De Nederlandse wetgeving met betrekking tot samenlevingsvormen
Omdat het Surinaams recht een loot van de Nederlandse stam is, zullen we in het kort nagaan hoe daar de samenlevingsvormen wettelijk geregeld zijn. De Nederlandse wet erkent het monogame huwelijk in artikel 33 van titel 5 Boek I BW. Doch sinds 2001 kunnen twee vrouwen of twee mannen burgerlijk huwen. Bij de openstelling van deze mogelijkheid heeft de wetgever zich beroepen op het principe van non-discriminatie. (Zie ook artikel 8 Sur.GW, inhoudende het discriminatieverbod). Feitelijk is in het geheel geen sprake van een “homo-lesbohuwelijk”, maar juist van een “openstelling van het huwelijk voor partners van gelijke sekse”. Dit is de Nederlandse zienswijze. Gesteld moet worden dat het homohuwelijk in vele Europese landen, maar ook in Canada en Zuid-Afrika wettelijk erkend is.
Het Nederlandse huwelijk van twee mannen of twee vrouwen heeft in beginsel dezelfde condities en rechtsgevolgen als het huwelijk van één man en één vrouw. Er zijn natuurlijk verschillen, o.a. dat een huwelijk van twee vrouwen of twee mannen geen afstammingsrelatie schept met de kinderen van de echtgenoten.
Verder bestaat de wettelijke mogelijkheid van geregistreerd partnerschap ook voor twee partners van hetzelfde geslacht. Veel landen die een huwelijk tussen twee mannen of twee
vrouwen niet erkennen, erkennen namelijk vaak wel een geregistreerd partnerschap tussen twee mensen van het zelfde geslacht.
Het schijnt dat een geregistreerd partnerschap tussen twee partners van het zelfde geslacht, minder problemen vormt als het gaat om de erkenning van de relatie. Veel landen die een huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen niet erkennen, erkennen namelijk vaak wel een geregistreerd partnerschap tussen twee mensen van het zelfde geslacht.
Andere samenlevingsvormen die elders kunnen voorkomen
Afgezien van de genoemde samenlevingsvormen: monogame huwelijk, concubinaat, homohuwelijk, lesbohuwelijk, geregistreerde partnerschappen, welke ter opsomming nogmaals voorkomen, komen elders nog andere vormen van samenleving voor, welke voor velen soms onbegrijpelijk schijnen te zijn:
a. Monogamie: huwelijk (samenleving) van één man met één vrouw, (art. 80 SBW);
b. Homogamie: is in de maatschappelijke betekenis als twee mensen met belangrijke overeenkomende kenmerken zoals klasse, opleiding en religie elkaar huwen. En homogaam kan iemand zijn die zonder relatie is en “het” alleen met zichzelf doet, m.a.w. zich zelf seksueel bevredigt.
c. Bigamie: het gelijktijdig met twee personen gehuwd zijn, hetgeen bij ons strafbaar is gesteld. En bigamist is iemand die bigamie pleegt.
d. Polygamie: een samenlevingsvorm met meer dan één partner;
e. Polyandrie: huwelijk (samenleving) van één vrouw met meer dan één man tegelijk;
f. Polygynie: huwelijk (samenleving) van één man met meer dan één vrouw;
g. Promiscuïteit: iedereen doet het met iedereen, d.w.z. volledig vrije seks. In het Amazônegebied (Brazilië) zou een oeroude Indianenstam bestaan, binnen welke zulks voorkomt. En als een gebrekkig kind geboren wordt, wordt dat door de moeder op last van de dresiman levend begraven.
h. Latrelatie: (living-apart-together); geen gezamenlijke huishouding; elke partner woont apart doch hebben wel contact met elkaar.
i. Latorelatie: (living-apart-together-overseas: bv Suriname-Nederland): gehuwde man woont in Suriname en de gehuwde vrouw met kinderen zit in Nederland of omgekeerd. Er ontstaan relatievormen over en weer, maar het huwelijk wordt formeel in tact gelaten.
j. Knipperlichtrelatie: een verhouding waarbij het tussen de partners nu eens aan en dan weer uit is.
k. Leviraatshuwelijk of zwagerhuwelijk: samenlevingsvorm van een man met de weduwe van zijn overleden broer. (Bekend in het Oude Testament).
4. Polyamorie, een bijzondere vorm van samenleving
Deze leefwijze vertoont gelijkenis met Polygamie, maar er zijn verschillen. Polyamorie (Engels: Polyamory) staat voor een levenswijze waarbij erkend wordt dat het mogelijk is om van meer dan één persoon tegelijk te houden. Deze leefwijze uit zich in relaties waarbij vriendschap, intimiteit, een emotionele band, spirituele verbondenheid en/of seksualiteit ingrediënten zijn.(Wikipedia).
Er zijn binnen de definitie van polyamorie veel verschillende relatievormen mogelijk, maar ze hebben gemeenschappelijk dat deze gebaseerd zijn op liefde, openheid, eerlijkheid en respect. Goedkeuring van alle betrokkenen is een belangrijk aspect. Het zal duidelijk zijn dat een goede, open communicatie hierbij onmisbaar is. Personen die op deze wijze leven worden ook wel polyamoreus of polyamorisch genoemd, meestal afgekort tot poly. Poly zijn betekent dat je ervoor openstaat om meerdere intieme relaties tegelijk aan te gaan. Wanneer je poly bent, betekent dat niet vanzelfsprekend dat je ook daadwerkelijk meerdere intieme relaties onderhoudt. Je kunt poly zijn en geen enkele intieme relatie hebben.
Polyamorie heeft haar eigen symbool. Het meest gebruikte symbool voor polyamorie is het hart met het punt naar beneden en daarin het liggend cijfer 8 als onderscheidingsteken. [Een ander symbool is de afbeelding van een papagaai, want in het Engels wordt “poly” uitgesproken als Polly, een aan deze vogels veel gegeven naam]
Veel monogamisten, die dus monogamie aanhangen, definiëren trouw als een verbintenis hebben met slechts één partner (tegelijkertijd), zonder andere seksuele of relationele partners te hebben tijdens de relatie. De poly-versie hiervan is polyfideliteit, een specifieke vorm van polyamorie gedefinieerd door een duurzame, seksueel exclusieve verbintenis met meerdere partners.
Polyamoreuzen benaderen hun relaties meestal pragmatisch. Zij aanvaarden dat zijzelf en hun partners soms fouten zullen maken en niet altijd aan het ideaalbeeld zullen kunnen voldoen. Wanneer dit gebeurt, is communicatie een zeer belangrijk middel om eventuele schade die hierdoor ontstaat, te repareren.
Er is ook kritiek op polyamorie. In de meeste culturen wordt verwacht dat één persoon huwt
met één partner. 0ok culturen waar polygynie of polyandrie voorkomt, sluiten dan altijd een
huwelijk om echtelijke verbintenis aan te geven. Voor het Westen is monogamie de norm.
Maar volgens de polyamoristen is de mens van nature niet monogaam, en wordt hij tegen zijn
natuur in “gedwongen” monogaam te leven. Polyamoristen zijn van mening dat veel mensen
naast hun echtelijke relatie nog een tweede relatie hebben, stiekem of niet. Polyamorie
probeert, naar eigen zeggen, de natuur met cultuur te verzoenen op basis van openheid,
wederzijds respect en vertrouwen.
Ten slotte enkele veel gestelde vragen over polyamorie.
Wat zijn de regels van polyamorie?
Niemand heeft er patent op hoe het moet gebeuren. Het enige wat iemand kan doen is
luisteren naar andere polyamoreuze mensen hoe zij het doen. Wat je mag doen, wat je niet
mag doen en integreren in je eigen levensstijl. Blijf open en eerlijk tegen je partner(s), en
corrigeer je levensstijl indien het voor jou mogelijk is.
Zijn polyamoreuzen biseksueel? Sommigen zijn biseksueel, anderen niet; nog anderen
hebben zelfs helemaal geen seks. De beste manier om het te weten is door het te vragen en
niet te veronderstellen.
5. Slotopmerking
Wanneer wij de samenlevingsvormen nogmaals in beschouwing nemen dan zou
voorzichtig geconcludeerd kunnen worden dat in deze veranderende wereld, waarin
technologische ontwikkelingen de boventoon voeren, een groot deel der mensheid
vrijheid verkiest boven gebondenheid.
Het monogame huwelijk, waarin een kind opvoeding en onderwijs onder direct toezicht der
ouders geniet, schijnt langzaam maar zeker plaats te maken voor polygamie c.q. polyamorie.
Polyamoristen zijn van mening dat veel gehuwde personen –naast hun echtelijke relatie-
stiekem nog een tweede c.q. derde relatie hebben.
Zonder partij te kiezen zou voorzichtig gezegd kunnen worden dat een mens open schijnt te staan voor meerdere intieme relaties tegelijk. Of zulks wetenschappelijk is aangetoond, is ons
niet bekend. Wel is zeker dat onze normen en waarden aan het vervagen zijn! We merken dat er een strijd gaande is tussen monogamisten en polyamoristen. Wie zal de
strijd winnen?
We hebben gemeend de diverse samenlevingsvormen bij wijze van voorlichting, in het kort te bespreken. Het is niet de bedoeling hierover in polemiek te treden. Een andere kijk op de
materie is uiteraard welkom.
Mr. André Saheblal
