Er is weer een bericht van actie door de Franse militairen tegenover Surinamers. Eigendommen van Surinamers zouden weer zijn vernietigd. Om welke eigendommen het gaat, wordt niet vermeld. De actie zou plaats hebben gehad op Surinaams grondgebied althans op de Marowijnerivier in de regio Mata Tabiki. Enkele maanden terug zou een soortgelijk incident zich hebben voorgedaan. Toen werd duidelijk gesteld dat het ging om eigendommen waarmee illegale en milieuvervuilende activiteiten zouden worden ontplooid. Het is jarenlang bekend hoe de Fransen omgaan met illegaliteit. Deze gaat geheid de fik in. In Suriname heerst nog de ātje potiā mentaliteit. In Suriname hebben wij leren leven met illegaliteit. Niets is illegaal als het door bepaalde mensen wordt gepleegd. De illegaliteit bestaat steeds minder naarmate wij meer richting de verkiezingen gaan. In Suriname zijn er een heleboel wetten die duidelijk aangeven wat mag en wat niet mag. Delen van de bevolking beweren niet te weten wat in de Surinaamse wetgeving staat. Ze distantiĆ«ren zich van deze wetten. Dat wordt toegestaan, want vaak gaat het om delen van de bevolking die burgerlijke ongehoorzaamheid en gewelddadig verzet niet schuwen. Dit deel van de bevolking houdt zich niet aan de Surinaamse wetgeving, ze stellen zich boven de wet. In Suriname komt het nooit tot een veroordeling van deze personen, maar in het buitenland worden ze wel bij verstek gevonnist. Een laatste voorbeeld is het geval āBordoā. Deze figuur heeft zich herhaaldelijk misdragen in het openbaar en laat in clips zien over middelen te beschikken die hij niet kan verklaren. Hij laat zien zonder een vergunning een wapen in zijn bezit te hebben. In Suriname is er niks aan de hand, in Frankrijk is de man al veroordeeld. In Suriname worden deze figuren die boven de wet functioneren als celebraties behandeld, ze worden gerekruteerd door politieke partijen. Een deel van de burgerij neemt afstand van de Surinaamse wetgeving, maar nu zien we dat ook de politie althans de Surinaamse Politiebond in dezelfde richting gaat. Wij hebben enkele dagen terug hier aangegeven dat zulks onmogelijk en ondenkbaar is in een beschaafd land. We schrijven al een hele tijd dat de getto en de illegaliteit diep is geĆÆnfiltreerd in ook het Surinaamse politieapparaat en nu ook in de politiebond. In Suriname is het dus mogelijk dat een politiebond politiemannen ontmoedigt om een heldere en duidelijke wet niet te controleren op naleving. Zo zien we dat de ārule of lawā zwaar is gehavend door een cultuur in het bestuur, waardoor veel burgers nu hun kans nemen. Welnu, wanneer we een kans nemen in of nabij Frans grondgebied, dan moeten we beseffen dat deze mensen al eeuwenlang geen grappen maken met illegaliteit. De verkiezingen naderen dus de regering zal zogenaamd het opnemen voor iedereen die kan stemmen. De vorige keer heeft de Surinaamse regering nagelaten om duidelijk met een statement te komen. De Franse militairen waren niet buiten hun boekje gegaan. We kunnen de Fransen niet dwingen om structureel door de vingers te kijken en illegaliteit toe te staan. Kan Suriname de Fransen vragen om eigendommen die in het kader van illegaliteit worden aangetroffen worden vernietigd? Het antwoord is neen, omdat we daarmee de Fransen zouden vragen om hun wetgeving te negeren en ook mee te doen aan wanbestuur. Er is een wezenlijk verschil tussen de EU, waarmee Frans Guyana iets te maken heeft en Suriname. Ons land is vergeleken met Frankrijk min of meer een bananenrepubliek, met een heel lage kwaliteit van de personen die de besluiten nemen. De kwaliteit van de dames en heren in de uitvoerende en wetgevende macht is heel laag en we moeten dat onze buren niet aandoen. In Suriname is de cultuur dat bepaalde burgers zich niet houden aan de wet, zie maar wat in het binnenland gebeurt, zie maar wat op de Centrale Bank gebeurt en zie maar wat zich afspeelt aan de grens tussen Suriname en Frans Guyana. De scholing is in het westen van het land heel laag. Er lopen veel analfabeten rond in Marowijne en de oorzaak daarvan is de burgeroorlog die in de jaren ā80 heeft gewoed in dit district. Er lopen veel volwassenen rond die getraumatiseerd zijn. Deze volwassenen dragen hun traumaās en hun afkeer tegen wet en recht over op de jongeren en de kinderen. In Suriname heeft de laatste minister op Juspol in de Nieuw Front-periode aangekondigd om met de wet in de hand op te zullen treden tegen de vernietiging en de illegaliteit in het binnenland. Er werd ruim van tevoren gewaarschuwd en op den duur ging ook deze minister over tot vernietiging van middelen waarmee de illegaliteit in stand werd gehouden en het land werd vervuild. Deze op de wet gebaseerde acties maakten deze minister en zijn partij impopulair; het was het tegenovergestelde van de āneks no foutā mentaliteit. Nog steeds worden op de staatsradio burgers indirect aangemoedigd om door te gaan om een ālibiā te zoeken. De VHP heeft de moed opgebracht om met de binnenlandbewoners te praten met de vervuiling die wordt veroorzaakt door kwik, het heeft politieke moed nodig om hierover in het binnenland te praten. De regeringspartij laat dit wel na en wijst alleen de vinger naar de Juspol-minister die tegen illegaliteit heeft willen optreden.
We hebben dit beeld van Suriname geschetst om te benadrukken dat Suriname niet moet verwachten dat de Fransen hun manier van handelen zullen veranderen. Er is in verband met het recentelijk goedgekeurde grensverdrag, vooral door de Abop, geprotesteerd. Men heeft het forum gebruikt om te protesteren namens de districtsgenoten die in de illegale sfeer aan de grens een inkomen verwerven. Het is een wildwest aan de grens wanneer mensen met de boten aankomen. Surinaamse jongeren schromen niet om passagiers aan te raken, te trekken en hun bagage hardhandig uit hun handen te nemen. Taximangs bevechten elkaar zoals te zien in de fauna. De politici die opkomen als beschermheren moeten de moed opbrengen om eindelijk te beginnen aan de opvoeding in de gebieden waar ze hun stemmen halen. Ook in Suriname moet een einde komen aan de illegaliteit. Conform de Wet Economische Delicten moeten eigendommen waarmee de economische delicten worden ondergaan, ook worden vernietigd. En deze politici moeten alternatieve inkomstenbronnen die er in ruime mate aanwezig zijn, aanmoedigen. De VHP geeft in het binnenland het goede voorbeeld, tot grote ontevredenheid van de regeringspartij en andere partijen die belang hebben bij de chaos.