Suriname maakte voor 2010 een forse economische groei door, maar in korte tijd is de stemming totaal omgeslagen. Sinds eind vorig jaar zit het land in de zwaarste recessie sinds de jaren tachtig, toen de huidige president Desi Bouterse er na een militaire coup ook de scepter zwaaide. De Surinaamse dollar daalt snel in waarde. In de winkels zijn de prijzen in korte tijd verdubbeld, omdat veel levensmiddelen worden geïmporteerd en in euro’s of dollars moeten worden afgerekend. Ook de prijs voor brandstof is gestegen. De crisis heeft grote gevolgen voor het hele land maar de allerarmste Surinamers zijn het hardst getroffen. Het is het gesprek van de dag. Haast iedereen heeft het de laatste tijd over armoede. Ik hoor politici er tijdens hun speeches ervoor pleiten om de plots ontstane armoede in Suriname in te dammen. Toch kon ik me er geen voorstelling van maken daar erover praten en erover horen anders is dan de confrontatie.
Ik was op weg ergens naar toe en zag plots een lange rij mensen. Ik vroeg aan een voorbijganger waarom die mensen in de rij stonden, notabene zo dicht op elkaar terwijl er continu wordt gewaarschuwd om minstens twee meter afstand te houden in verband met het coronavirus. De voorbijganger keek me aan op een manier alsof ze wilde zeggen, weet je dat niet, haalde haar schouders op en zei: “Ze staan in de rij voor een pakket. Voor 100 SRD kunnen mensen die zwaar door de crisis zijn getroffen hier een levensmiddelenpakket kopen.” Ik keek naar die lange rij mensen en toen weer naar die vrouw terwijl ik uitriep: “kopen, dat no kan, mensen staan alleen maar in zo’n lange rij als er gratis iets te halen valt. En ze bewaren notabene geen afstand en dat moet voor het coronavirus”. De vrouw haalde haar schouder op en antwoordde: “Tja deze arme mensen staan voor de keus honger of kans op besmetting en u ziet het, ze kiezen er duidelijk voor om hun honger te stillen. Ze lopen liever het risico om te worden besmet dan om honger te lijden.” Ik wilde me omkeren om verder te gaan, toen ik haar een harde tjoerie hoorde maken en direct er achteraan zeggen ‘en die idioten denken dat dit hulp is. Het zal wel weer een soort tekie njang zijn zoals bij dat project van buitenschoolse opvang. Een of meerdere personen zullen er wel weer flink aan verdienen. Deze mensen weten niet wat hulp bieden is, integendeel maken velen misbruik van de crisissituatie om hun eigen zak te vullen.’ Diep in gedachten vervolgde ik mijn weg. Het woord armoede had voor mij plots gestalte gekregen. Voor mij was het nu mensen die honger hebben en elkaar staan te verdringen onder allerlei weersomstandigheden, om aan eten te komen. Ik keek nogmaals naar de lange rij mensen en besefte plots heel helder dat het plaatje waar ik nu naar keek, slechts een heel klein deel was van het totale armoede pakket. Er moest meer zijn. Ik had er plots behoefte aan om te weten wat armoede met een mens kan doen.
Armoede kan vergaande gevolgen hebben voor iemand zijn leven. Het kan je kansen op een opleiding verkleinen en gevolgen hebben voor je woonsituatie en je gezondheid. Ook schaamte, sociaal isolement, stress, depressie kunnen een gevolg zijn van armoede. Bijvoorbeeld iemand die gestrest is, heeft minder denkkracht en neemt meer korte termijn besluiten en is meer bezig met zijn of haar primaire behoeften. Langdurige armoede ontneemt mensen het vermogen om hun situatie te verbeteren, want hoe langer het duurt hoe meer ze worden beperkt in hun denkvermogen. Mensen die zich voortdurend zorgen maken over het feit dat ze onvoldoende geld hebben, houden minder denkruimte over voor zaken die hen vooruit zouden kunnen helpen, zoals het leren van nieuwe vaardigheden, werk zoeken en goed plannen. Armoede maakt mensen minder alert, vergeetachtiger, ongeduldiger, impulsiever. Ook lichamelijke klachten kunnen de kop opsteken. Hoe langer een gezin in armoede leeft, hoe groter de kans op fysieke of psychische klachten, dus gezondheidsproblemen. Kinderen worden het zwaarst getroffen. Kinderen uit een arm gezin hebben weinig of geen activiteiten buiten de deur want dat kost allemaal geld. Ook de schoolactiviteiten die vragen om een eigen bijdrage, gaan aan hun neus voorbij. (bijv. schoolreis). Arme mensen gaan niet gauw naar een medisch specialist of tandarts omdat ze bang zijn voor de kosten die dat met zich meebrengt. Ook de verplichte eigen bijdrage in de ziektekosten en medicijnen die niet worden vergoed, zorgen ervoor dat ze minder snel medische hulp inroepen. Armoede kan er ook voor zorgen dat iemand in een maatschappelijk isolement geraakt. Door een beperkt budget nemen de mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten af. Een auto, telefoon, computer, internet zijn voor hen onbereikbaar. De mogelijkheid om ergens te komen of om contact te leggen of achter informatie aan te gaan, wordt een stuk lastiger. Ze wonen vaker met meerdere mensen in een klein huis (geen privacy) notabene in een wijk waar veel problemen spelen. Niet zozeer de armoede maar het gebrek aan sociaal kapitaal in een wijk heeft dan een slechte invloed op opgroeiende kinderen. Armoede en opvoedingsproblemen gaan vaak samen. Door de stress en spanning kan de band tussen ouder en kind onder grote druk komen te staan. Met het gevolg dat ouders minder aandacht voor hun kinderen hebben, kinderen thuis te weinig gestimuleerd worden en er te weinig momenten zijn van gezamenlijke ontspanning en plezier. Ook kunnen kinderen verdriet of woede voelen als hun ouders hen steeds dingen moeten ontzeggen omdat er geen geld voor is. Dit kan leiden tot criminele activiteiten als diefstal of verkoop van drugs. Sommige kinderen nemen vaak de zorgen van hun ouders over, daardoor gaan die zorgen nooit weg uit hun geest. Kortom leven in armoede betekent dat je te weinig financiële mogelijkheden hebt om de minimaal noodzakelijke goederen en voorzieningen te bekostigen. Langdurige armoede werkt door op alle levensgebieden. Dag in dag uit tegen zo’n uitzichtloze toekomst aankijken, maakt mensen kapot.
Deze regering heeft door zijn wanbeleid land en volk ondergedompeld in armoede. Daar zij zelf geen gebrek lijden, kunnen ze onmogelijk beseffen wat ze het volk hiermee hebben aangedaan. Erover horen praten, zelfs verwijten aan hun adres, brengt geen besef. Ze voelen het echt niet. Daarom hoop ik dat ze op de een of andere manier, geconfronteerd zullen worden met de gevolgen van die armoede want dan alleen zou het tot ze kunnen doordringen wat ze hebben aangericht.
“Poverty is not an accident. Just like slavery and apartheid, it is man-made and can be removed by the actions of human beings. (Nelson Mandela)”
Josta Vaseur
