Over cultuur gesproken

Er moet een cultuuromslag komen in Suriname of in onze werkorganisatie. Dat houdt in dat ‘vanaf morgen er een andere cultuur heerst in ons land of in ons bedrijf’. Dat wil ongeveer ook dit zeggen: ‘cultuur is bij ons maakbaar’. Zoals een weersomslag kan dus ook cultuur van het ene moment op het andere veranderen. Onder normale omstandigheden niet zo best denkbaar. Interessant is de vraag wie nu de cultuurdrager is in het land, in de bedrijfs- of politieke organisatie. Is dat de leider? Geenszins! Wie dan wel? De cultuurdragers zijn de burgers, het personeel van de arbeidsorganisatie of de trouwe leden van de vereniging. Cultuur laat zich niet makkelijk veranderen. Immers, cultuur heeft betrekking op gedeelde normen, overtuigingen, waarden, symbolen en rituelen die te maken hebben met menselijk gedrag, hetzij in het land, het district, de overheidsorganisatie, de onderneming of elders. Cultuur vestigt zich geleidelijk aan en raakt ingebakken in de groep of kring. Hoe wij als volk of werkers denken over noodzakelijke veranderingen, of wij vooraf betrokken worden bij veranderingsplannen van de overheid of van de bedrijfsleiding, heeft alleszins ook te maken met de plaatselijke, heersende cultuur. Als straks het volk zich middels referendum zou mogen uitspreken over de nieuwe versie van onze grondwet, met niet meer dan de mogelijkheid om op het stembriefje slechts ‘voor’ of ‘ tegen’ te stemmen, dan is dat dan onze cultuur van het aanvaarden van de minderwaardige positie. Het referendum in 1987 is naderhand ook uitgelopen op volksbedrog. De destijds toegezegde integrale grondwetswijziging is nimmer gerealiseerd. Dat staat in ons geheugen gegrift. Als de grondwetscommissie inmiddels haar grondwetsvoorstel heeft gedaan aan de president, en het maatschappelijk middenveld naderhand niet naar behoren zou worden geraadpleegd of gehoord, dan is in overeenstemming met onze instemmende opstelling als cultuurdragers gehandeld. Waarom heeft er tussentijds ook geen spontane internetconsultatie plaatsgevonden door de grondwetscommissie? Wij gaan er toch steeds prat op, met de tijd mee te gaan? In hoeverre de commissie, die in alle stilte heeft gearbeid, externe oriëntatie heeft gepleegd, is niet bekend. Kenmerk van de ware professional en wetenschapper is wel, dat die zich openstelt voor anderen.
De realiteit voor ogen houden
Ten onrechte wordt vaak gedacht dat de leider van het land of van het bedrijf de cultuurdrager is. Dat verhaal klopt niet.De leider maakt geen cultuur, de cultuur maakt juist de leider. Zij kneedt hem of haar tot wat past bij de heersende cultuur onder het volk of onder de werknemers in de organisatie. Wat in ons omgaat als individuele burgers, de onderstroom in ons, bij elkaar genomen vormen die opvattingen, denkwijzen en gedragingen onze volkscultuur. Willen wij aanhoudend praten over onze slavernij-, koloniale of immigranten-verleden, met steeds weer alle narigheden dienaangaande, dan vestigt zich geleidelijk aan een traditie van ononderbroken teruggaan in de tijd in plaats van toekomstgericht en planmatig denken en handelen. Waarom deze overdreven accentuering van vroegere gebeurtenissen? Dit verklaart waarschijnlijk ook de hardnekkige lamlendigheid die de politiekvoering in ons land zo kleurt. Wel heeft de huidige regeringsleider niet zo lang terug de opmerking gemaakt dat er een totaal andere wijze van politiekvoering in ons land merkbaar zal zijn. Hoe, dat is niet toegelicht. Wie zal dan de trend zetten voor de nieuwe politieke praktijk? De regeringsleider? De partijleiders? Uitgesloten! Die nationale leider, en in de onderneming de bedrijfsleider, kan dan de richting bedenken die wij als volk of als werknemers gezamenlijk zullen moeten volgen, maar niet meer dan dat. De werkelijke koers wordt bepaald door de heersende cultuur in het land of in de organisatie. Schrijver van deze tekst heeft daarom in verschillende krantenartikelen erop gewezen dat positieve politieke veranderingen uitgesloten zijn, zolang de bestaande ontwikkeling remmende cultuur in politieke partijen niet het serieuze veranderingsthema is. Redigeren of herschrijven van statuten, schermen met begrippen als ‘onze partijwaarden en –normen’ door partijleiders zijn smakelijke consumptie voor de leden zelf. Deze partijgetrouwen zien de leider toch als hun onbetwiste voorganger die zij in blinde aanbidding volgen. Tijdens recent eerbetoon aan een overleden Surinaamse zanger staat plotsklaps een burger achter de microfoon en verkondigt doodgemoedereerd dat een 40-tal namen van bergen, straten en zo meer zullen veranderen. “De commissie heeft de desbetreffende voorstellen reeds klaar liggen voor de regeringsleider’, werd daarbij door de projecttrekker gezegd. Een kleine kring van gelijkgestemden in ons land matigt zich zoveel handelingsvrijheid aan, dat zij naar bevind van zaken eeuwenoude namen van publieke objecten mag veranderen. Bewonderenswaardige prioriteitstelling in deze tijd van ernstige leefbaarheidsproblemen in ons land! Een woord wijzigen in ons volkslied zal vanzelfsprekende vaderlandsliefde in ons losweken, leert de bekende en gerijpte volksveranderaar ons. Een assembleelid heeft inmiddels opgemerkt dat geen volksreferendum, doch slechts parlementaire goedkeuring van de grondwetswijzigingen zal voldoen. Bedenk als volk wel , dat het in deze aangelegenheid gaat om betrokkenheid van politieke organisaties, die als onbetrouwbaar en onoprecht moeten worden aangemerkt, die elkaar steeds bestrijden vanuit het gezichtpunt van het eigen of groepsbelang, en die het volk reeds tijden niet meer aanspreken. De cultuur van vertrappen van wet en recht door politici, inclusief de grondwet, blijft derhalve onveranderd. Ook na invoering der grondwetswijzigingen. Tekstuele en structurele wetswijgingen vormen hier de harde receptuur. De essentie blijft echter de zachte receptuur, die met menselijke gedraging te maken heeft. Heeft de commissie zich daarover ook uitgesproken? Of leven wij toch wel in de maatschappij van de maakbare, nieuwe cultuur? Inmiddels verschijnt het nieuwe politieke verbond steeds duidelijker aan het uitspansel. Cultuurgetrouw krijgt dit samenwerkingsverband bij toerbeurt wederom onze zegen in 2020. Zo zijn wij nu eenmaal.
Stanley Westerborg
Organisatieanalist ; [email protected]

error: Kopiëren mag niet!