Openbaarheid van Bestuur: Wat houdt dat in?

1. Inleiding
Het ligt in de bedoeling van het ministerie van Justitie en Politie de ontwerpwet Openbaarheid van Bestuur spoedig bij DNA in te dienen. De procedure van indiening en behandeling duurt erg lang. Daarom dachten wij bij wijze van informatie aan de gemeenschap een kort overzicht van deze ontwerpwet te geven, waaruit de belangrijkheid daarvan blijkt.
De burger krijgt recht op informatie van de overheid. Door informatie kan hij meer inzicht krijgen in het overheidshandelen, en zo beter deelnemen aan de democratie en de overheidsbesluitvorming. Deze en andere zaken worden daarin grondig geregeld.
Openbaarheid van bestuur is een algemeen rechtsbeginsel dat stelt dat de burger het recht heeft te weten hoe de overheid werkt. Dit beginsel is in de wetgeving van meerdere democratische landen uitgewerkt. Ons land wil niet achterblijven en daarom het prijzenswaardige initiatief van de bewindsman van Justitie en Politie!
In relatie met dit onderwerp verwijzen wij de lezer naar een grondwettelijke basisprincipe voor het functioneren van onze staatsorganen: de centrale overheid draagt zorg voor een goede organisatie van regelmatige voorlichting over het staatsbeleid en het staatsbestuur, ten einde het volk optimaal in de bestuursstructuren te doen participeren. Voorts dat de lagere overheid gehouden is om een communicatieproces naar het volk toe op te bouwen, in het belang van het publiekgericht maken van het bestuur en de deelname in het beleid, (zie artikel 54, sub 2h GW). Ook in artikel 158 lid 1 van onze GW staat duidelijk dat een ieder het recht heeft om door de organen van de overheidsadministratie geïnformeerd te worden over de voortgang in de behandeling van zaken waar de burger direct belang bij heeft. De schrijvende pers en de visuele pers zullen van dit recht op informatie vaker gebruik willen maken omdat zij in elke gemeenschap een voorlichtende taak hebben. De pers kent de “vrijheid van nieuwsvergaring” en daarmee in verband staande de vrijheid van meningsuiting! De vrijheid van nieuwsvergaring is (nog) niet wettelijk geregeld.
Al bestaat er geen memorie van toelichting op onze grondwet, de gemelde grondwettelijke bepalingen zijn voor een ieder glashelder. Daaruit leiden wij af dat een burger recht heeft op informatie en dat de overheid de plicht heeft informatie te verstrekken. Er zijn natuurlijk grenzen, waarover later!
In Nederland is de Wet Openbaarheid van Bestuur (afgekort Wob) in 1980 ingevoerd. Deze wet regelt inzage van bepaalde documenten van de overheid. De wet garandeert de mogelijkheid voor burgers om documenten over een bestuurlijke aangelegenheid bij een bestuursorgaan (bijvoorbeeld een ministerie, provincie of gemeente) op te vragen. Regelmatig gebruiken journalisten deze wet om informatie op te vragen.
Bij de totstandkoming van deze wet is gelet op artikel 110 van de Ned.GW en werd er alzo overwogen, dat met het oog op een goede en democratische bestuursvoering wenselijk is gebleken regelen met betrekking tot de openheid en openbaarheid van bestuur aan te passen en deze zoveel mogelijk in de wet (Wob) op te nemen.
Persoonlijke beleidsopvattingen, privacygevoelige informatie zoals strafbladen en stukken die concurrentiegevoelige informatie van bedrijven bevatten, zijn uitgesloten van de mogelijkheid om ze met een beroep op deze wet in te zien. De rechter kan –op verzoek- in sommige gevallen uitzondering maken. De Raad van State beschouwt het Kabinet der Koningin niet als een bestuursorgaan. Daarom is uitzondering gemaakt voor de correspondentie die tussen koning en ministerraad gevoerd wordt en in het Kabinet van de Koningin berust.
Bij de behandeling van de ontwerpwet kan in DNA de reikwijdte van de wet bepaald worden en welke uitzonderingen gemaakt zullen moeten worden. In elk geval de landsdienaren zullen niet zonder meer kunnen weigeren informaties te verstrekken. Leden van de oppositie en vooral de pers zullen hun recht op informatie opeisen. Bestuursorganen zullen dan ook een transparant beleid moeten gaan voeren.
2. Enkele markante bepalingen betreffende openbaarheid van bestuur.
Ter voorkoming van enige misverstand zijn in het definitieartikel de begripsbepalingen opgenomen. Enkele voorbeelden:
– een document: een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat;
– bestuursorganen: de ministers en personen die onder hun verantwoordelijkheid vallen;
– overheidsorgaan: orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld of een ander persoon of college met enig openbaar gezag bekleed;
– persoonlijke beleidsopvatting: een opvatting, voorstel, aanbeveling, of conclusie van een of meer personen over een bestuurlijke aangelegenheid en de daartoe door hen aangevoerde argumenten.
In principe mag een ieder een verzoek tot informatie indienen en binnen een vastgestelde termijn moet de informatie door een bestuursorgaan verstrekt worden. Een bestuursambtenaar verschaft uit eigen beweging informatie over het beleid, de voorbereiding en de uitvoering van een project, en wel zodra die in het belang is van een goede en democratische bestuursvoering.
In de wet zijn de gronden van uitzondering opgenomen. Bijvoorbeeld het verstrekken van informatie blijft achterwege voor zover dit:
– de veiligheid van ons land zou kunnen schaden;
– persoonsgegevens betreft: wanneer de verstrekking inbreuk op de persoonlijke levenssfeer maakt.
In het belang van de opsporing en vervolging van bepaalde strafbare feiten kan de informatie ook geweigerd worden. Het uitgangspunt is: afweging van belangen.
3. Veel gestelde vragen over de wet openbaarheid van bestuur
Voor alle duidelijkheid dachten wij in sommige gevallen de methode van vraag en antwoord te hanteren.
a. Wat houdt deze wet in?
Deze wet regelt uw recht op informatie van de overheid. Op die manier kunt U meer inzicht krijgen in het overheidshandelen, en zo beter deelnemen aan de democratie en de overheidsbesluitvorming. De overheid moet uit eigen beweging op allerlei manieren informatie verschaffen over beleid en uitvoering, bijvoorbeeld via het internet, door uitgeven van persbericht of communiqué, het verspreiden van folders en brochures, het doen van mededelingen in ARS (Advertentieblad van Republiek Suriname). Voorlichting kost geld, maar voorlichting is nodig en is belangrijk voor elk land. De burgers hebben het recht te weten wat het Bestuur van het land in het algemeen belang doet voor de gemeenschap.
Als men iets anders of iets meer wil weten, kan men een verzoek doen tot openbaarmaking van bepaalde overheidsinformatie. Overheidsinformatie is immers openbaar, tenzij deze wet bepaalt dat de gevraagde informatie niet geschikt is om openbaar te worden gemaakt. (Wordt vervolgd)

error: Kopiëren mag niet!