Directeur Sidoel schaamt zich voor niet spreken Javaanse taal

Directeur Sidoel van Cultuur schaamt zich.1
Directeur Sidoel van Cultuur schaamt zich. 2Dagblad Suriname heeft directeur Stanley Sidoel van Cultuur en het hoofd van de afdeling Cultuurstudies Hillary de Bruin afzonderlijk gesproken over de herdenking van 126 jaar Javaanse immigratie op 9 augustus. Javanen herdenken de immigratie in relatie met de rest van de samenleving met respect aan de voorouders en behoud van de eigen cultuur. De nadruk werd gelegd op taal. Taal is onontbeerlijk voor de mens. Het helpt gedachten te ordenen en communiceren. Taal kan verdeeldheid brengen, maar ook verbroedering, vriendschap, verdraagzaamheid en goede wil. Het onderwerp taal bracht de heer Sidoel enigszins van zijn stuk. Zonder daarnaar gevraagd te zijn bekende hij: “Ik schaam me, ik spreek haast geen Javaans. Mijn kinderen nog minder.” Sidoel is oud-voorzitter van de Vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI). Hij zegt het toe te juichen dat de VHJI aandacht besteedt aan taal. Er staat een Javaans taalcongres op het programma rond de herdenking van 126 jaar Javaanse immigratie. “Taal is de sleutel tot de cultuur.” Sidoel heeft de ambitie om te schrijven. Van huis uit is hij journalist. In de jaren 1980 stond hij bekend als de eerste journalist van Javaanse afkomst bij de schrijvende pers. Suriname kent niet veel geschreven Javaanse literatuur, de orale literatuur is des te rijker. De orale literatuur leeft trouwens bij alle bevolkingsgroepen.
De orale cultuur heeft toekomst
De orale cultuur zal volgens De Bruin bij alle bevolkingsgroepen nog lang blijven bestaan. Want door te praten, te vertellen kan de mens zich makkelijk uiten en creatief bezig zijn. De toneelspeler, de cabaretspeler, de verteller is vrijer en staat open voor prikkels van buiten. Het optreden wordt samen gedaan. De schrijver daarentegen zit alleen achter een bureau. Om te schrijven moet je getraind zijn in de Nederlandse, Javaanse of andere taal. Niet vergeten moet worden, dat de grammatica van de Javaanse taal niet eenvoudig is.
De Javaanse taal staat onder druk
Directeur Sidoel weet dat de Javaanse taal in Suriname onder druk staat. “De immigrantentalen en Inheemse talen staan onder druk. Binnen het Javaanse milieu overheerst de Nederlandse taal. De jongeren vooral verstaan zich schijnbaar meer in het Nederlands dan in het Javaans met elkaar.” Mevrouw De Bruin weet, dat het Nederlands meer en meer de thuistaal aan het worden is bij de Javanen. “Onderzoek zal moeten staven of de Javaanse taal meer dan de Hindoestaanse taal verdrongen wordt door de Nederlandse taal. Volgens de deskundige zijn er veel meer Hindoestaanse dan Javaanse landgenoten. Het zou kunnen, dat wij daarom verhoudingsgewijs meer Hindoestaans dan Javaans te horen krijgen. Maar het is ook een opvatting hoe je denkt over cultuur.”
De emoties zijn ingekaderd
Mevrouw De Bruin ging in op de literaire productie van schrijvers van Javaanse afkomst. Zij bekijkt de literaire productie van deze bevolkingsgroep onder andere vanuit de emotionele kant. Hoewel het gevoelsleven van de Javaan wetenschappelijk nog onderzocht moet worden, heeft zij inzicht in de materie. “Wat wij algemeen oppervlakkig weten, is dat binnen bepaalde culturen, in de opvoeding geleerd wordt, hoe met emoties om te gaan. De gewoontes worden in de opvoeding aangegeven en gekaderd in wat met emoties gedaan mag worden en wat niet. Voor iemand die zo is opgevoed, kan het moeilijk zijn om emoties te uiten laat staan te schrijven. Al in gezinsverband, de eigen vertrouwde omgeving, moet opgepast worden met het uiten van emoties. Hoe moet het dan niet zijn in de omgang met de buitenwereld.”
Cabaret
Clowns zijn populair vanwege hun expressievermogen bovendien zijn Javanen goede moppentappers. Op het toneel en cabaret staan mannen. Binnen Aziatische culturen mogen vrouwen geen grove rollen spelen. Daarom zie je, in Javaans toneel en cabaret, mannen die in vrouwenkleding gestoken zijn. Cabaret leeft als middel van expressie op binnen de samenleving. Vroeger werd op het toneel hoog Javaans gesproken. Tegenwoordig wordt eenvoudig Javaans gebezigd. Cabaret wordt gebracht in een voor iedere burger verstaanbare mengelmoes van talen: Javaans, Sranan, Engels, Spaans en Portugees. Het is volkstoneel. De Javaan gooit met cabaret de deuren van zijn cultuur open voor de andere bevolkingsgroepen. De Javanen stellen zich open voor andere culturen. Zij willen hun cultuur met alle landgenoten delen. En dat kan niet als zij hun boodschap alleen in de Javaanse taal brengen.
Sidoel ziet in cabaret, de aard van de Javaan. De Javaan staat open voor andere culturen. “Broederschap, harmonie , goed met elkaar omgaan, verdraagzaamheid, elkaar accepteren, geven en nemen zijn belangrijke Javaanse waarden. Javaanse cabaret gebracht in een mengelmoes van talen is verstaanbaar voor alle Surinamers. Hiermee zetten zij de deur open voor niet-Javanen om toe te treden tot de Javaanse cultuur zodat wij niet langer in hokjes hoeven te leven.”
Dag van de Inheemsen
Bij de inheemsen, die op 9 augustus de Dag van de Inheemsen herdenken, is de orale cultuur nog sterker. De Javanen vormen een vrijwel homogene bevolkingsgroep. De Inheemsen behoren tot meerdere stammen elkeen met eigen taal en cultuur. In Suriname worden er 21 talen gesproken. Er worden geen lessen in inheemse talen gegeven. De verscheidenheid aan taal is meer dan de optelsom van de bevolkingsgroepen hier te lande. Suriname hanteert meerdere talen, maar spreekt elkaars talen niet. Daarin zit de integratiearmoede van het land. Het spreken van alle Surinaamse talen door de bevolking zal niet zo zeer bijdragen aan het elkaar verstaan, want dat doen we al, maar meer nog, toegang geven tot cultuur, filosofie, waarden, normen, archetypen en symbolen. Het zal meer psyché blootleggen, begrip en beleving van wederzijdse waarden aanwakkeren.

error: Kopiëren mag niet!