Gisteren werd de Wereld Diabetesdag wereldwijd herdacht. Diabetes is in Suriname ook wel bekend als de suikerziekte. De bewustwording over deze chronische ziekte is in Suriname groter geworden dankzij het werk vanuit de overheid en vanuit de ngo’s. Nationaal wordt nu bijvoorbeeld steeds de nadruk gelegd op meten en voetverzorging. Ook op internationale fora wordt door onze regeringsvertegenwoordigers vaker gesproken over de zogenaamde ‘non communicabel diseases’ oftewel de chronische niet-overdraagbare aandoeningen. Zo komt het heel regelmatig voor dat het gewicht en het suikergehalte van de burgers gratis wordt gemeten bij particuliere evenementen. Veel organisaties vieren hun jubilea over gedenkwaardige dagen met een trimloop, waarbij de bevolking kan meedoen. Ook op veel ministeries zijn er metingen van het overgewicht gaande en worden programma’s aangeboden van 1 tot 2 keer per week bewogen. De locaties zijn echter niet altijd laagdrempelig. De overheid en het bedrijfsleven moeten samenwerken en hun medewerkers ook in de districten tegemoet komen, door bijvoorbeeld elke dag bepaalde straten af te sluiten, waardoor burgers massaal ernaar toe kunnen om er te bewegen tussen bijvoorbeeld 15.30 en 22.00 uur. Dit punt was door Volksgezondheid samen met de dc’s aangehaald als een optie om het bewegen te bevorderen en men hield zogenaamde eendaagse pilots in bepaalde districten. Wij gaven toen aan dat het succes aangaf dat de zaak moet worden vervolgd, het is echter met een eendaagse actie gebleven. Positieve zaken met een direct effect op de massa, blijven heel vaak steken in de zogenaamde ‘pilot’. Er zijn geen parken en loopmogelijkheden in bijvoorbeeld Paramaribo en Wanica. Er zijn soms brede trottoirs in Paramaribo, Wanica (zoals Indira Gandhiweg) die zich wel lenen voor joggen of lopen, waarmee niet gezegd is wat Wanica betreft of het ook veilig is. De meeste straten lenen zich echter niet om te lopen, omdat er geen gescheiden banen zijn, het gemotoriseerd verkeer drastisch is toegenomen met jonge roekeloze verkeerdeelnemers.
Overgewicht, weinig bewegen, het dieet en erfelijkheid spelen allemaal een rol, een groot aantal zaken hebben wij in de hand en een klein aantal niet. Het besef echter is alleen niet voldoende er moet ruimte zijn in Suriname zoals het land er nu voor staat, om op correcte wijze te kunnen handelen. Dan hebben wij het bijvoorbeeld over bewegen. Ook de Internationale Diabeses Federatie (IDF). Van deze federatie kunnen Staten lid worden. Suriname is in de lange rij van landen ook volwaardig lid van de IDF. De IDF zal drie jaar lang (2014-2016) blijven focussen op een gezonde levensstijl en diabetes, beginnende dit jaar. In 2014 ligt de nadruk specifieker op gezond eten en het belang hiervan bij zowel het voorkomen van de type 2 diabetes als het effectief managen van diabetes zodat complicaties worden voorkomen. Dat is een heel belangrijk punt voor Suriname, omdat heel veel Surinamers met overgewicht (en ook zonder overgewicht nog) te vaak zeggen dat ze van lekker eten houden. Vaak heeft het eten veel olie, verzadigde vetten, weinig vezels en een overdaad aan zetmeel, vooral wanneer het gaat om rijst. De IDF houdt een Diabetes Atlas bij en daaruit blijkt dat wereldwijd 382 miljoen mensen met diabetes leven. Daarnaast lopen 316 miljoen personen wereldwijd kans om alsnog een van de twee types diabetes te ontwikkelen. Binnen de tijdspannen van een generatie zal deze kans toenemen naar 500 miljoen mensen. De IDF is van oordeel dat het heel gevaarlijk is dat deze ziekte soms ongemerkt en verborgen voorkomt en niet gemeten wordt. Ongeveer bij de helft van alle mensen die diabetes hebben, wordt de diagnose niet vastgesteld. De hoge cijfers nopen de landen en de internationale gemeenschap om de handen in elkaar te slaan en urgente acties te ondernemen. De type 2 diabetes kan voorkomen worden. Voorts kunnen de serieuze complicaties van diabetes worden voorkomen door een gezonde levensstijl. Het is de uitdaging voor de instanties die het gedrag van de burgerij willen beïnvloeden, om het bewustzijn te brengen dat de juiste eetkeuze ook de gemakkelijke keuze kan zijn. Speciaal moet de aandacht gevestigd worden op een gezond ontbijt. Veel burgers slaan dit over en houden het op een kop thee of koffie om tegen middag een zware portie te verorberen met veel zetmeel. Onze restaurants waar de massa naar toe gaat, verkoopt maaltijden met de nadruk op zetmeel en eiwit (vlees) en met groente wordt heel zuinig omgegaan.
Vanuit Volksgezondheid en de overige ministeries (zoals RO, Biza en Sport en Jeugdzaken) zien we geen concrete stappen. Sport en Jeugdzaken heeft het over een bewegingsnorm, maar die is er nog niet. Concrete stappen om de mensen de ruimte geven om te bewegen, zien we niet op de begroting van 2015, los van awareness. We zien wel dat One Stop Shops zijn ingesteld voor chronische ziekten bij het AZP en het Streekziekenhuis Nickerie. De one stop shops zijn poliklinieken waar patiënten met een chronische ziekte (o.a. diabetes) behandeld worden door een team bestaande uit artsen, gespecialiseerde verpleegkundigen, diëtisten, fysiotherapeuten, counselors, psychologen etc. Doel is de patiënten therapietrouw te maken. Het uiteindelijk doel van de one stop shops is om complicaties, invaliditeit en sterfte ten gevolge van bepaalde chronische ziekten te voorkomen. De uitvoering van de dienstverlening van deze twee One Stop Shops is uitbesteed aan de Stichting Diabetes Educatie Suriname die daartoe middelen uit de begroting ontvangt. In de eerste helft van 2013 zijn ruim 650 diabetes patiënten verwezen naar de One Stop Shop voor o.a. dieetadvies, oogscreening en behandeling van wondjes. In 2015 zal minstens een nieuwe locatie voor een One Stop Shop worden toegevoegd. Voorkomen is beter dan genezen en dat zie je niet echt op de 2015-begroting. Bij diabetesdag doen we weer een oproep dat veilige faciliteiten worden gecreëerd in alle districten waar burgers massaal kunnen bewegen, zoals het afsluiten van straten.
