Hoe leiders tegenwoordig met waarden en normen en hun macht omgaan, horen en zien we dagelijks in alle toonaarden via het nieuws. In naam van leiderschap is er meer machtsvertoon. De leiders vergeten vaak dat over hun leiderschap achteraf beoordeeld zal worden aan de hand van doelen die bereikt zijn. In Suriname moet het volk allereerst leren om keuzes te maken op basis van waarden en normen. Ik denk dat het goed ontwikkelde deel van ons volk wel weet wat ze verwachten van een leider. Maar het ontbreekt ons aan een goede profielschets. Wij als volk moeten wel weten welke kwaliteiten en waarden een leider in zich moet hebben.
In de Europese landen zijn er literaire werken dat een vorstenspiegel of koningsspiegel wordt genoemd. Het gaat om werken waarin een vorst adviezen en richtlijnen krijgt waarmee hij als leider rekening moet houden en hoe hij maatschappelijk vooruitgang kan boeken. Een soort handleiding hoe hij zo idealistisch mogelijk kan functioneren in het belang van land en volk. Ook in India zijn er geschriften die richtlijnen geven hoe een koning zich moet gedragen om gedragen te worden door het volk. We kennen haast allemaal de Ramayana en Bhagwat Gita. Een ander boekwerk komt van Vidur Maharaj van de Mahabharata en heet Vidur Niti. In mijn vorig artikel “Leiders en leiderschap” heb ik al gesproken over Maharaj Chanakya van de 3de eeuw vóór Christus die India bracht naar de Gouden Eeuw.
De vroegste vorstenspiegel die bekend is in Europa is de Cyropedie van de Atheense aristocraat en krijgsman Xenophon. Dit werk vertelt een fictief verhaal over een “ideale opvoeding” voor een vorst als Cyrus. Een ander Oud-Noorse koningsspiegel draagt een letterlijke vertaling van de Latijnse term “ speculum regale” “koningsspiegel”. Deze moet gezien worden als een richtsnoer voor de opvoeding van Prins Magnus. De zoon Magnus stelt zijn vader de vraag wat diens plichten zijn en wat zijn gedrag moet zijn, want hij is zo hooggeëerd en verheven, dat allen voor hem moeten nijgen en buigen als voor God. De vader antwoordt hierop: “de reden hiervoor is dat de koning de goddelijke heerschappij vertegenwoordigt, want hij draagt Gods eigen naam en zit op de hoogste stoel des oordeels op aarde.
Daarom moet het als een eer aan God Zelf worden beschouwd wanneer iemand de koning eert en hem de verschuldigde gehoorzaamheid betoont”. Trouwens dit wordt nog nader toegelicht in het dialoog tussen vader en zoon. Het belangrijke hier is, dat een leider van een land moet beseffen welke grote verantwoordelijkheid op hem rust. Een verantwoordelijkheid waarvoor hij voor elke handeling rekenschap aan de Almachtige moet geven. In de woorden van David uit de Bijbel: “De Heer heerst in de hemel, maar een aards koninkrijk heeft Hij waarlijk aan de zonen der mensen gegeven”. Bij deze referenties gaat het bij mij om het gewicht van leiderschap en de normen en waarden die een leider in zich moet hebben om een land en zijn volk te leiden. Leiders die niet over een morele bagage beschikken, wiens spraakgebruik banaal en ongepast is, wiens handel en wandel geen voorbeeld voor de jongeren is, moeten niet als leider de kans krijgen om zo een hoge functie te bekleden.
De vraag die nu voor elke Surinamer ligt is, als de leiderschap van de laatste periode niet voldoet, welke type leiderschap dan wel? Hoe moeten de nieuwe leiders zijn voor wat betreft hun competenties en kwaliteiten. Kunnen we mensen opleiden in leiderschap, toegespitst op de eisen van de multiculturele en multireligieuze eisen van Suriname? Is onze bevolking niet te klein en te verdeeld?
De situatie die voor ons ligt is zeker niet hopeloos; het biedt ons zeker nog genoeg kansen. Een zelfde situatie wordt beschreven in de Bhagawat Gita, een onderdeel van de Mahabharata waar twee groepen neven lijnrecht tegenover elkaar staan in de oorlog. Een minnelijke schikking mislukt. De Bhagawat Gita beschrijft een dialoog tussen Shri Krishna en Arjuna. De lessen in de Gita zijn voor de mensheid. Er zijn drie begrippen uit de Gita die van eminent belang zijn en nader toegelicht moeten worden te weten: swadharma, swabhava en swakarma, woorden die niet meteen in het Nederlands vertaald kunnen worden.
Swadharma betekent de taak of plicht in het leven dat je op basis van je kwaliteiten moet uitvoeren. Zonder eigenbelang voor ogen. Swadharma betekent dat je op basis van je eigen geaardheid moet handelen in alle eerlijkheid. Swadharma is dat wat echt “bij jou” hoort. Iemand die handelt vanuit zijn swadharma put kracht en energie uit de goddelijke bron of zo u wilt, uit de kosmische bron. De taak die je dan op je neemt, zal makkelijker gaan. Swabhava betekent de eigen natuur of geaardheid. Behalve je levenstaak moet je ook weten wat “je eigen natuur” is. Twee personen kunnen op basis van hun swadharma bijvoorbeeld kiezen voor de verpleging, maar overeenkomstig hun eigen natuur, hun swabhava op verschillende manier vorm geven aan hun werk. Het derde begrip swakarma betekent het vinden van het werk dat “bij jou past”. Nu, als je ooit een leider in je leven wilt zijn, dan moeten deze drie begrippen geleerd en begrepen worden. In de eerste plaats ben je leider van je eigen leven. Het moment dat je getrouwd bent, ben je leider van een gezin.
Hoe gaan politici in Suriname om met deze drie begrippen. Weten ze echt wat bij hun hoort of zijn ze gelukzoekers. Je zou alvast kunnen stellen, dat iemand die niet eens zijn eigen leven in goede banen kan leiden nooit een leider van het land kan zijn. Leiderschap en ideaal zijn met elkaar verbonden. Een leider moet zijn ideaal helder in beeld hebben. Authenticiteit is de eerste vereiste voor leiderschap die coördineren met de drie begrippen eerder genoemd. Vervolgens is er een focuspunt. En dan volgt de handeling die een offer is voor het kosmische omdat die handeling wordt gedaan in het belang van een ieder. Als ik kijk naar de handel en wandel van onze huidige President zie ik de wijsheid gegeven door Shri Krishna nergens terug in zijn handelingen. Ook niet de wijsheid uit andere werken. Er lopen 2 strafzaken tegen onze President, één in Nederland en één in Suriname. Welke zijn de morele en ethische waarden die onze President in zijn vaandel draagt? Heeft hij wel een visie hoe hij dit land uit de modder kan halen; een situatie overigens waarin wij mede door zijn toedoen zijn beland? Welnu, leiderschap gaat niet eens zozeer over visie, kracht en macht om iets voor elkaar te krijgen, maar veel meer over het vestigen van een innerlijke kracht, over eerlijkheid, waardigheid, authenticiteit en het krijgen van vertrouwen en respect van het volk. Een goede leider doet aan zelfreflectie en is eerlijk tegenover zichzelf en het volk. Een goede leider is vader van een ieder in het land en niet van een groep. Goed leiderschap promoot zichzelf door de waarden en normen die de leider in zich draagt.
Sila Baldew
