Henry R. Ori
De voorzitter van het OKB, een vooraanstaand jurist in Suriname twijfelt over het bestaan van de rechtstaat in Suriname. Deze uitspraak moeten we zeer ernstig nemen. De rechtsstaat is erop gebaseerd dat alle burgers voor de wet gelijk zijn en op gelijke behandeling (moeten) kunnen rekenen. Daar is een integere overheid voor nodig. En, dit is wat we juist missen in Suriname. Velen wijzen op ernstige tekortkomingen in ons bestuurlijk bestel en dit is nog erger geworden onder de Paarse regiem. Ik noem twee opmerkelijke zaken:
1.De overheidssector is ideaal voor partijpolitieke belangenbehartiging (politieke patronage), waar dan ook regelmatig gebruik van is gemaakt. Een andere schadelijke bijkomstigheid van de partijpolitieke invloed, namelijk de benoemingvan partijgenoten/sympathisanten in sleutelfuncties waarbij deskundigheid een secundaire vereiste is. Dit doet zich met name voor in toezichthoudende raden van stichtingen, staatsbedrijven en andere wezenlijke organisaties zoals de Centrale Bank, etc.
2.Bij politiek benoemde raden is het gevaar niet denkbeeldig, dat beleidsvorming, uitvoering en toezichtvanuit een partijpolitiek perspectief plaats vindt. Als daarbij gevoegd wordt de beperkte controle vanuit DNA (waarvan de meerderheid dezelfde politieke kleur heeft als de regering), dan wordt geenszins voldaan aan de beginselen van goed bestuur. Daarom is de eliminatie van partijpolitieke belangenbehartiging een conditio sine qua non voor het voeren van een gezond financieel-economisch beleid! Maar, beseffen we dit wel in voldoende mate?
Het is dan ook niet verwonderlijk dat het gevoerde partijpolitiek beleid van de afgelopen 40 jaren (vooral de afgelopen 9,5 jaren) vergaande gevolgen heeft gehad voor de overheidsfinanciën in het land. Om dit te maskeren zijn keer op keer begrotingen opgesteld die niet een reëel beeld gaven van de ernstige financiële situatie. Onrealistische begrotingen werden consequent opgesteld met electoraat impact in gedachten en omdat (de verschillende coalities in) DNA de begrotingen min of meer blindelings goedkeurden.
Daron Acemoglu (Hoogleraar economie aan het Massachusetts Institute of Technology) en James Robinson (politiek wetenschapper en econoom, Hoogleraar Harvard University) in hun boek ‘Why nations fail’ hebben op een interessante wijze beschreven wat er gebeurt in derdewereldlanden bij de overheid. Zeer herkenbaar verhaal als we naar onze eigen Suriname kijken. Het komt er volgens hen op neer dat in die landen waar een kleine elite ‘vrienden en familie’ zich de rijkdommen en de bedrijfsmiddelen van een land al dan niet via ‘legale diefstal’ toe-eigenen, de ontwikkeling van die landen danig wordt gestremd en een groot deel van de bevolking in armoede leeft. Dat patroon is vastgesteld in een groot deel van de geschiedenis van de mensheid en in een zeer groot aantal landen. Blijkbaar is de zucht naar onmetelijke rijkdom bij een kleine groep mensen dusdanig sterk dat zij voor niets terugdeinzen om hun hebzucht (‘greed’) te bevredigen. De door hen veroorzaakte armoede en misère onder een groot deel van de bevolking laat hen blijkbaar koud.
Suriname heeft vanuit het Ministerie van Binnenlandse zaken een breed gedragen integriteitsbewustwordingsprogramma nodig, want onze overheid is integer of niet! Je kan niet een beetje integer zijn als overheid! Het is hard nodig om politieke bestuurders en uitvoerende ambtenaren (ook van mijn favoriete politieke partij) bewust te maken van de gevaren waar ze aan blootgesteld zijn. Het is namelijk verleidelijk om op onoorbare wijze van macht en gezag te profiteren in ruil voor het verlenen van een tegenprestatie.
Het periodiek doorlichten van onze overheidsorganen en van de besluitvormingsprocedures is hierdoor een onmisbaar onderdeel van een nieuw te voeren integriteitsbeleid, evenals het aanbrengen van scheidingen tussen vergunningverlening en het toezicht op naleving van vergunningen, het invoeren van een roulatiesysteem voor ambtenaren op fraudegevoelige functies en het opstellen van richtlijnen voor het aannemen van cadeaus en attenties. Daarnaast is het essentieel dat zwaar wordt ingezet op het moreel kompas/kritisch denkvermogen van burgers en bedrijfsleven en hun verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de verbetering van de bestuurlijke integriteit en het vertrouwen.
Pas als zowel burgers als politici doordrongen zijn van de zeer schadelijke gevolgen van politieke patronage, kan er beleid komen waarin politieke patronage geminimaliseerd is. Hoewel daar al lang middelen en instrumenten voor bestaan, zijn die echter nooit door politici gebruikt. Dat betekent feitelijk dat politieke bestuurders bewust onwillig zijn om de overheidssector te saneren en daarmee de openbare financiën gezond te maken.
Het komende kabinet heeft een zware taak om aandacht te besteden aan voorgaande zaken. Ik ben de mening toegedaan dat bestrijding van overheidscorruptie, het gevolg van een-niet integere overheid kan mogelijk het best bestreden worden door het onder te brengen bij een niet-gouvernementele organisatie (NGO). Het onderwerp wordt zo onttrokken uit wat waarschijnlijk de top van de corruptie-pyramide is. Want je kan toch niet verwachten van de zittende regering dat ze hun eigen gerotzooi gaan opruimen en berechten? Deze NGO moet zo onafhankelijk mogelijk van de overheid te werk kunnen gaan, onder meer om tekortkomingen aan het licht te kunnen brengen zonder onderscheid des persoon. Tegelijkertijd moet er gewerkt worden aan de verbetering van de kwaliteit van het bestuur. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de kwaliteit van de mensen die besturen, de kwaliteit van de instituties (departementen, politie, rechtspraak, belastingheffing), de kwaliteit van de besluitvorming en de uitvoering van besluiten in publieke en private professionele en zakelijke organisaties, universiteiten, scholen, ziekenhuizen, kerken, enz.
Ik sluit af met een overdenking van Dwight D. Eisenhower (Speech, March 6, 1956 ):
“If a political party does not have its foundation in the determination to advance a cause that is right and that is moral, then it is not a political party; it is merely a conspiracy to seize power”
