Op 18 juli 2020 ging de nieuwe president Chandrikapersad Santokhi naar zijn kantoor. Het was zijn eerste werkdag. Ready om te beginnen, kwam hij tot de ontdekking dat alle computers en printers waren verdwenen. Niemand weet wie de spullen heeft weggebracht en waarom. Sommigen denken dat ambtenaren het hebben gedaan, gebruik makende van het gezagsvacuüm dat onstond na de verkiezingen. Anderen zeggen dat het een geplande actie was om informatie over corruptieve handelingen te verbergen. Ik denk zelfs dat het de voorbode is van een geplande campagne om de nieuwe regering te destabiliseren. Als het zo is dat individuele ambtenaren op eigen houtje de computers hebben weggedragen, zou dat beschouwd kunnen worden als een teken dat de hele ambtenarij van hoog tot laag corrupt is. Of dat zo is, weet ik niet, maar wat ik wel weet is dat een dergelijke vertoning zich op deze schaal nog nooit eerder heeft voorgedaan. Iets dergelijks is ook niet gebeurd op een ministerie, voor zover ik weet. Alleen op het Kabinet. Waarom daar vooral? Santokhi heeft gezegd dat hij het zou kunnen begrijpen als men de computers naar een andere lokatie had gebracht vanwege veiligheidsoverwegingen. Deze uitspraak geeft aan dat ook hij denkt dat er mogelijk andere zaken spelen in de verdwijning van de computers. Eugene van der San Cultuur van zwak bestuur en corruptie Dat de computers zomaar konden verdwijnen uit het kantoor van de president, geeft te denken. Was de security zwak of verdacht? Mogelijk. Ik denk eerder dat dit alles kon gebeuren omdat het Kabinet voor een belangrijk deel functioneerde als een politiek bureau van de NDP. De cultuur van de organisatie van het Kabinet speelt in deze ook een rol. Het beeld dat zich begint te vormen nu alle troep naar buiten begint te komen, is het beeld van een incompetente, ongeïnteresseerde president Bouterse, een zwakke bestuurder, die zaken maar op hun beloop liet, behalve de zaken die voor hem persoonlijk belangrijk waren natuurlijk. De directeur van het Kabinet, Eugene vander San, werd door een tv-interviewer van ABC televisie gevraagd iets te zeggen over zijn afgelopen tien jaar als directeur van het Kabinet. Hij antwoordde: “Het was de slechtste periode voor mij… in mijn ambtelijke loopbaan. Vanwege het feit dat men constant met politiek bezig was en men politiek niet kon scheiden van het ambtelijk gebeuren binnen het openbaar bestuur”. Met andere woorden, wetten en ambtelijke regels werden overtreden om zaken gedaan te krijgen, corruptie dus.
Van der San schaamt zich dat hij als directeur van het Kabinet van de President geen fatsoenlijke overdracht kon doen van de inventaris. Hij gaf opdracht tot onderzoek naar de verdwijning van veertig auto’s en een aantal computers, laptops, schrijfmachines, bureau’s, filekasten en telefoons. Dit lijkt mij een gecoördineerde actie, niet alleen om gevoelige informatie weg te maken, maar ook om de nieuwe president te saboteren. Geen heksenjacht De nieuwe president, de vice-president, de DNA voorzitter en verscheidene nieuwe ministers hebben gezegd dat er geen zuiveringen zullen komen, dat er geen mensen zullen worden weggestuurd omdat ze van een andere politieke partij zijn. Er komt geen heksenjacht tegen NDP-ers. Dit is goed,verstandig en mooi, en politiek ook slim. Maar ten aanzien van de bemensing van het Kabinet moet op deze regel een uitzondering worden gemaakt, denk ik. Een klacht van de kritische publieke opinie in de afgelopen jaren was, dat het Kabinet functioneerde als een regering binnen de regering. Deze constructie heeft gezorgd voor structurele onzekerheid over de zeggenschap van ministeries, districtscommissarissen en andere instituten. Deze onzekerheden hebben er toe bijgedragen dat het Kabinet in de tien jaar onder Bouterse uitgroeide tot een centrum van verstrengelde politieke en informele particuliere belangen, en zijn toppunt tenslotte bereikte als epicentrum van een schuldenexplosie zonder weerga in onze geschiedenis. De laatste restjes uit de leeggevreten pot In de overgangsperiode tussen de verkiezingen en de eerste werkdag van de nieuwe regering hebben toppers van het NDP regiem alles op alles gezet om de laatste restjes te krabben uit de pot die ze in de afgelopen jaren leeggevreten hebben.
Ministers werden gespekt met forse bedragen van honderdduizenden SRD’s, zogenaamd achterstallige betalingen voor verrichte werkzaamheden. Dit terwijl er geen geld is om de ambtenaren aan het eind van de maand te betalen. Geen heksenjacht Op het laatste moment werden loyalisten benoemd op hoge posten. Jules Wijdenbosch, Edwin Jozefzoon en Errol Alibux, enkele zeventigplusser die sedert 2011 op het Kabinet werkzaam waren als “raadsadviseurs” (een wazige functie die niet voorkomt in het FISOsysteem), werden benoemd tot landsdienaren. Als raadsadviseurs op het Kabinet genoten zij vanaf 2011 een salaris van meer dan 20.000 SRD, per maand. Melvin Bouva werd op 26 juni 2020 benoemd tot beleidsadviseur 1 ste klasse op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Voor deze part-time job krijgt hij 8000 SRD per maand, naast zijn inkomen als parlementariër. Het schandaal van de Cultuurtuin Mevrouw Leandra Woei, die als directeur van het Ministerie van Ruimtelijke Ordening en Grond- en Bosbeheer in de afgelopen jaren een belangrijke rol speelde bij het verdelen van grond en concessies aan loyalisten en speculanten, werd benoemd tot directeur van het GLIS (het mamanagement instituut voor Grondregistratie en Landinformatiesysteem). Terwijl zij op 15 juli moest beginnen in haar nieuwe functie, bleef zij op het ministerie van ROGB doorwerken om de laatste corruptieve beschikkingen door te drukken, onder andere de beschikkingen voor de verkaveling van de Cultuurtuin. In de eerste week van juli heeft minister Mike Noersalim met spoed nog een aantal concessies verleend voor hout exploitatie in het district Sipaliwini. De “taktiek van de verschroeide aarde” Het scheidende NDP-regiem past de “taktiek van de verschroeide aarde” toe. Zo schreef iemand in een whatsapp bericht. Wetende dat hun tijd voorbij is, doen ze er alles aan om het voor de nieuwe regering zo moeilijk mogelijk te maken, terwijl ze zichzelf nog verder verrijken. De verkoop van tientallen gloednieuwe dienstauto’s, tegen prijzen die ver onder de marktwaarde liggen, aan ministers en loyalisten, past in deze taktiek. De auto, een VW Amarok bouwjaar 2019, die minister Parmessar heeft weten te bemachtigen, is gekocht met geld van een IDB lening van 30 miljoen US dollar, geld dat bedoeld was voor de ontwikkeling van waterschappen. De auto kostte meer dan 25.000 US dollar. Parmessar kon hem krijgen voor 1300 US $.
Parmessar verdedigt zichzelf door te wijzen op een regeling die al tientallen jaren bestaat, waarbij oudministers in de gelegenheid worden gesteld om hun dienstauto over te kopen. Volgens Parmessar is alles kits. Hij vindt dat de aanvallen op hem onterecht zijn. Hij schrijft hierover op social media: “Je geeft je belangstelling aan, OW past de Regeling Oud Ministers toe en daar rolt een bedrag uit. Ik heb betaald, verder de auto verzekerd en op mijn naam overgeschreven. Dit is een bestaande regeling wat al vele jaren toegepast wordt, en velen, haast een ieder, heeft er gebruik van gemaakt. Indien er bezwaren bestaan, laat men dan deze regelingen, deze en vele andere, schrappen. Ik kijk er naar uit! Wat een selectieve aanval. Mogelijk kan er een lange lijst gepubliceerd worden vanaf 2005.” Deze verklaring van Parmessar laat glashelder zien welke denkvormen corruptelingen gebruiken om hun daden goed te praten. Zij hebben niets fout gedaan en hebben alleen maar gedaan wat zovele anderen ook gedaan hebben.Ze hebben alleen maar de regels gevolgd. Wat dat laatste betreft heeft Parmessar gelijk. Het postkoloniale politieke systeem heeft zich ontwikkeld tot een systeem waarin de belangen van etnische kongsi’s van kapitalisten en politici worden geaccomodeerd. Het is zeker niet zo, dat de corruptie is uitgevonden door de NDP. De NDP heeft het misbruiken van het systeem tot nieuwe hoogten opgestuwd, maar in principe doen ze niet anders dan wat er reeds onder andere regeringen gebeurde. Openbare, legale corruptie Volgens Parmessar is hij niet corrupt omdat alles gegaan is volgens de regels. Neks no fout. Volgens de gangbare definitie van corruptie heeft hij gelijk. Deze definitie zegt dat van corruptie sprake is wanneer iemand van zijn politieke of bestuurlijke machtspositie misbruik maakt om zichzelf of anderen te bevoordelen en daarbij beslissingen neemt die niet passen in de taakomschrijving van de politicus of ambtenaar en afwijken van de regels.
Van het overtreden van regels is in het geval van Parmessar inderdaad geen sprake. Hij zal daarom waarschijnlijk ook niet vervolgd kunnen worden. Heel veel corruptie in ons land verschijnt in een of andere “legale” vorm. We hebben veel openbare, “legale” corruptie, naast de corruptie die in de duisternis blijft omdat er wetten en regels worden geschonden. Voorbeelden van vormen van volledig openbare en legale corruptie zijn de exorbitante salarissen en toelagen van ministers en parlementariërs, van directeuren en manageres bij bedrijven. Hoge salarissen voor een kleine elite in een low salary economy. Een vaak voorkomende vorm van legale corruptie treedt op in de vorm van projecten die veel geld kosten en verder weinig nut hebben voor de samenleving. Neem bijvoorbeeld de nieuwe Desire Delano Bouterse Highway te Para. Niemand zat te springen om deze investering van 60 miljoen Us dollar voor de 9.5 kilometer lange dubbelbaansweg tussen Zanderij en de Afobakaweg. De praktijk leert dat grote projecten misbruikt worden om jobs en contracten toe te spelen aan vrienden en familie. Openbare, legale corruptie Corruptie hebben we vooral gezien in relatie met projecten die veel geld kosten, waarbij er veel moet worden ingekocht en waarbij vele mensen betrokken zijn. Voorbeelden zijn het project van de naschoolse opvang en het project voor het uitdelen van voedselpakketten. Ook hebben we, net als in andere landen, ervaren dat technisch ingewikkelde projecten, zoals de overname van de Brokopondo stuwdam, een voedingsbodem zijn voor corruptie, omdat alleen deskundigen er wat van snappen. Chaotische bestuurlijke toestanden zijn gunstig voor corruptie. De bestuurlijke onduidelijkheden, die gepaard gingen met de ontwikkeling van het Kabinet van de president tot een superregering sui generis, werden bewust gecreëerd om de corruptie te accomoderen. Deze superregering kost ons land bovendien veel geld. Kijk maar naar de topsalarissen van de “raadsadviseurs”.
Dit monsterkabinet moet ontmanteld worden. De ministeries moeten in ere worden hersteld. Dit is een van vele maatregelen die nodig zijn om de corruptie in dit land te beteugelen. Oorzaken van corruptie Hoe is het gekomen dat de corruptie in Suriname zo’n hoog ontwikkeld niveau heeft bereikt en zo wijd verspreid is? Niet omdat Surinamers een bijzondere aanleg hebben voor corruptie. Er zijn drie omstandigheden die hierbij de doorslag geven. 1. De grote inkomsten uit bauxiet, olie, hout en goud zorgen voor een vloed van US dollars in de staatskas. 2. De militaire diktatuur van de jaren tachtig, gevolgd door populistische dictatuur van de NDP, veroorzaakte een uitholling van publieke instituten zoals het parlement en de rechterlijke macht. 3. Suriname is etnisch verkaveld en loyaliteit aan de staat en het algemeen belang blijkt vaak zwakker dan de loyaliteit aan de eigen groep en het eigenbelang. De wortel van het kwaad Tijdens de discussie op de maandagse open bijeenkomst van SetiSRnan aan de Fajadjanstraat kwamen we tot de conclusie dat transparantie en democratie in de politiek de voornaamste medicijnen zijn tegen corruptie. Naast law enforcement en opvoeding. Versterking van de instituten voor opsporing en vervolging is van groot belang. De handhaving van de wet is ontoereikend in een situatie waarin de omvang van de corruptie de capaciteiten van de rechterlijke macht ver overstijgt. Opvoeding is dus ook van groot belang. Mensen moeten een geweten ontwikkelen, waaronder liefde voor het land en gehoorzaamheid aan de wet. Opvoeding is een proces van generaties en daar kunnen we niet op wachten. Bovendien kan geen enkele hoeveelheid opvoeding op tegen de menselijke natuur die gekenschetst kan worden met het gezegde “de gelegenheid maakt de dief”. We moeten daarom prioriteit geven aan de reorganisatie van de politiek.
In het bijzonder van de politieke partijen. Daar ligt de wortel van het kwaad. Als iedereen goed kan zien wat er precies met belastinggelden gebeurt, als de financiering van politieke partijen transparant is, als er interne democratie is in de partijen, met termijnlimieten en verbod op dubbele functies, dan zal corruptie drastisch verminderen. Transparantie werkt preventief. Mensen stelen als ze denken dat niemand ziet wat ze doen. Maar de menselijke natuur kent ook schaamte. Weinig mensen vinden het fijn op heterdaad betrapt te worden met hun hand in de veboden koektrommel. Alles wijst erop dat de sabotage die de NDP heeft gepleegd tijdens het interregnum past in een scenario. De strijd is niet voorbij. De redenen daarvan die kennen wij.
Paramaribo, 23 juli 2020
Wim Bakker, voorzitter SetiSRnan.
