Staatsrechtelijke systemen
Er zijn drie of liever gezegd vier staatsrechtelijke systemen die de bestuursvorm van een land regelen
Het Westminster systeem, het presidentiële systeem, het semi presidentiële systeem en het parlementaire systeem. Het Westminster systeem is gemodelleerd naar het Britse systeem en wordt toegepast in de nationale wetten van de meeste Gemenebest- en voormalige Gemenebestlanden. De kenmerken hiervan zijn:
-Een monarch of staatshoofd voor ceremoniële functies (koningin Elisabeth en de gouverneurs generaal van de dominions zoals Barbados). Vindt men ook in landen als Duitsland waar het staatshoofd niets te vertellen heeft.
-Een regeringsleider bekend als minister president die alles te vertellen heeft. Hij of zij wordt benoemd door het staatshoofd en moet geschraagd worden door de meerderheid van het parlement.
-Een gekozen parlement. Volgens het Westminster systeem geschiedt dit volgens het districtenstelsel. Daardoor kunnen mensen van kaliber elkaar bevechten. De kiezer ziet direct wie opgewassen is voor een job. Degene die de meeste stemmen in een kiesdistrict behaalt is gekozen.
Een uitvoerende macht (minister president en ministers) bestaande uit leden van het parlement. Men lette er wel op dat de ministers in dit stelsel tevens lid zijn van het parlement. Dit model vindt men in alle dominions. De regeringsleider kan reshufflen naar willekeur.
-Een ambtenarij die vrij los staat van de regering. In de Westminster landen worden ambtenaren aangenomen en ontslagen door een ‘public service commission’ die bestaat uit mensen van de vakbeweging, de oppositie, de regering, het bedrijfsleven etc. Om tot ambtenaar te worden benoemd dient men geëxamineerd te worden door deze commissie. ‘The Civil Service Commission regulates recruitment to the Civil Service, providing assurance that appointments are on merit after fair and open competition. It also helps promote the Civil Service values of Honesty, Integrity, Ob-jectivity and Impartiality, and hears complaints under the Civil Service Code. The Commission is independent of Government and the Civil Service.’
– Een parlementaire oppositie die in staat is de regering over te nemen.
Het parlement kan de regering naar huis sturen. En kan ook door de regering naar huis worden gestuurd.
Het systeem wordt toegepast in 33 landen waarvan een stuks of zes republieken zoals India en Pakistan. In de laatste landen wordt de president door het parlement gekozen en heeft dezelfde positie als de koning vroeger, dus puur ceremonieel. Guyana en de voormalige Britse koloniën in Afrika verlieten het systeem en horen dus niet tot het Westminster systeem in tegenstelling tot alle andere Engelse sprekende Caricom-landen.
Opmerkelijk is dat de Britten geen grondwet kennen. De landen die hun systeem overnamen, gingen echter wel over tot codificatie daarvan, zij het hier en daar met een paar kleine aanpassingen. Het is duidelijk dat bij onenigheid over de interpretatie van een bepaling in de grondwet het gemakkelijk is om te kijken hoe ze het in de overige landen waar het wordt toegepast, doen.
Dit is dus niet het Surinaamse systeem. Bij ons kan noch de president noch de regering worden afgezet door het parlement. Ook het parlement kan niet naar huis gestuurd worden door de president. Bij ons kunnen ambtenaren “geregeld” en op non actief gesteld worden. Belangrijke elementen ontbreken dus.
Mr. dr. W.R.W. Donner
