Daags terug is door een consultancybedrijf in opdracht van het ministerie van Financiën (de regering) een studie naar de functionering van de EBS gedaan. In concreto zijn de daadwerkelijke ‘kosten’ (productiekosten) berekend van elektriciteit, zijn besparingsmogelijkheden geïdentificeerd en is een poging gewaagd om een strategie te ontwikkelen om de kosten van EBS, aangeduid als de ‘power sector’, te besparen. De consultants zijn tot de conclusie gekomen dat iets meer dan SRD 1.3 miljard per jaar, op basis van de gegevens van 2016, wordt besteed aan de productie van elektriciteit. Dat komt neer op een prijs van stroom van SRD 0,93 per kilowattuur. Geconcludeerd wordt in het rapport dat 2016 echter geen gewoon jaar was en dat de kosten in 2017 kunnen blijken hoger te hebben gelegen. Interessant is dat de consultants tot de conclusie zijn gekomen dat in de energiesector (lees: bij EBS) SRD 310 miljoen bespaard kan worden per jaar. Deze besparingen kunnen worden bereikt door besparingen door te voeren via 6 maatregelen. Ten eerste wordt aanbevolen een nieuwe overeenkomst op het gebied van waterkracht (lees: de stuwdam), waarbij betalingen gebaseerd zijn op kosten die leveranciers maken. Aanbevolen wordt een heronderhandeling inzake de ‘power purchase agreement’ (koopovereenkomst) van de Suriname Power Company Suriname (van Staatsolie) en wel op basis van de energie die wordt geleverd. Verder wordt aanbevolen om de olieprijzen te baseren op internationaal gepubliceerde tarieven. Deze heronderhandelingen kunnen samen op jaarbasis meer dan SRD 300 miljoen besparen. De consultants adviseren in het kader van de bezuinigingen verder dat de bezittingen van EBS efficiënter worden gebruikt. Opvallend is dat ook wordt aanbevolen om het personeel voor een deel af te vloeien bij de EBS. In het kader van de besparingen wordt verder geadviseerd om de transmissieverliezen te reduceren. Opvallend is ook dat het advies wordt gegeven om EBS volledig te betalen voor de diensten die het bedrijf verleent voor de straatverlichting en dat daarvoor een budget wordt gealloceerd. Ook wordt geadviseerd dat de EBS betaald wordt voor de elektriciteit die het levert aan sociale instituten en aan de overheid. De adviseurs benadrukken in hun rapport dat de kostenbesparingen de overheidssubsidie, die ca SRD 376 miljoen op jaarbasis is, niet overbodig zouden maken. Als besparingen niet worden doorgevoerd en inkomsten niet worden verhoogd, zal de subsidie van de overheid naar EBS noodzakelijkerwijs toenemen, aangezien de vraag naar energie waarschijnlijk in de komende periode zal blijven toenemen. Opvallend is de conclusie in het rapport dat de kosten van elektriciteit in Suriname erg laag zijn in vergelijking met de prijzen in de andere landen in de regio. Om het gewenste niveau van de elektriciteitsprijzen te bereiken, moet de elektriciteitsprijs steeds met 10-15% voor de komende 5 jaren worden verhoogd. Aanbevolen worden om de prijs van stroom op basis van internationale standaarden af te stemmen op het niveau van de inkomens in Suriname. Tegelijkertijd met prijsverhogingen wordt aanbevolen om de energiesector te verbeteren. Het rapport concludeert dat er enkele losse onderdelen van hervormingen al gepland zijn, maar dat er geen mechanisme in place is om deze hervormingen te implementeren, doelen te stellen en vorderingen te meten. Als de regering de adviezen van de consultants opvolgt, dan dienen de kosten van elektriciteit na een lichte stijging vanaf 2019 te dalen naar een niveau van onder de SRD 0,90 (ca SRD 0,87) per kilowattuur in 2021. Met name zal die daling moeten liggen aan massaontslagen en herzieningen van nadelige overeenkomsten die een effect hebben op de EBS. Maar ook zal de daling liggen aan de opsplitsing van de EBS in een productiebedrijf en een distributiebedrijf conform de Elektriciteitswet. De adviseurs voorspellen dat de loonlasten van de EBS met 15% zullen afnemen als de splitsing plaatsvindt. De vermindering van de productiekosten kan hoger zijn als de splitsing plaatsvindt en zouden de stroomkosten uiteindelijk in 2024 kunnen komen te liggen op een nog lager niveau: SRD 0,85 per kilowattuur. De opbrengsten per kilowattuur die volgens het rapport nu rond de SRD 0,54 per kilowattuur liggen, zullen uiteindelijk door verhoging van de stroomtarieven en verhoogde efficiëntie van het netwerk (voorkomen van verlies en verspilling) uiteindelijk in 2022 een niveau bereiken, waardoor op winst wordt gedraaid en de opbrengsten per kilowattuur op de SRD 0,90 per kilowattuur liggen. Opvallend is dat de adviseurs met het rapport anticiperen op het binnenhalen van een andere opdracht voor een bedrag dat onbekend is. Er moet namelijk een mechanisme (autoriteit en implementatie-unit hervormingen) worden ingesteld om de hervormingen te implementeren etc. Deze autoriteit en de unit moeten uiteraard technische assistentie krijgen vanaf 2018 de hele periode tot 2024. Dit geldt ook voor de EBS. Opvallend is dat op het hoogste managementniveau van EBS wordt geconstateerd dat een ‘change manager’ ook nodig is. Op het hoogste niveau is er volgens de adviseurs een gebrek aan de mindshift die gemaakt moet worden. In het oog springt ook de conclusie dat EBS de weg kwijt is en niet weet waar ze naar toe gaat. In de aanbevelingen die door de consultants op afstand worden gedaan, zijn opvallend mooie rechte maar drastisch stijgende lijnen van de verhoging van stroomprijzen. Het heeft iets weg van de lijnen die op de Afrikaanse kaart zijn getrokken met een liniaal door mensen die niet op het continent hebben geleefd.
