Het is precies 5 jaar geleden dat Haïti door een alles verwoestende aardbeving met een magnitude van 7,0 op de schaal van Richter werd getroffen. Dit leidde tot de dood van meer dan 217.000 personen en bijna 1,5 miljoen mensen raakten ontheemd. Honderdduizenden mensen werden dakloos. ‘Vijf jaar later zijn de littekens van de tragedie er nog in Port-au-Prince’, zegt fotograaf Gael Turine, die de laatste 10 jaren fotograferend in het land verbleef. ‘Wanneer je rond de hoofdstad Port-au-Prince loopt, zie je nog steeds half verwoeste gebouwen. De wonden zijn er nog steeds en iedereen zegt dat ze leven in slechtere omstandigheden dan voorheen.’
Door de catastrofe kwam er een grote internationale hulpactie op gang. Gezien de kosten van het herstel van zo’n verpletterende ramp, lijkt het misschien logisch dat een verarmd land als Haïti, een half decennium later nog steeds de effecten zou voelen. ‘Als je kijkt naar de geschiedenis van de humanitaire hulp, dan zien wij dat een klein land als Haïti het doelwit is van een dergelijke massale toestroom van geld en hulp. In zo een korte tijd is dit nog nooit gebeurd’, zegt Turine. ‘Op papier, met zoveel geld in een gebied met een formaat van Haïti, moesten we getuige zijn geweest van wonderen. Er moesten resultaten zijn geboekt.’
‘En toch is de werkelijke situatie nijpend’, zegt de Belgische fotograaf. Twee jaar geleden waren er nog vluchtelingenkampen in het centrum van Port-au-Prince. Nu zijn ze verdwenen, maar de mensen zijn alleen maar verplaatst. Ze wonen nu in de buitenwijken van de stad in geprefabriceerde hutjes. Volgens Turine heeft de internationale gemeenschap de hoop van het land verpletterd. ‘NGO’s hebben zich teruggetrokken, investeerders zijn gestopt met investeren. Haïtianen bevinden zich in een sociale en economische situatie, welke erger is dan vóór de aardbeving.’ En toch blijven de mensen bestaan. ‘Ik heb het gevoel dat deze collectieve energie afkomstig is van hoe alle Haïtianen met elkaar leven. Het idee van collectiviteit speelt een belangrijke rol. De mensen zijn gedwongen om over te nemen van de overheid, die niet in staat is om haar diensten aan te bieden. Het feit dat de Haïtianen niet bezweken zijn aan waanzin toont aan dat ze standvastig zijn’, meent de fotograaf.
Ook Suriname hielp mee
Het Korps Politie Suriname en het leger zijn ook naar Haïti geweest met hun troepen. Artsen en verpleegkundigen waren ook van de partij. Het contact met Port-au-Prince verliep nogal moeizaam. Onder meer werd geld ingezameld via een televisiecampagne. Ook schonken het bedrijfsleven en scholen goederen, vooral drinkwater. De rooms-katholieke kerk had een geldsbedrag beschikbaar gesteld. Een groot probleem was de bestemming. Door het uitvallen van de meeste communicatielijnen was dat moeilijk te bepalen. Bovendien zat Suriname met de gebrekkige transportroutes naar de regio.
Ambassadeur Albert Ramdin, assistent secretaris-generaal van de OAS, is voorzitter van de Groep Vrienden van Haïti. Hij geeft, in tegenstelling tot wat Turine beweert, aan dat sinds 2010 ongeveer 94% van de huishoudens als gevolg van de aardbeving is verplaatst. Hij merkt ook op dat het verwijderen van puin de weg naar wederopbouw, verbetering van de infrastructuur, de economische groei en het scheppen van werkgelegenheid heeft vrijgemaakt. ‘Er gaan nu meer kinderen naar school dan voorheen en indicatoren voor de gezondheid zijn verbeterd’, zegt Ramdin. Hij meent verder dat ‘het harde werk dat is verricht in de afgelopen jaren concrete resultaten heeft opgeleverd die gevierd moeten worden, terwijl we op hetzelfde moment niet uit het oog moeten verliezen wat nog gedaan moet worden.’
Op het eiland zelf wordt er een herdenking van de ramp gehouden. De regering van president Michel Martelly heeft afgelopen zondag tot een dag van herdenking en reflectie uitgeroepen. De radio- en televisiestations van Haïti werden gevraagd om passende programma’s en muziek uit te zenden ter nagedachtenis aan de slachtoffers.
