In DNA is daags terug de International Tropical Timber Agreement (ITTA) aan de orde gebracht ter ratificatie. Die ratificatie behoeft eerst de uitdrukkelijke goedkeuring van het parlement. De inhoud van het verdrag noopt de regering niet direct en expliciet tot het aanmaken of aanpassen van wetgeving en het aannemen van beleid en programma’s, maar legt structuren vast, die uiteindelijk wel aanbevelingen kunnen doen in dezelfde richting. De resultaten worden vervat in rapporten die Suriname als Staat moet schrijven. De bedoeling van het verdrag is om de internationale handel in hout en houtproducten zodanig te beïnvloeden dat er geoogst wordt uit bossen, die duurzaam beheerd worden en dat deze oogsten steeds plaatsvinden binnen het kader van de wet. Het verdrag bevordert het duurzame beheer van bossen die hout voortbrengen. In 2011 kwam een moderne versie van het verdrag tot stand die de oude van 1994 vervangt. Er zijn ongeveer 65 landen partij bij deze agreement. Buurland Brazilië heeft het verdrag ondertekend, maar heeft het nog niet geratificeerd. Deze internationale overeenkomst wordt gemonitord door de Inter-Tropical Timber Organization (ITTO), waar Suriname ook lid van is. Het verdrag is van uitermate belang voor Suriname, omdat in de eerste plaats relatief bekeken Suriname – ondanks de ravages die door grootschalige en kleinschalige mijnbouwers worden aangericht – nog over significante hoeveelheden maagdelijk bos en rivieren beschikt met bloeiende ecosystemen. We zitten in het Guyana Schild, waar meer dan een kwart van ’s werelds bossen zit. De bossen zullen een verzachtend effect hebben op de dreigende klimaatsverandering.
Onze bossen staan onder druk, omdat de politiek die beheert over onze bossen zich leent voor bevoordeling van politieke vrienden en familie. Als het bos eenmaal verdeeld is en men ongestoord aan de slag gaat – want controle en de wil om op te treden laten te wensen over – zullen we op gegeven moment wel te maken hebben met ontbossing en onomkeerbare aantasting van het milieu. De combinatie van ontginning van hout ten voordele van de economische en sociale ontwikkeling en duurzaam bosbeheer is ideaal voor ontwikkelingslanden, die streven naar diversificatie van onze economie. Ontbossing wordt bij ons onderschat, omdat internationaal maar al te vaak wordt beweerd dat we over maagdelijke bossen bezitten. Internationaal gaat men voorbij aan het potentiële gevaar, omdat men niet nagaat in wiens handen de bossen wel zijn. Als de trend zich voortzet, omdat oppositie voeren onmogelijk is (het uitdelen als beloning heeft altijd plaatsgehad), zal een groot deel van het Surinaamse bos verdeeld zijn middels concessies en vergunningen en middels ‘reguliere uitgifte’ van domeingrond onder de grondhuur-titel. Men kan met deze rechten kleinschalig binnen de grenzen van de voorwaarden of eigen opgelegde beperkingen economisch exploiteren, maar op gegeven moment kan het ook grootschalig worden wanneer men internationaal kapitaal en knowhow inbrengt. Surinaamse standaarden met betrekking tot de houtkap bestaan er wel, waarbij we denken aan systemen die ontwikkeld zijn door Celos. In hoeverre deze opgelegd, als voorwaarde gesteld of gecontroleerd worden, is een punt waarover niet veel duidelijkheid bestaat. Ratificatie van het ITTA-verdrag zou voor ons betekenen dat wij ons bloot stellen aan controle van buiten, wat betreft de uitvoering van ‘projectactiviteiten’ in het kader van het doel van het verdrag. Hier legt de minister van RGB of NH geen verantwoording in DNA over het bosbeheer, omdat politiek geladen zaken als gronduitgifte de besprekingen overschaduwen. Na ratificatie zal Suriname rapporten moeten schrijven over duurzaam beheer van het bos in het kader van projecten die het in het land uitvoert, gericht om de thema’s van een raad. Suriname zal vragen moeten beantwoorden en de antwoorden zullen worden geverifieerd door een monitoringsorgaan. Bevindingen kunnen ook openbaar gemaakt worden, waarop andere organisaties gaan voortborduren en dieper gaan graven. In multilaterale en bilaterale settings, waar ontwikkelingsprioriteiten zullen worden gesteld, zal men Suriname – bij slechte rapportages – altijd willen bewegen om de geldstromen van buiten in de richting te kanaliseren van duurzaam bosbeheer.
De ratificatie brengt kortom een extra verantwoordingsplicht mee voor de Staat Suriname. Surinaamse regeringen hebben op papier altijd gestreefd naar diversificatie van onze economie, maar uit de praktijk blijkt toch dat veel aandacht wordt besteed aan de mijnbouw. De nadruk ligt nu meer op productie en productiviteit in tweede instantie, ook op andere sectoren, vanwege de teruggevallen goudprijzen en de situatie in de aluminiumsector. Uit de bosbouwstatistieken, die vrij regulier worden geproduceerd door RGB, blijkt dat onze houtexport in de afgelopen 5-6 jaar explosief is gestegen. Uitgaande van het jaar 2007 waar de piek snel stijgt, is in 2012 een stijging met 465% genoteerd wat betreft het volume. De FOB-exportwaarde van het geëxporteerde hout nam toe met veel minder, namelijk 269 %. Vergeleken ten opzichte van het jaar 2011 exporteerden wij meer hout in 2012. De toename bedraagt in volume 22.4%. De exportwaarde nam toe met 28.4%.
Er kan meer gehaald wordt door de Staat uit de houtproductie en er zou ook meer kunnen worden geproduceerd. Het ITTA-verdrag kan een verantwoord kader helpen schetsen. Het ITTA-verdrag is door Brazilië alleen ondertekend, door Guyana geratificeerd in 2008 en door Frankrijk (Frans Guyana) ondertekend en geratificeerd. Het verdrag streeft naar een harmonieus huwelijk tussen de economie en de duurzame bossen als bron. Het verdrag regelt de structuur van de ITTO, de instelling van de Inter-Tropische Houtraad (als hoogste orgaan) en het Bali Partnerschapsfonds en de instelling van 4 vaste commissies (bosbouwindustrie, economie, statistieken en markten, herbebossing en financiën en administratie). Met ratificatie verplicht Suriname zich om de doelen van de ITTO uit te voeren en de beslissingen van de raad uit te voeren en geen tegenstrijdige maatregelen te nemen.
