Henry R. Ori
De verkiezingen in Suriname naderen en de eerste discussies over profielen van landgenoten voor de volks vertegenwoordigende organen (DNA, RR en DR) worden gevoerd. De VHP is weer zo flink geweest door zich kwetsbaar op te stellen en de voorlopige lijsten met namen door te geven. De andere politieke partijen zwijgen?
In de komende kabinetsperiode zullen we meer moeten letten op de integriteit van politici die zich aandienen. Dat geldt voor alle politieke partijen, maar ook in beleid zal het komend kabinet aandacht moeten schenken aan zaken als transparantie, deugdelijk bestuur en integriteit. Ik kom terug op zaken als transparantie en deugdelijk bestuur.
Integriteit is iemands persoonlijke- of karaktereigenschap. Die persoon houdt vast aan zijn algemene en professionele normen en waarden, ook als deze van buitenaf onder druk staan. De waarden en begrippen eerlijkheid, betrouwbaarheid, rechtschapenheid en oprechtheid worden normaliter aan een integer persoon gekoppeld. Diegene is dan integer in contacten met anderen of in zijn functie. Integriteit wordt dan ook gezien als een positieve eigenschap. Iemand die integer handelt is ook niet-omkoopbaar. Dezelfde principes van integriteit gelden ook voor het handelen van organisaties zoals de overheid. De integriteit van de overheid houdt in dat zij iedereen correct behandelt. Daarom leggen gezagsdragers en ambtenaren een eed af en gelden er gedragscodes. Dat is erop gericht dat de bestuurder/ambtenaar zijn functie adequaat en zorgvuldig uitoefent in het licht van zijn positie en verantwoordelijkheden. Een bewust integere houding van bestuurders en ambtenaren vormt een van de belangrijkste voorwaarden voor het vertrouwen van burgers in het openbaar bestuur.
Niet-integer gedrag kost de samenleving geld
Maar niet iedereen handelt (altijd) integer. Sinds politieke partijen bestaan in Suriname kennen we dit fenomeen. Maar, de Paarse coalitie heeft het de afgelopen 9,5 jaren ernstig te bont gemaakt. Suriname heeft erg last van deze ernstige corruptievirus. Dit geldt voor individuele burgers en ook voor de overheid. Zowel bestuurders als ambtenaren maken zich schuldig aan niet-integer gedrag. Bij niet-integer gedrag kan er sprake zijn van corruptie. Dat is de omkoping van functionarissen door geld, goederen of diensten om aldus voordeel te verkrijgen. Daarbij bedient het zich van middelen als fraude, steekpenningen, bedreiging, afpersing, het bevoordelen van familieleden en vrienden, enz. Corruptie is een belangrijke oorzaak van het gebrek aan vertrouwen in de overheid. Burgers geloven dan dat publieke functionarissen hoofdzakelijk op de behartiging van hun eigen belang uit zijn ten koste van het algemeen belang. Gemeenschapsmiddelen komen dan direct of indirect bij een beperkt aantal individuen terecht terwijl de spelregels van de democratie opzij worden gezet.
Wanneer er sprake is van ondeugdelijk bestuur (inclusief corruptie) bij de overheid en haar bestuurders, gaat het om grote bedragen. Ook in Suriname worden jaarlijks daardoor vele miljoenen SRD’s onttrokken aan de ontwikkeling van de gemeenschap. Een deel van het geld komt via vergunningen, opdrachten of andere beschikkingen met economische waarde terecht bij individuele politici, politieke partijen en projectuitvoerders.
Bijvoorbeeld door te hoog berekende en door de overheid betaalde prijzen. De opvatting is dat het aan de politicus te danken is dat het geld rolt. Een ‘kleine’ extra vergoeding voor zijn diensten zou dan ook gerechtvaardigd zijn. Er wordt daarbij uit het oog verloren dat ‘kleine betalingen’ de norm worden en daarmee juist grootschalig worden. Deze zelfde mentaliteit is er ook de oorzaak van dat belastinggeld vaak op grote schaal wordt verkwist. In ons land heeft dit inmiddels geleid tot een onbeheersbare financiële schuld waar we als belastingbetaler decennialang voor zullen moeten opdraaien.
Corruptie is zeer schadelijk voor ons land
Corruptie is uiterst schadelijk voor mens en maatschappij en niet alleen in financiële zin. U moet mij niet verleiden voorbeelden te geven. In Suriname is de schade enorm, vaak beseffen we dat niet. Ik noem er een paar:
• Het ondergraaft de maatschappelijke moraal, verkwanselt de belangen van de meerderheid van de bevolking en veroorzaakt apathie en cynisme bij de burgers.
• Het leidt tot verlies van vertrouwen in staatsinstituties omdat functionarissen van hoog tot laag hun eigenlijke werk niet meer doen omdat zij het te druk hebben met zelfverrijking.
• Het is een obstakel voor de vrije concurrentie en leidt tot hogere kosten voor ondernemers met negatieve gevolgen voor het investeringsklimaat: zakendoen wordt duurder i.p.v. goedkoper.
• De zakelijke besluitvorming door marktpartijen wordt verstoord en er wordt minder efficiënt gekocht of geïnvesteerd dan mogelijk zou zijn.
• Het schaadt de sociale en economische rechten van armen en zwakken en vergroot de armoede.
• Het vertraagt ontwikkeling op belangrijke beleidsterreinen als onderwijs en innovatie.
• Het ontkent wet en recht, de basis van een democratische rechtsstaat.
• Als zodanig ondermijnt het de rechtshandhaving, aldus de democratische rechtsstaat en bevordert het de georganiseerde misdaad.
De studie van corruptie gaat meestal moeizaam. Niet alleen komt dit door corrupte ambtenaren en politici die zich hiertegen en tegen anti-corruptiemaatregelen verzetten, maar ook omdat zowel de betaler als de ontvanger van smeergeld er baat bij hebben dat de één de ander betaalt voor iets wat anders onbereikbaar zou zijn. Bewijsvoering is dan ook vaak ondoenlijk terwijl betrapping zelden voorkomt: de bij omkoping betrokken partijen moeten beide voor strafvervolging vrezen en zullen alleen daarom al weinig geneigd zijn tot het geven van betrouwbare informatie.
Hoe komen we hier uit?
Lord Nolan heeft in Engeland het rapport ‘Seven Principles of Public Life’ opgesteld. Deze principes zijn: selflessness, integrity, objectivity, accountability, openness, honesty en leadership. Dit als een soort gedragscode voor politici. In ogen van Nolan moeten politici uitsluitend het algemeen belang dienen en ze mogen zich niet laten leiden door eigenbelang (selflessness) of de specifieke belangen van individuen of organisaties (integrity). Bij beslissingen over benoemingen, subsidies, contracten, enz. dienen ze objectief te zijn (objectivity) en dient kwaliteit (merit) de doorslag te geven. Verantwoordelijk zijn voor de beslissing en daarover verantwoording afleggen is wezenlijk (accountability), evenals openheid (openness) en de bereidheid het beleid te beargumenteren. Eerlijkheid (honesty) vereist onder andere de plicht alle privébelangen te melden en leiderschap (leadership) houdt in dat deze morele waarden worden uitgedragen en gesteund, ook door voorbeeldgedrag. De basis hiervoor zijn de eerbied voor de wet (rechtmatigheid) en toewijding en doelmatigheid. Een overheid die volgens de commissie Nolan aan deze kwaliteiten voldoet, is integer!
Wordt het geen tijd om een gedragscode in te voeren voor personen die zich aandienen als kandidaten voor de volksvertegenwoordigende organen bij de verkiezingen in Suriname? En , later voor de bestuurlijke functies?
