Suriname is een prachtig land. De bloemen bloeien onverminderd, de bomen blijven vruchten dragen en de vogels vliegen fluitend verder, maar het land is (nog) niet gezegend met goede politieke leiders. Er is steeds chaos. De president is vergeetachtig en afwezig. Hij herhaalt een vergissing drie keer, omdat ouderdom nu eenmaal de neiging heeft om hetzelfde steeds te herhalen. De coalitie in DNA doet kruiperig wat het kabinet verlangt.
Bloeddrukken in Suriname zijn weer omhoog geschoten na de aanname van de nieuwe vreemde valutawet. Op een zaterdagochtend wordt men wakker met de ontdekking dat ‘een groep van zesentwintig’ in de kleine uren van de nacht stiekem een nieuwe wet heeft aangenomen die het verbiedt om nog cash transacties in vreemde valuta te doen. De wet rammelt aan alle kanten, volgens critici. De manier waarop het is aangenomen lijkt uit het dictatorhandboek te komen. Sommigen denken terug aan die slechte maandagochtend in 1980, toen men wakker werd en hoorde dat het politiebureau in Paramaribo in brand was geschoten. Een zelfde soort onrust en onzekerheid. Men is bang dat de valutapolitie willekeurig huizen kan binnenvallen op jacht naar vreemde valuta.
Bankiers, winkeliers, ondernemers, aannemers, verzekeraars, spaarders, zorgverleners, kortom iedereen die wat betekent, is boos. Ze accepteren niet dat ze voor een fait accompli zijn geplaatst en de wet gewoon moeten slikken (dit is de bekende modus operandi van het kabinet). Alleen een klein aantal mensen met goede connecties en een hoe-word-ik-snel-rijk-mentaliteit is blij, want dat profiteert van elke verandering. De kleine man van de straat is kennelijk ook blij, want die hoopt dat de onbetaalbare winkelprijzen omlaag zullen gaan. Maar de kleine man kan, net als na de verkiezingen van 2015, van een kale kermis thuiskomen.
Iedereen wil eigenlijk hetzelfde: een lage en stabiele koers. Maar er is ruzie over de juiste aanpak om dit te bereiken. Voor de president is het een erekwestie, want hij heeft steeds valse beweringen gedaan dat hij de koers omlaag zou brengen, terwijl die elke keer juist omhoog ging. Hij wil niet als leugenaar de verkiezingen ingaan. Opgejaagd om zijn eer te redden heeft hij nu de daad bij het woord gevoegd en de omstreden valutawet bekrachtigd. Critici vinden dat de president een gevaarlijk politiek spelletje speelt met de wisselkoers. Je kan de koers niet kunstmatig met ducttape ergens vastplakken. Een wisselkoers die geen vraag en aanbod weerspiegelt, zal snel losbreken. Deze noodreparatie is alleen bedoeld voor de verkiezingen. ‘Officieel’ is 8,5 SRD gelijk aan 1 US-dollar, maar in werkelijkheid is het 15 tegen 1 (misschien is het weer anders tegen de tijd dat u dit leest). Het is een grotesk verschil. Het probleem is de schaarste aan Amerikaanse dollars, en dat kan de nieuwe wet niet veranderen. De regering verdient niks en bij de centrale bank zijn alle US-dollars verdampt. De koers gaat pas echt omlaag als Amerikaanse dollars binnenstromen. Dat zal gebeuren als de olie voor de kust wordt opgepompt. Maar dat duurt nog jaren. Door de schaarste aan US-dollars zal de zwarte handel in Amerikaanse dollars groeien.
Om het heden te begrijpen, moeten we naar het verleden kijken. De NDP is kampioen in halveren en kwartieren van de Surinaamse munt. Dit is al de derde of vierde keer dat ze de munt ernstig heeft verzwakt. De wisselkoers wordt altijd vluchtig in paarse handen. De afgelopen maanden zijn de wisselkoers en de inflatie (de prijzen) verder omhoog geschoten. De trigger is de verduistering van een groot deel van de kasreserve van particuliere spaarders door de staat. De rammelende Surinaamse munt werd ineens een losgeslagen en levensgevaarlijke kermisattractie. Mensen zijn gaan rennen met hun SRD om die om te zetten in US-dollars. Prijzen in winkels schoten omhoog en iedereen werd een beetje gek.
De basis van de onrust over de nieuwe wet is wantrouwen. De oorzaak van het wantrouwen is de plundering van de portemonnee van de republiek in de afgelopen periode. Straffeloos springt men van schandaal naar schandaal, waarbij elk schandaal ongekend is en het vorige doet verbleken en vergeten. Een onbetrouwbare regering kan mensen niet dwingen om haar te vertrouwen. Het spreekwoord zegt immers: eens een dief altijd een dief. De nieuwe valutawet heeft angstvisioenen uitgelokt van lange rijen voor basisgoederen en nullen op de bankbiljetten.
De economie van Suriname is door verspilling verzwakt en uitgeput. Nu komt ook de last van Covid-19 (alias coronavirus) erbij. De kans bestaat dat Suriname straks aan de beademing en het infuus moet. Als de coronacrisis lang duurt, kan frustratie zich ophopen, omdat niemand op straat kan gaan om te protesteren. Als iedereen zich aan de regels houdt – belangrijk zijn sociale afstand en niet hoesten en niezen in iemands gezicht -, kan ‘de curve van besmettingen afvlakken’. Maar er zijn coronadebielen die hun gedrag niet aanpassen. Hopelijk haat Covid-19 de hete zon in Suriname en verdwijnt het snel weer. Want de zwakke gezondheidszorg zal een snelle verspreiding van het coronavirus niet aankunnen.
Enfin, de nieuwe valutawet heeft angst veroorzaakt en angst voor de toekomst is funest voor de productiviteit van mensen. Het begrotingstekort en de schuldenlast van Suriname zijn ongekend. Je kan niet zo een groot gebrek aan geld en zo een hoge schuldenlast hebben zonder te stelen van de toekomst. De toekomst wordt opgegeten door verpanding van rijkdommen en aflossen van schulden. De kinderen zullen weer langs onverlichte wegen, met diepe kuilen als valstrikken, langzaam en zigzaggend hun weg naar huis moeten zien te vinden. Hopelijk kan de toekomst van de kinderen nog worden gered.
D. Balraadjsing
