Aan Surinamers en Surinaamse ondernemers wordt gevraagd om meer te produceren en de economie te helpen diversifiëren en als het kan ook gericht op de export. Daardoor krijgt het land deviezen binnen, heeft de regering inkomsten, worden er inkomsten gegenereerd in Suriname voor de gezinnen en wordt de armoede teruggedrongen. Surinamers zijn niet al te ondernemings minded, maar totaal afwezig is de ondernemingsgeest niet. Suriname is meer een consumptieland en minder een productieland. Nu ligt de nadruk op diversificatie via toerisme en de agrarische sector (dus landbouw, veeteelt en visserij). Suriname is in de tweede helft van de jaren ’90 toegetreden tot de Caricom en een drijfveer was dat wij bij productie de toegang zouden krijgen tot een grotere markt met minder export barrières. De bedoeling immers van de regionale integratie is dat we meer van elkaar consumeren en elkaar producten de voorkeur geven boven producten van buiten de Caricom-regio. De balans binnen Caricom is lange tijd zo geweest dat we meer importeerden uit de regio – met name Trinidad – dan we exporteren naar de regio. Ettelijke keren is aan de ondernemers de oproep gedaan om dit te keren. Suriname heeft sinds 2008 wel een handelsoverschot naar de Caricom. Dit betekent dat in geld uitgedrukt, onze exporten naar de Caricom meer zijn dan de importen uit de Caricom, aldus het ABS. Dit is heel significant en het betekent dat het Surinaamse bedrijfsleven een inhaalslag heeft gemaakt met betrekking tot onze rol in de Caricom. De bekende uitspraak “we worden alleen maar overspoeld door Chubby” is dus niet langer waar, dit heeft het ABS eens gemeld. Er zijn ondernemers die wel durven en de risico’s willen nemen. Wat we echter zien, is dat Suriname steeds te maken krijgt met obstakels en dat er binnen Caricom praktische regels worden aangehaald om te kiezen voor een goedkoper product van buiten. Heel vroeg kregen we problemen met onze rijst, dan onze boter, dan weer drank en nu betreft het laatste geval de doksen (Barbarijse eenden) van de Doksenclub. Waarom is het zo gemakkelijk om naar Suriname te exporteren en voor ons moeilijk om naar andere Caribische landen te exporteren? Wat is de stand van zaken wat betreft de Caricom integratie? Komt er nog wat van een Caricom Single Market en ook de Single Economy? Critici ook onder de Caribische politici staan heel sceptisch over de Caribische economische (monetaire) eenwording. Het Caricom Secretariaat is naar het schijnt ook minder agressief geworden in de integratie- en harmonisatieplannen. Op ons regeringsniveau wordt er heel weinig gesproken over de Caricom Single Market and Economy (CSME). Suriname profiteert heel weinig van ontwikkelingsinstituten, die zijn ingesteld bij het Verdrag van Chaguaramas. De Surinaamse Doksenclub heeft nu problemen om haar doksen op Trinidad af te zetten. De minimaal praktische handelsbarrière die wordt opgeworpen door Trinidad komt neer op een inbreuk op het Verdrag van Chaguaramas, waarop de handel tussen Caricomlanden wat betreft producten van ‘Caribische origine’ is gebaseerd. Gemeld wordt dat het bedrijf ettelijke investeringen heeft gepleegd en voldoet aan de hoogte ISO-standaarden van het heel Caribisch gebied. Speciaal op eisen van de Caribische voedselveiligheidsautoriteiten zijn er aanpassingen gepleegd in het bedrijf. Steeds worden er punten opgeworpen om de export van de eenden uit te stellen en te verhinderen. Deze ondernemer is een voorbeeld voor andere bedrijven maar de obstakels die steeds worden opgeworpen, zijn ontmoedigend. Het bedrijf moet blijven doorzetten, maar zal op gegeven moment de hulp van de regering c.q. het staatshoofd of de minister van HI nodig hebben en in het uiterste geval zal een geschil voorgelegd moeten worden aan de Caribbean Court of Justice. Door lid te worden van de Caricom en adequaat te participeren, heeft Suriname aangegeven om zich een Caribisch land te voelen. Door Carifesta twee keer te organiseren, hebben we ook aangegeven dat we cultureel ook dichter naar elkaar toe willen groeien. Er zijn echter obstakels over de economische eenwording van de Caribbean. Suriname is uniek omdat het Nederlands praat en de focus sterk gericht houdt/heeft gehouden op Nederland. Cultureel en als gemeenschap lijken we op de Caribbean, maar er zijn ook culturele verschillen. Feit is dat de Caricom nog bestaat en nog bestaansrecht heeft. De zaak van de Doksenclub wordt een slepende nu. De regering moet zich opwarmen om na begeleiding van de ondernemer, over te gaan tot de fase van geschillenbeslechting. Er zijn partijen in Trinidad die de Surinaamse doks willen importeren. Dat betekent dat er kennelijk een markt is voor de Surinaamse doks. Vanuit de agrarische sector moeten uit deze zaak lessen worden geleerd, vanuit de achtergrond dat er nog zeker een markt is binnen de Caricom. De pogingen om na gedegen onderzoek en gegarandeerde afzet, te exporteren naar andere Caribische landen moeten onverkort worden voortgezet.
