Na het verslag van Centraal Hoofdstembureau is het interessant om eens te kijken naar de verrichtingen van de kleine partijen in de verschillende districten. We vinden het opvallend dat de arbeiderspartij (een voormalige NF-partner) landelijk niet eens 1000 stemmen haalde op het totaal van 274.000 stemmen, oftewel een zeer magere 0,3% van de stemmen. Er is dus duidelijk geen appetijt voor een arbeiderspartij en dat is mondiaal bekeken uniek voor een ‘labour party’. Er is totaal geen vertrouwen in de leiders van deze partij en de partij zelf? Er zijn wel degelijk belangen van arbeiders te behartigen in Suriname, alleen heeft de SPA zich niet als een arbeiderspartij kunnen profileren. In de periode van het NF had de SPA meer interesse, enthousiasme en aandacht voor andere ministeries die niet direct te maken hebben met het (theoretische) gedachtegoed van de partij. We denken dan aan ministeries als TCT waar men dan ook te maken krijgt met veel parastatale bedrijven. Daar kunnen veel zaken worden geregeld voor een clubje, maar het leidt niet tot ondersteuning van de kiezers. Zo zien we dat de SPA zich meer als een partij voor de middenklasse heeft ontpopt en meer aandacht heeft gehad voor het regelen van banen voor de middenklasse die tot de partij behoorde. De SPA heeft in de NF-periode, ondanks de zware problemen waarmee de arbeiders van Suriname te kampen hebben, geen maatregelen kunnen doorvoeren om zich te vestigen als een arbeiderspartij. Ze hebben de arbeiders in de steek gelaten, en eigenlijk hen misbruikt via de vakbonden voor eigen persoonlijk gewin. De desoriëntatie en het verliezen van focus hebben gemaakt dat de SPA nooit een echte arbeiderspartij is geworden. De toegevoegde waarde is derhalve nul en dat wordt uitgedrukt in het aantal zetels: 0. Deze partij heeft een gouden kans laten liggen om een factor te worden in de Surinaamse politiek zoals de andere ‘labour parties’ in de wereld. Dat zijn over het algemeen wel partijen met een grote aanhang en met als tegenhanger de elite en de middenklasse die in andere partijen zitten. De boodschap van de kiezers is duidelijk voor de SPA: in Suriname kan men het niet presteren om vakbond en politiek samen te laten gaan. In Suriname leidt men uiteindelijk op alle 2 fronten zwaar verlies beginnende bij vertrouwen dat men bij de leden en de kiezers verliest. Als de SPA de boel niet drastisch omgooit kunnen ze liever hun energie (en middelen) steken in C-47 en alle middelen naar de vakcentrale overhevelen en werken aan een supersterke vakbeweging en vakcentrale waarmee men wel een factor in Suriname kan zijn. SPA lijkt wel een afgedane zaak, een mooie herinnering aan Fred Derby. Het heeft nu puur van symbolische waarde.
DA’91 is een duidelijke middenstandspartij, maar van deze partij wordt in vergelijking met de SPA minder ‘ideologie’ verwacht. De partij haalde 0,2 % van de stemmen. In DA’91 hebben enkele sterke progressieve intellectuelen die aan politiek wilden doen, een veilig huis gevonden. De DA’91 beloofde een liberale partij te zijn om moderne mensen aan te trekken. Met het ‘heengaan’ van de trekkers van weleer heeft de partij niet de ‘sex appeal’ die het ooit had bij de kiezers. Zowel de SPA als de DA’91 zijn al langer dan 3 perioden droog, zonder participatie in geen enkel volksvertegenwoordigend lichaam, dus met 0 DNA, DR of RR zetel. De DA’91 betekent wat voor enkele mensen, het heeft een zware boost gegeven aan de carrière van enkele Surinamers (in de NF-periode), maar ook deze partij heeft een symbolische waarde. Ze hebben geen antwoord op de zware mobilisatiekracht van de grote partijen die ook nieuwe aanwas onder de kiezers aanspreken, vooral de VHP en de Abop. Bij de VHP en de Abop zien we veel jonge mensen, we zien doorstroming en die ontwikkeling moeten we meer zien bij de NPS. De PL kan in de volgende verkiezing hetzelfde gaan meemaken als de SPA. Deze partijen met kader zijn goed voor het sociaal-activisme.
Onder de nieuwe partijen die zonder en zware campagne in de eerste verkiezing al kiezers aantrekken is de partij A20 met 4501 stemmen (1,6 % kiezers) landelijk. Deze partij staat onder leiding van de geestelijke leider Steven Reyme. De kritiek en de ethische basis van Reyme is helder en te begrijpen, maar het is duidelijk dat A20 geen politieke plannen had, dus concrete maatregelen die men wilde uitvoeren op de ministeries. De partij heeft geen ongelijk door te zeggen dat ‘dienend leiderschap’ noodzakelijk is. Het blijkt dat dit aan de basis heeft gestaan van alle welvarende samenlevingen, ook die van de niet-witte volken. Maar dat begin is een te smalle basis om uitsluitend daarop electorale steun te vragen. De kans is dan groot dat alleen de gemeentemensen op je stemmen. Bovendien met politici als Misiekaba en anderen in en rondom de NDP heeft het vertrouwen in geestelijke leiders in de politiek een deuk gehad. Dit is duidelijk geen tijd van bijvoorbeeld pater Jozef Weidman van de PSV. Maar de A20 was alleen qua aantal stemmen groter dan de SPA, DA’91 en Palu samen. Ook de Palu, een der oudere partijen, heeft niet eens een half procent van de kiezers kunnen halen. Het in de toko-toko staan zwaaien met vlaggen en nalaten om je erf een beurt te geven levert geen stemmen op. De Palu heeft zwaar schade geleden door ooit of weer met de NDP samen te werken en dat geldt ook voor de DOE. De DOE haalde 2375 stemmen landelijk en daarmee werd het dus afgetroefd door A20. De DOE en A20 appelleren vooral de christelijke kiezers die geloven in kerkelijke leiders. Waarschijnlijk is DOE een deel van de stemmen kwijt geraakt aan de A20. Beide zijn buiten het parlement. Samen hadden ze 6876 stemmen behaald en waren ze groter dan de BEP maar waarschijnlijk in de verkeerde districten (Paramaribo en Wanica) en zouden ze toch geen zetels halen, tenzij… de doelgroep aangetrokken zou worden door een bindeling van christelijke leiders. Opvallend is dat Strei niet eens boven de 1000 stemmen landelijk haalde. De les is dus dat sociaal-activisme niet hoeft te leiden tot een politieke carrière althans dat die switch niet per se hoeft te worden gemaakt: niet iedereen hoeft en moet namelijk aan de politiek mee (te) doen. De 6 partijen die zetels haalden in DNA (VHP, NDP, NPS, Abop, PL en BEP) behaalden samen 255.048 stemmen. De andere 11 partijen schraapten landelijk bij elkaar een magere 19.666. Dat is 8% van wat de 6 partijen met zetels binnenhaalden.
