Doctor Jules Sedney: “…….Van de drie grote bevolkingsgroepen in Suriname hebben de creolen (Afro-Surinamers) als eersten politieke macht verworven. De Hindoestanen en Javanen hadden heel lang in een achterstandssituatie geleefd, zowel op het gebied van onderwijs als in de politiek en in maatschappelijk opzicht. Het districtsonderwijs was duidelijk achtergesteld bij het stadsonderwijs in Paramaribo. Het Meer Uitgebreid Lager Onderwijs (MULO) ontbrak tot ver in de jaren vijftig in de districten. De opgebouwde intellectuele voorsprong van de stadscreolen werd omgezet in economische en politieke macht. Dat gebeurde onder meer via het kiesstelsel. Macht heeft nu eenmaal de neiging zichzelf te bevestigen en te versterken.
Het kiesstelsel uit 1948 was de creolen op het lijf geschreven en vooral op maat van de NPS geschreven. Zolang deze partij de grote creoolse eenheidspartij bleef, was er voor anderen geen kans op macht. De NPS had dan ook geen reden om aan wijziging van het kiesstelsel te denken of initiatieven in die richting te steunen. Voor 1963 zijn er vaker voorstellen gedaan tot vervanging van het personenmeerderheidsstelsel door het evenredigheidsstelsel, maar steeds stuitten de initiatieven op de onwil van de NPS….”. Sedney blz. 40 van zijn boek.
Drs. Wim Bakker, huisarts (NPS): “….. In 1987 is het kiesstelsel gewijzigd en de regionale evenredige vertegenwoordiging ingevoerd. Het huidige kiesstelsel voor districts- en ressortraden staat lokale ontwikkeling in de weg. Het verdeelt de schaarse sleutelfiguren en activisten op lokaal niveau in ”insiders” en “outsiders” vanwege het “winner takes all “ principe. Samenwerkingsverbanden op lokaal niveau kunnen niet tot ontwikkeling komen…”; Bakker blz.65 van zijn boek.
Doctor Hans Breeveld (politicoloog): “…Politici hebben de Surinamers een slechte mentaliteit geleerd om afhankelijk te blijven. Het patronagesysteem houdt de Surinamer achter. Deze regering en voorgaande regeringen, hebben de Surinamer onvoldoende zelfrespect en menswaardigheid geleerd. Ze zijn afhankelijk gemaakt. Men wordt zodanig afhankelijk van de bureaucratie dat er moet worden gebedeld bij een politicus. Er is gewoon een afhankelijkheidssysteem gecreëerd in het land. Er is ook een vorm van angst dat leeft bij de samenleving als gevolg waarvan men niet durft om bijvoorbeeld protest te leveren op het regeringsbeleid. Wij zijn in Suriname doorgegaan met een grote vorm van patronage en charismatisch leiderschap. Het zijn deze negatieve elementen, die maken dat de democratie niet goed functioneert. Mensen moeten de ogen open doen…….”; Breeveld in DBS, editie 31-3-2017.
Ons politiek-bestuurlijk en economisch systeem is vanaf de staatkundige onafhankelijkheid in 1975 vastgelopen. Grove staatscorruptie, buitensporige staatsgraaierij, roof van staatsdomeingronden van politieke leiders, hun partijbestuursorganen en partijloyalisten (importeurs-ondernemers, consultants) en politieke overloperij (verraad) hebben het vertrouwen van de burgers in de politiek, in politici en politieke partijen geschonden. Ons systeem staat onder druk en is in verval geraakt. Het is in verval geraakt omdat onze politieke elite niet meer weet voor welke beginselen wij staan of geacht worden te staan. Onze politici en politieke partijen zitten opgesloten in elk zijn streven naar “eigen” doelen van machtsverwerving en machtsbehoud met alle ten dienste staande middelen o.a. : politiek opportunisme, etnische politiekvoering, etnische verdeeldheid, verdeel- en heerspolitiek, hokjespolitiek, staatsvleespotten oftewel wip wap of warung politiek en politieke overloperij. Nationale eenheid, nationale doelen, nationale opbouw en natievorming zijn niet hun idealen en niet in hun partij vaandel te vinden.
De militaire coup van 1980 heeft het parlementaire stelsel (in ons land vanaf 1950 in ontwikkeling gebracht) dat in 1975 (Grondwet) was bestendigd, omvergeworpen en tot 1987 hadden wij een militair bewind. In 1987 is het huidige “hybride politieke stelsel” middels en nieuwe Grondwet en het kiesstelsel ingevoerd. Tot en met heden heeft er nooit een evaluatie door deskundigen plaatsgevonden over beide stelsels. Een stelsel dat “democratische dictatuur” heeft gevestigd met 1000 volksvertegenwoordigers (DNA-DR-RR leden) met super vorstelijke maandelijkse staatssalarissen (vaak twee en drie), super high tech staatspensioenen van 100 % (twee, drie staatspensioenen per maand), zich geroepen voelen om verlengstukken van coalitieregeringen te zijn en als het nodig is over te lopen naar de coalitie van de staatsvleespotten.
Hardeo Ramadhin: “…RR en DR leden kosten de staat (de belastingbetaler) in totaal bijkans SRD. 51 miljoen in een zittingstermijn ( 5 jaar)…” ; DBS, editie 2 november 2015. Een zeer overbodige luxe voor een land met nog geen 600.000 inwoners. De stad Utrecht, Nederland heeft bijkans 340.000 inwoners en het bestuur van deze stad is slechts in handen van een burgemeester en zijn wethouders.
Politieke partijen en politici hebben samen met hun partijbestuursorganen en partijloyalisten van dit land een graaiton gemaakt met als hoofddoel: onbeperkt levenslang profiteren van de staatskas en staatsmiddelen. Onbeperkte roof van staatsdomeingronden is een goed voorbeeld. Geen enkele regering heeft vanaf 1975 de durf en moed kunnen opbrengen om een Wet Ruimtelijke Ordening en Bestemmingsplan goed te doen keuren en krachtig te doen handhaven. De Nederlandse politicus Frits Bolkestein, Fractieleider VVD en Europees Commissaris (EU) heeft ooit gezegd: “Suriname is een rovershol..”
Een hybride politieke stelsel zonder ministeriele verantwoordelijkheid, zonder Wet op verplichte Openbaarheid van Bestuur, zeer zwakke overheidsinstituten zoals de CLAD Rekenkamer, Rechterlijke Macht, Openbaar Ministerie. Een stelsel waarbij te veel staatsmacht bij het ambt van president is geconcentreerd. De president is Staatshoofd, Regeringsleider, Voorzitter Staatsraad, Voorzitter Veiligheidsraad en tevens politiek leider en voorzitter van de grootste politieke partij des lands. Een stelsel dat door drie regeringen Venetiaan-Sardjoe (NPS-VHP) in stand is gehouden!
Bijbel, Jer.5, 23: “…maar dit volk is afvallig en weerspannig van hart, zij zijn afgevallen en heengegaan…”
Een sterk land wordt opgebouwd op sterke overheidsinstituten, bemenst met integere bekwame kundige mensen en sterke, rechtvaardige, werkbare wetten die krachtig gehandhaafd worden. Dit maakt de huidige financiële crisis ons meer dan ooit duidelijk. Vanwege multi-etnische reden, multiculturele, multireligieuze reden, onze plurale samenleving, traditionele etnische structuren, etnische polarisatie, opportunistische politiek voering van onze politieke leiders, zwakten in het overheidsapparaat en politieke partijen die als een roversbende zijn georganiseerd en een staatsgraai modus operandi hebben aangeleerd, zal de vorming van een sterke democratische rechtstaat middels een rechtvaardige Grondwet en Kiesstelsel gerealiseerd moeten worden. Incidentele wijzigingen zijn uit en den boze en zal de verdeeldheid en ontevredenheid in de samenleving nog meer vergroten. Een integrale en fundamentele wijziging, verbetering van onze staats-bestuurlijk bestel is meer dan noodzakelijk en zeer dringend gewenst. Het houden van een referendum om dit door de totale bevolking te doen goedkeuren zal rechtvaardig, redelijk en billijk zijn.
Vanwege parlementair-historische redenen past een parlementair stelsel volgens het Westminster model het best in ons land. Het heeft veel meer voordelen. Het staatshoofd, symbool van de natie, moet losgekoppeld worden van het ambt van regeringsleider en partijleider. Het staatshoofd moet met respect worden bejegend als zijnde de hoeder van de natie en beschermer van alle landgenoten: “Vader des Vaderlands.” Ook het ambt van district commissaris (burgervader) moet aan deze eisen voldoen. Het allerbelangrijkste voordeel van het parlementair stelsel is dat het volk via haar degelijke, kundige, integere, eerlijke en eerbare volksvertegenwoordigers elke regeringsleider, elke regering en corrupte ministers op elk moment naar huis mag en kan sturen middels een motie van wantrouwen. Dan pas kan men zeggen: “…het parlement (de volkswil) is hoogste orgaan van de staat Suriname….”
“Great Brittain”, Engeland heeft geen Grondwet. Maar democratie, rechtstaat, rule of law is diep in het hart van elke “Brittain” gegrift. Twee wereldoorlogen en het Duitse Hitler-Nazi tijd heeft het Britse volk wakker gemaakt en bittere, onvergetelijke lessen doen leren. Francis Fukuyama e en Amerikaanse politieke filosoof van Japanse afkomst heeft een paar wereldbekende boeken en publicaties hierover gedaan: “…de liberale democratie, de democratische rechtstaat is de verkieslijkste vorm van regering. De democratische rechtstaat heeft op alle plaatsen inde wereld, in alle culturen, rivalen weten te overwinnen. Of het nu gaat om de erfelijke monarchie, het fascisme of het communisme, de democratische rechtstaat heeft geen serieuze uitdagers meer. De democratische rechtstaat is het einde van de ideologische evolutie van de mensheid. Wij leven daarom aan het “einde van de geschiedenis …”; aldus Fukuyama.
Leendert Doerga
