemen van het granmanschap. Op deze manier wordt hij gezegend om de gemeenschap te kunnen leiden.

Het vijfde wat hij moet doen, is een eerste werkbezoek brengen bij alle dorpen langs de rivier (lontu lio). Bij elk dorp krijgt hij een feestelijke ontvangst en een bezoek aan de gebedsplaats voor een plengoffer (tuwe wata a faaka). In de christelijke dorpen zingen en bidden ze voor hem in de kerk. Pas na zijn rondleiding langs de rivier mag hij zich granman noemen en is hij bevoegd om het volk in krutu bijeen te reopen (kai liokuutu).

Sinds Bouterse ruim twee jaar geleden Albert Aboikoni tot granman heeft benoemd, zijn geen van deze verplichte rituelen uitgevoerd. De vier lo ́s die deze speciale kennis bezitten zijn: Dombi, Abaisa, Nasi en Langu. Deze lo ́s zullen nooit overgaan tot het uitvoeren van deze rituelen voor een Matyau-granman zo lang Paramaribo niet de kandidaat erkent die de meerderheid van het Saramakaanse volk als granman wenst. De eer die de Saramakaanse granman had is behoorlijk aangetast door de handelingen van de toenmalige regering Bouterse en de Matyau lo. De kunu en de vloek van het volk werken door binnen de Matyau lo. De vloek van het Saramakaanse volk en de geestelijke wereld heeft een zondanige impact op de Matyau dat alles wat de NDP-granman Albert Aboikoni onderneemt dreigt te mislukken. Dat zou anders zijn geweest als Albert Aboikoni zich bij de bevolking en de geestelijke wereld had geëxcuseerd (begipaadon) voor het feit dat hij op een ongepaste manier aan de macht is gekomen. Maar dat heeft hij niet gedaan. Het eerste wat hij deed toen hij plaatsnam op de granmanzetel was ontslagbrieven sturen naar de kapiteins en basia ́s van Saamaka 12 Lo omdat hij ze ziet als een bedreiging voor zijn alleenmacht. In oktober 2018 hield Albert Aboikoni een gebedsceremonie bij de samenvloeiing van de Gran Rio en de Pikin Rio (Tuliobuka begi). Nauwelijks drie dagen later verdronk een van zijn onderdanen vlak bij de plek waar hij zijn gebeden heeft uitgesproken. Op zijn eerste grankrutu te Asindohopo gebeurden er ook vreemde dingen. Twee van de aanwezigen moesten ziek worden afgevoerd. De redimusu adviseur van Bouterse, Salomon Emanuels kreeg een beroerte en werd per vliegtuig naar het ziekenhuis in Paramaribo gevlogen. De delegatieleider uit Masiakiiki werd halverwege teruggeroepen omdat zijn zoon was overleden. De boot van de politiek benoemde kapiteins en basia’s uit Nieuw-Lombe en Klaaskreek kapseisde op de terugweg, waarbij ze al hun baggages kwijtraakten te Bofokule Dan. Voor het Saramaccaanse volk waren dit sterke aanwijzingen dat Albert Aboikoni niet door de geestelijke wereld wordt geaccepteerd als granman.

Paramaribo, 12 augustus2020.

E. Kwadjani, voorzitter van de actiegroep Puu Saamaka A Notu is opgericht in 2015 met het doel om het Surinaamse volk en de rest van de wereld heldere en onpartijdige informatie te verschaffen over de kwestie van de Saramaccaanse granman.

error: Kopiëren mag niet!