Constitutionele crisis met internationale dimensie in Venezuela in de maak (1)

Oppositie denkt Maduro op korte termijn als president af te kunnen zetten
De politieke oppositie in Venezuela heeft bij de assembleeverkiezingen van begin december 2015 een eclatante overwinning op de regerende coalitie weten te behalen. Deze rechtse oppositie, verenigd in la Mesa de la Unidad Democratica (MUD) wist 112 van de 167 zetels in de wacht te slepen. Dat betekent niets minder dan een tweederde absolute meerderheid in De Nationale Assemblee. Met deze klinkende overwinning is aan meer dan 16 jaar alleenheerschappij van Hugo Chavez en de Chavisten abrupt een einde gekomen. Wat betekent deze overwinning op termijn voor onze Zuid-Amerikaanse buur?
Evenals de rest van het vasteland in de Amerika’s (met Canada als enige levensgrote uitzondering) heeft ook Venezuela een presidentiële politiek systeem. De executieve president staat aan het hoofd van de uitvoerende macht. De wetgevende macht, De Nationale Assemblee bestaat, evenals bij ons, uit één kamer met 167 leden. Nicolas Maduro werd in april 2013, voor een termijn van zes jaar en dus tot 2019, tot president gekozen. Zijn partij, de socialistische PSUV had tot 5 januari 2016 jl., een zeer comfortabele parlementaire meerderheid in DNA. Deze meerderheid stelde hem in staat om letterlijk als een keizer te regeren, wetten vlot door de assemblee te loodsen en naar bevinden, constitutioneel gedekt, het land per ‘tijdelijk executieve presidentieel decreet’ te besturen.
Not anymore, not any longer: door de gewijzigde parlementaire verhoudingen, zit de president sinds begin januari met een DNA opgescheept, waarin de oppositie de touwtjes meer dan stevig in handen heeft. En wat dies meer zij: zij wil dit nog weten ook. Het is met andere woorden ‘payback time’ in Caracas. Nu zijn de politieke verhoudingen – even als bij ons! – historisch altijd al superzwaar gepolariseerd geweest. De regeringen onder respectievelijk Hugo Chavez en Nicolaas Maduro waren en zijn wat dat aangaat slechts twee uit een rij van velen. Laat er daarover geen misverstand bestaan. Zo liet de uitvoerende macht, onder bijvoorbeeld de democratisch gekozen sociaal-democraat Carlos Andres Perez, zich aan niemand iets gelegen liggen. Niets nieuws onder de Venezolaanse zon dus, zouden wij kunnen zeggen.
De Chavisten hebben het er voorspelbaar niet op laten zitten. Beducht voor de mogelijke constitutionele consequenties van deze ‘gekwalificeerde nederlaag’, zijn zij zeer strategische uit de hoek gekomen. Zij hebben de verkiezingsuitslag van een viertal kiesdistricten met succes, eerst bij de Onafhankelijke Nationale Verkiezingsautoriteit en daarna bij Het Constitutionele Hof weten aan te vechten. De eerlijkheid gebied te kennen, dat zij de zaken echt goed doordacht en slim hebben aangepakt. Wat wil het geval: je zou spontaan geneigd zijn te denken, dat de vier aangevochten zetels allen aan de oppositie toebehoren. Mooi niet dus…..Eén van de vier zetels was door een van de eigen kandidaten, een Chavist dus gewonnen. De resterende drie zetels zouden echter wel door kandidaten van de oppositionele MUD worden bemand.
Middels deze manoeuvre hebben de Chavisten getracht de indruk te wekken, dat het hun niet om een partijtje ‘stratego’ gaat, maar dat het hen echt menens is. Dat er zich m.a.w. bij het verkiezingsgebeuren van ‘de vier’ inderdaad onoorbare praktijken hebben afgespeeld. Per saldo betekent dit echter wel, dat de oppositie, in ieder geval voor het moment, haar gekwalificeerde tweederde meerderheid kwijt is. Het Hof heeft namelijk bepaald, zoals eerder aangegeven, dat ‘de vier’, in ieder geval voor de duur van het onderzoek naar de houdbaarheid van de Chavistische fraudeclaim, als assembleeleden geschorst zijn en blijven.
De strijd om Maduro uit het presidentiële zadel te wippen, wordt intussen onverkort en zelfs verhevigd voortgezet. De MUD stelt zich hierbij op het onwrikbare standpunt, dat zij van het electoraat een onvervalst mandaat heeft gekregen om haar parlementaire meerderheid zonder omhalen en dus op de kortst mogelijke termijn, in tastbare resultaten om te zetten. Zij zet daarom vol in op een onmiddellijke beëindiging van de ambtstermijn van de zittende president. Streefdatum: uiterlijk eerste week van de maand mei. Hoe? Daarover lopen de meningen nogal uiteen en is het laatste oordeel nog steeds niet geveld. Er bestaan in feite twee stromingen of twee scholen die hier diametraal tegenover elkaar staan. Ik verwijs voor een nadere analyse van deze beide scholen naar een vervolgartikel van mijn hand.
mr. drs. Guno Rijssel

error: Kopiëren mag niet!