De grootste uitdaging voor de regering en het parlement heeft momenteel te maken met de overheidsfinanciën. De Vereniging van Economisten in Suriname (VES) noemde dit onlangs nog een tijdbom onder de broze monetaire stabiliteit. Volgens de ontwerpbegroting van 2019 bedragen de ontvangsten, maar slechts SRD 6,5 miljard. Met geraamde uitgaven van SRD 15,3 miljard levert dat een onacceptabel niet te absorberen tekort van SRD 8,8 miljard. De VES heeft onlangs De Nationale Assemblee gevraagd om deze begroting fors terug te brengen, aangezien Suriname met dit onverantwoorde beleid direct na de verkiezing weer in een diepe economische crisis kan belanden. “Laten we leren van de recente geschiedenis en niet de gebeurtenissen van 2014-2016 te herhalen”, schrift de VES in haar recente Economistenblad.
Zorgelijk blijft echter de staatsschuld. In 2018 is de totale staatsschuld toegenomen tot rond de SRD 19 miljard. Het Bruto Binnenlands Product (BBP) is de totale marktwaarde van goederen en diensten, die binnen de grenzen van Suriname worden geproduceerd in een bepaalde periode, meestal een jaar.
De schuld/BBP-ratio is met toestemming van DNA toegenomen tot circa 88%. Dit betekent anders gezegd dat het staatschuld 88% behelst van de waarde van goederen en diensten die binnen de grenzen van Suriname worden geproduceerd.
Het beleid van de regering heeft Suriname volgens de VES, zoals zij verwacht had, niet uit de crisis gehaald maar deze alleen vooruitgeschoven. In plaats van de crisis op te lossen door de productie te faciliteren heeft de regering, met uw mandaat, de staatsschuld buitenproportioneel verhoogd. Indien het begrote tekort voor 2019 door DNA wordt toegestaan en door de regering ook wordt gerealiseerd, dan zal de staatsschuld van ruim SRD 19 miljard toenemen naar bijkans SRD 28 miljard, overeenkomend met bijna 130% van het BBP. Omgerekend komt dit neer om ruim SRD 50.000 aan staatschuld per bevolkingshoofd (per burger).
Voor een evenwichtige begroting dienen de uitgaven drastisch te worden verlaagd, met name de niet dringend noodzakelijke of onnodige uitgaven, inclusief subsidies, zullen (verder) moeten worden beperkt of uitgesteld. Daarnaast moeten de inkomsten structureel omhoog, met name door verbeterde wet- en regelgeving en drastische versterking van het totale belastingapparaat.
Aangezien de regering meent dat verder lenen verantwoord is, en aangenomen dat men in het (voor)verkiezingsperiode 2019-2020 geen drastische bezuinigingen of lastenverzwaring zal doorvoeren, zal deze schuld nog verder verhoogd worden. Dit zal, mede gezien het ontbreken van noemenswaardige incentives ter stimulering van de nationale particuliere productie, leiden tot een verdere verdieping van deze crisis of leiden tot een nieuwe crisis.
De VES deed het beroep op alle 51 DNA-leden om de begroting 2019 zodanig te amenderen dat het tekort wordt teruggebracht naar 3% van BBP, met hogere belasting- en niet-belasting-inkomsten en lagere uitgaven.
Kavish Ganesh
