De voorzitter van de VES, Winston Ramautarsing, geeft aan dat de financiƫle toekomst van ons land moeilijk is te programmeren, maar de overheid veel meer uitgeeft dan het verdient en daarmee de wisselkoers omhoog wordt gestuwd. De basisoorzaak ligt bij de financiƫn, waarbij gekeken moet worden naar de vraag hoe de uit de hand gelopen uitgaven met de achterblijvende inkomsten in evenwicht gebracht dienen te worden. De veel gehoorde stelling op straat is dat de koers wordt opgedreven door een kleine groep mensen. Zit er veel lucht in de koers?
Wanneer is koers
niet stabiel?
De wisselkoers is de verhoudig van de SRD tegenover de Amerikaanse dollar. Deze verhouding wordt bepaald door objectieve en
subjectieve factoren. Objectieve factoren zijn de hoeveelheden buitenlands geld
die we verdienen uit de export en aan de andere kant de hoeveelheid dollars die
we nodig hebben om goederen te importeren. Als deze import en export met elkaar
in evenwicht zijn, dan is de koers stabiel. De voorzitter van de VES legt
duidelijk uit wanneer de koers niet stabiel is. Dit ontstaat wanneer je
importen groter zijn dan wat je naar het buitenland exporteert. Op deze manier
ontstaat een tekort aan US dollars. Want voor goederen uit het buitenland moet in
US dollars betaald worden.
Ramautarsing gaat in de tweede versnelling en legt uit dat, wanneer de overheid meer SRDās in de samenleving pompt via monetaire financiering zonder dat er meer goederen worden geproduceerd, dan gaat de koers automatisch omhoog. Met de extra gecreĆ«erdeSRDās gaan de burgers en bedrijven meer goederen kopen en die zijn voor meer dan drie-kwart importgoederen, die in US dollars moeten worden betaald.
De verwachting
van burgers
Subjectieve factoren, dit is de verwachting van de burger over de ontwikkeling
van de koers. āBijvoorbeeld wanneer men zich afvraagt of men het verdiende
salaris moet omzetten in USD om het inkomen waardevast te houdenā, licht
Ramautarsing toe. Als men stabiliteit verwacht, heeft men doorgaans geen enkele
reden om naar valuta te zoeken. Ook omgekeerd, de bezitters van valuta hebben
geen enkele reden om hun US$ om te zetten in SRD wanneer zij geen stabiliteit
verwachten. Dit heet de valutamarkt. En op de valutamarkt bestaan er veel
vragers en aanbieders. Vele mensen hebben behoefte aan valuta, vaak kleine
bedragen voor huur of aflossing auto etc. Handelaren zoeken vaak juist grotere
bedragen om goederen te importeren.
Verstoring
Ramautarsing schetst deze markt als vrijwel perfect om de wisselkoers via vraag en aanbod tot stand te brengen. Hij noemt de Centrale Bank van Suriname die dit proces soms verstoort, omdat deze de dollars tegen een vaste achterhaalde wisselkoers aanbiedt aan bepaalde importeurs terwijl anderen daar niet voor in aanmerking komen. Op deze manier wordt vastgehouden aan een kunstmatig lage koers. Je hebt dus de koers die ontstaat door het mechanisme van vraag en aanbod, en daarnaast is een koers die kunstmatig door de politiek is bepaald. Ramautarsing zegt dat er daarom geen sprake is van een volledig vrije markt koers omdat de Centrale Bank vasthoudt aan een kunstmatige koers.
āHet is daarom nu niet te zeggen wat āde koersā is, want de koers is nu het gewogen gemiddelde van al de verschillende koersen. Op dit moment zou de gemiddelde koers ergens in het midden op 12 of 13 moeten zitten. Maar voor die koers kan je geen dollars kopen.ā
Koers daalt
nooit
Ramautarsing legt verder uit dat de verwachting van de burger is dat de koers verder
zal stijgen. Dit is gebaseerd op de ervaring dat de koers in het verleden nooit
is gedaald. āWanneer is ooit in de geschiedenis de koers gezakt?ā De VES-voorzitter
wijst er wel op dat pas als de concurrentiekracht in de toekomst verbetert en
er structureel meer wordt geexporteerd dan geimporteerd, de koers zou kunnen
dalen. Dit gebeurt pas als er gigantische veranderingen in de export
plaatsvinden, iets dat in de komende 5 jaren niet verwachtbaar is. De econoom
stelt dat de koersontwikkeling niets te maken heeft met een kleine groep mensen
die de koers omhoog zouden kunnen stuwen.
Cambiohouders
Ook de cambiohouders kunnen de koers niet structureel omhoog stuwen. De cambiohouders zijn de zondebok. Iemand moet de schuld krijgen, want het ligt nooit aan de overmatige miljardenbestedingen van de regering. Dat is de enige echte oorzaak dat de waarde van de SRD drastisch in waarde doet afnemen. Ramautarsing verwijst naar het ontslag van governor Gersie, toen hij werd gedwongen om monetair te financieren. Door hem te ontslaan, kon kon de overheid in 2019 ineens SRD650.000.000 bij de Centrale Cank pakken en in de gemeenschap pompen. āMaar hierdoor stijgt ook de vraag naar US dollars. En dat heeft niets met de cambioās te makenā, onderstreept Ramautarsing. Ook de verwachtte royalty inkomsten van de staat voor de komende 15 jaar zijn verpand bij de CBvS. Hierdoor kwam weer in totaal SRD 2.200.000.000 (2.2 miljard) in omloop. Dit nieuwe geld zonder productieverhoging zette ook extra druk op de dollarkoers. Ook de aankoop van de gebouwen van de overheid door de Centrale Bank voor 105.000.000 miljoen euro is ook extra gecreeerd. Ramautarsing noemt nog een paar voorbeelden, waarbij er extra geld in omloop is gekomen die de behoefte naar goederen uit het buitenland groter maken.
Cambioās zitten in een business van koop en verkoop en kunnen niets oppotten. Wanneer ze het geld zouden bewaren, zouden ze al gauw niets meer kunnen opkopen. Alleen oppotten zorgt ervoor dat je uit business bent en dan hou je op te bestaan. Ramautarsing wijst op het evenwicht tussen inkoop en verkoop. Cambioās leven van de marges. Op het moment dat ze de koers op zouden drijven hebben ze steeds meer SRDās nodig. āEn hoe zou men dat systeem in stand kunnen houden, want je moet de SRD wel ergens vandaan halenā, merkt Ramautarsing op. Alleen als de cambiohouders de dollars op de markt aanbieden, kunnen ze in business blijven, want anders kunnen ze de tent sluiten. En waarom blijven kopers bereid om tegen een steeds hogere koers te kopen. Ze kunnen nergens aan die dollars komen, want die hebben we te weinig.
Koers opdrijven is echter niet geheel onmogelijk. āZe kunnen het opdrijven, maar niet voor langer dan een dag of twee, want de business is gebaseerd op inkoop en verkoopā, aldus Ramautarsing
RB